Адилов Фарход Абдувалиевичнинг 
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Ўзбекистон ССРнинг Озарбайжон, Грузия ва Арманистон совет республикалари билан маданий алоқалари (1925-1991 йй.)”. 07.00.01–Ўзбекистон тарихи (тарих фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2022.2.DSc/Tar222
Илмий маслаҳатчи: Юнусова Хуршида Эркиновна тарих фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон Миллий университети. 
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон Миллий университети. DSc.03/30.12.2019.Tar.01.04. 
Расмий оппонентлар: Саипова Камола Давляталиевна, тарих фанлари доктори; Нуриддинов Эркин Зухриддинович, тарих фанлари доктори, профессор; Маврулов Абдухалил Абдулхаевич, тарих фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот номи: Тошкент ахборот технологиялари университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Ўзбекистон ССРнинг Кавказорти республикалари билан 1925–1991-йиллардаги маданий алоқалари тарихини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
Совет ҳукумати ва партия ёзувчилар, рассомлар, композиторлар, кино ва театр ходимлари олдига гўёки кишиларнинг онги ва ҳиссиётига таъсир кўрсата оладиган бадиий кучга эга бўлган совет кишиларнинг коммунизм қураётганлиги ҳақидаги баландпарвоз асарлар яратиш вазифасини қўйсада, бироқ, социалистик реал ҳаёт қуришдаги йўл – йўриқларни “тезроқ” бажармаган адиблар асарларини “воқелик тўғрисида аҳлатхоналарнинг қўлансалигига қараб ҳукм чиқариш”да айбланганлиги далилланган;   
санъат ва адабиёт совет маданиятини “тараққий” эттиришнинг бош қуроли деб ҳисобланганлиги боис Ўзбекистон ССРнинг Кавказорти республикалари билан ўтказган санъат асарларининг кўргазма ва фестиваллари асосан “қурилаётган” коммунизмнинг “қаҳрамонона” даври ёритилган ижод наъмуналаридан иборат бўлганлиги исботланган; 
Ўзбекистон ССР ва Кавказорти республикалари ўртасида ўтказилган фестивал, кўргазма, маданият кунлари совет бадиий ижодининг шаҳар ва қишлоқларга кириб боришини кескин суратда “юксалтириш”га йўналтирилиб, деярли барча тадбирлар асосан вилоятлардаги колхозчилар, ишчилар билан учрашувлардан бошланиб, фестиваллар вилоятларинг ўзида тугатилганлиги исботланган;   
Ўзбекистон ССРнинг Озарбайжон, Грузия ва Арманистон совет респуб-ликалари билан маданият соҳасидаги алоқалари совет мафкураси доирасида олиб борилган бўлса-да, А.Навоий, Ш.Руставели,  Н.Ганжавий, Нодар Сицишвили ҳамда “Сасунлик Довуд” арман халқ эпоси кабилар халқлар ўртасида миллатлараро дўстлик ва ҳамжиҳатлик ғоялари кенг тарғиб қилиш ҳамда мафкуравий босимдан сақлаб қолишга хизмат қилганлиги аниқланган; 
ягона совет маданияти мафкуравий кўрсатмалар асосида шоир ва адибларнинг ҳамкорлиги асосида ривожланган бўлсада, озар, грузин ва арман миллатларига мансуб атоқли маданият, адабиёт ҳамда санъат арбобларининг Ўзбекистон маданияти, профессионал театрининг шаклланишига, санъат асарларининг ҳамкорликдаги наъмуналарини яратишга ҳисса қўшганлиги аниқланган. 
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Ўзбекистон ССРнинг Кавказорти республикалари билан маданий алоқалари тарихига оид ишлаб чиқилган илмий хулосалар ва таклифлар асосида: 
Совет ҳукуматининг маданий алоқалар соҳасида амалга оширган сиёсати таъсирида республикалар ўртасидаги ҳамкорликни мустаҳкамлаш, ўзаро тенглик ва манфаатдорликка асосланган тадқиқот хулосаларидан, талаба ёшлар орасида олиб борилаётган тарғибот ва ташвиқот ишларида халқимиз орасидан етишиб чиққан озар, грузин ва арман миллатларига мансуб таниқли маданият ва санъат намояндаларининг Ўзбекистон маданияти ва илм-фани нуфузининг ошишига қўшган ҳиссаси илмий далиллар асосида исботлаб бериш орқали кўп миллатли Ўзбекистон Республикаси ёшларининг орасида миллатлараро дўстлик ва ҳамжиҳатлик ғоялари кенг тарғиб қилинган. Шунингдек, ушбу мамлакатларнинг ёшлари орасида ишонч ва дўстликни мустаҳкамлаш, улар ўртасида интерфаол мулоқотни йўлга қўйиш, маданий-гуманитар йўналишда икки ва кўптомонлама даражада бир қатор тадбирлар ҳамда лойиҳалар мунтазам равишда Ўзбекистон республикаси Ёшлар ишлари агентлиги томонидан ўтказилган тадбир дастурларида фойдаланилган. (Ўзбекистон Республикаси ёшлар ишлари агентлигининг 2024-йил 5-сентябрдаги 02-13-21-4635-сонли маълумотномаси). Бу маданиятимиз тарихини янада бойитган, уни халқаро миқёсдаги мавқеини оширган ҳамда ёшлар маънавиятининг юксалишига ҳисса қўшган. 
