Берданов Улуғбек Абдумуродовичнинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар. Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Нутқ, тасвир ва видео маълумотлар асосида шахснинг биометрик маълумотларини аниқлашнинг модел ва алгоритмлари”, 05.01.04 – “Ҳисоблаш машиналари, мажмуалари ва компютер тармоқларининг математик ва дастурий таъминоти” (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2025.1.DSc/Т894.
Илмий маслаҳатчи: Мусаев Муҳаммаджон Махмудович, техника фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Муҳаммад ал-Хоразмий номидаги Тошкент ахборот технологиялари университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент ахборот технологиялари университети, DSc.13/30.12.2019.Т.07.01
Расмий оппонентлар: т.ф.д., проф. Мирзаев Номаз, т.ф.д., проф. Севинов Жасур Усмонович, т.ф.д., проф. Джуманов Жамолжон Худойқулович.
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат транспорт университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: нутқ, тасвир ва видео маълумотларга асосланган мултимодал биометрик идентификация тизимининг математик модели ва самарали алгоритмларини ишлаб чиқиш ҳамда улар асосида реал вақт режимида ишловчи амалий дастурий мажмуасини яратишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
- видео оқимларни бир нечта медиа серверлар ўртасида тақсимлаш усули асосида реал вақт режимида видео оқимларни тартиблаш, тўплаш, бирлаштириш ва оқим компонентларни ягона интерфейсда богʻлашда оқимлараро интеграция алгоритми ишлаб чиқилган;
- фойдаланувчининг тизимдаги юкламасини инобатга олган ҳолда техник конфигурациясини созлашни автоматик амалга оширувчи дастурий модул учун сервер қувватининг пропорсионал тақсимлаш усули ишлаб чиқилган;
- нутқ сигнали ва тасвирнинг спектрал параметлари асосида турли модалдаги спектограмма ва сонограмма параметрларни бирлаштиришда синхронликни сақлаш, ягона форматда ифодалаш, узлюксиз ва синхрон ишлаш мултимодал модели ишлаб чиқилган;
- нутқнинг сигнали фреймларининг кепстрал қийматларини кетма-кет устунлаштириш ҳисобига олган ҳолда қурилган сонограмма хусусиятлари асосида реал вақтда шахсни аниқлаш алгоритмлари ишлаб чиқилган;
- видео оқимлардаги шахснинг юз тасвирини ажратиб олиш, спектограммасини қуриш ҳисобига реал вақтда шахсни аниқлаш ва ҳолатини баҳолаш алгоритмини ишлаб чиқилган;
- мултимодал биометрик шахсий идентификация тизими ишлаб чиқилди ва видео оқимларни бирлаштириш ва шахснинг биометрик маълумотларини аниқлашда мултимодал технологияларга асосланган мулоқот жараёнини таъминлашда фойдаланувчилар учун қулай интерфейс яратилди.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Диссертация доирасида олиб борилган тадқиқотлар натижасида ишлаб чиқилган алгоритмлар ва яратилган дастурий мажмуа асосида:
Нутқ, тасвир ва видео маълумотлар асосида шахсни аниқлаш алгоритмлари асосида ишлаб чиқилган дастурий мажмуа “РОБОТИCС ЛАБ ФУТУРЕ CОМПАНЙ” МЧЖда тингловчиларни таниш ва машгʻулотларга қатнашиш даражасини аниқлашда жорий қилинган (Олий таълим фан ва инновациялар вазирлигининг 2025-йил 17-сентябрдаги 02/17-2025-7-172-сон маълумотномаси, Рақамли технологиялар вазирлигининг 2025-йил 16-октябрдаги 33-8/7458-сон маълумотномаси). Натижада таклиф қилинган алгоритмлар асосида ишлаб чиқилган дастурий мажмуа биометрик маълумотлардан фойдаланиб шахсни аниқлашни ўртача кўрсатгичи 98.7 % ни ташкил этган;
Нутқ, тасвир ва видео маълумотлар асосида шахсни аниқлаш алгоритмлари асосида ишлаб чиқилган дастурий мажмуа Инновацион ривожланиш агентлиги ҳузуридаги Илмий-техник ахборот марказда республика ва халқаро даражадаги мулоқотларни онлайн ташкил этиш учун жорий қилинган (Олий таълим фан ва инновациялар вазирлигининг 2025-йил 17-сентябрдаги 02/17-2025-7-172-сон маълумотномаси, Рақамли технологиялар вазирлигининг 2025-йил 16-октябрдаги 33-8/7458-сон маълумотномаси). Натижада, илмий инновацион фаолият натижаларини муҳокама этиш 2 баробар тезлаштирган ва Марказ томонидан ташкил этилган Республика ва халқаро даражадаги мулоқотларни аудио ва видео маълумотлари Марказ серверида сақланиш имкониятини яратилган;
Нутқ, тасвир ва видео маълумотлар асосида шахсни аниқлашнинг самарадорлиги алгоритмлари асосида ишлаб чиқилган қулай интерфейсга эга бўлган дастурий мажмуа Сарбон университетида жорий қилинган (Олий таълим фан ва инновациялар вазирлигининг 2025-йил 17-сентябрдаги 02/17-2025-7-172-сон маълумотномаси, Рақамли технологиялар вазирлигининг 2025-йил 16-октябрдаги 33-8/7458-сон маълумотномаси). Натижада дастурий мажмуа ўқув жараёнларини онлайн тарзда масофавий ташкил этишда, ўқитиш жараёнларининг самарадорлик даражасини 15% ошишига хизмат қилган. Дастурий мажмуа масофавий таълим жараёнларини ташкил этиш самарадорлигини оширишга ҳамда интеллектуаллашган назоратни амалга оширишда юқори натижа берган.