Республикамизда олиб борилаётган маънавий-маърифий тадбирларда, тарғибот-ташвиқот ишларида Ўзбекистоннинг Озарбайжон, Грузия ва Арманистон совет республикалари халқлари ўртасидаги маданий алоқаларнинг тарихий илдизлари ва замонавий омиллари, асосий тамойиллари ва устувор йўналишлари ҳамда уларнинг аҳамияти совет ҳукумати томонидан амалга оширилган маданият соҳасидаги баъзи муаммоларини исботлаб бериш орқали кўп миллатли Ўзбекистон Республикаси халқи орасида миллатлараро дўстлик ва ҳамжиҳатлик ғоялари кенг тарғиб қилинган ушбу илмий тадқиқот материаллари илмий натижаларидан Ўзбекистон ёшлар иттифоқи Марказий Кенгаши дастурларини бажаришда фойдаланилган (Ўзбекистон ёшлар иттифоқи Марказий Кенгашининг 2024-йил 11-сентябрдаги 04-13/865-сонли маълумотномаси). Бу миллатлараро муносабатлар соҳасидаги давлат сиёсати консепсиясини ҳамда хорижий мамлакатлар билан дўстлик алоқаларини ривожлантириш мақсадида дўстлик ҳамжамиятлари фаолиятини такомиллаштиришнинг тарихий фактлар билан илмий асослаб берилишига хизмат қилган.
ХХ асрнинг 20–йилларидан 90-йилларига қадар Ўзбекистон ССРнинг Озарбайжон, Грузия ва Арманистон совет республикалари билан маданият соҳасидаги алоқалари совет мафкураси таъсири остида бўлса-да, бу халқлар ўртасида дўстлик ва ҳамжиҳатлик ғояларини кенг тарғиб қилишга хизмат қилганлиги ҳақидаги маълумотлар кўп миллатли Ўзбекистон халқи орасида миллатлараро дўстлик ва ҳамжиҳатлик ғоялари кенг тарғиб қилишда илмий тадқиқот материаллари натижаларидан Ўзбекистон ёшлар иттифоқи Марказий Кенгаши дастурларини бажаришда фойдаланилган (Ўзбекистон ёшлар иттифоқи Марказий Кенгашининг 2024-йил 11-сентябрдаги 04-13/865-сонли маълумотномаси). Бу кўп миллатли Ўзбекистон халқи ўртасидаги тинчлик тотувликни таъминлашда муҳим аҳамият касб этади.
ХХ асрнинг 1925–1991-йиллар оралиғида Ўзбекистон ССРнинг Озарбайжон, Грузия ва Арманистон совет республикалари билан маданий алоқалари тарихидаги муҳим жиҳатлар тадқиқотлар таҳлили бўйича илмий хулосалар Ўзбекистон миллий телерадиокампанияси “Ўзбекистон тарихи” телеканалининг ижтимоий-сиёсий, маданий-маърифий мавзусидаги “Тақдимот” кўрсатуви ссенарийсини тузиш ва тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон миллий телерадиокампанияси “Ўзбекистон тарихи” телерадиоканали давлат унитар корхонасининг 2024-йил 13-декабрдаги 06-28-1743-сонли маълумотномаси). Натижада совет давридаги маданий алоқалар ва ҳамкорликлар телетомошабинларга таъсирли етказилиб, бугунги кундаги маданий алоқаларнинг мустаҳкамланишига хизмат қилган.
Ўзбекистон ССРнинг Озарбайжон, Грузия ва Арманистон совет республикалари билан маданият соҳасидаги алоқаларидаги мавжуд сунъий тўсиқлар, айрим салбий ҳолатлар ҳукмрон сиёсий тузумнинг ҳосиласи бўлиб, “ягона совет маданияти”ни собиқ иттифоқ халқлари учун умуммиллий маданият даражасида шакллантириш сиёсатининг моҳияти илмий асослаб берилган, оғир сиёсий босимларга қарамай халқимиз орасидан етишиб чиққан озар, грузин ва арман миллатларига мансуб таниқли маданият ва санъат намояндаларининг Ўзбекистон маданияти нуфузининг ошишига қўшган ҳиссаси кўрсатиб берилган, совет ҳокимиятининг маданий соҳадаги узоқни кўзлаб қилинган стратегик сиёсати совет тузуми учун халқни янги мафкура руҳида қайта тарбиялашда, совет ҳокимияти сиёсатини кенг тарғиб қилишда театр ва кино санъати муҳим восита бўлганлиги асослаб берилган, айни пайтда халқлар ўртасидаги маданий алоқалар равнақи йўлида амалга оширилган фаолиятларни асослаш бўйича тавсиялар ишлаб чиқилган ҳамда ушбу тавсиялардан Ўзбекистон Миллий тикланиш демократик партия дастурида ўз ифодасини топган (“Миллий тикланиш” демократик партияси Марказий Кенгашининг 2025-йил 20-майдаги 02/06-46-сонли маълумотномаси). Натижада диссертацияда илгари сурилган таклифлар, тавсия ва хулосалар “Миллий тикланиш” демократик партияси томонидан ўтказилган тарғибот ишларида Ўзбекистон фуқароларини, ёшларини ватанпарвар, миллий анъана ва қадриятларимизга ҳурмат руҳида тарбиялаш шунингдек, жамоатчилик бошқаруви соҳаларида кенг фойдаланиш бўйича ташкилий чораларни амалга оширишга хизмат қилган.