Teshaeva Malika Kaxramonovnaning 
falsafa doktori (PhD) dissertasiyasi himoyasi haqida e’lon

I.  Umumiy ma’lumotlar.
Dissertasiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): “Ayollarda metobolik sindrom fonida ishemik insult`ning klinik-patogenetik xususiyatlari va xavf omillari”, 14.00.13 – Nevrologiya (tibbiyot fanlari).
Dissertasiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: №B2023.4.PhD/Tib4083.
Ilmiy rahbar: Xodjieva Dilbar Tadjievna, tibbiyot fanlari doktori, professor.
Dissertasiya bajarilgan muassasa nomi: Buxoro davlat tibbiyot instituti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: Abu Ali ibn Sino nomidagi Buxoro davlat tibbiyot instituti, DSc.04/30.04.2022.Tib.93.02.
Rasmiy opponentlar: Kilichev Ibodullo Abdullaevich, tibbiyot fanlari doktori, professor; Usmonova Durdona Jurabaevna, tibbiyot fanlari doktori, professor.
Yetakchi tashkilot: Abu Ali ibni Sino nomidagi davlat tibbiyot universiteti (Tojikiston).
Dissertasiya yo‘nalishi: amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqodning maqsadi: metabolik sindromi mavjud bo‘lgan ayollarda ishemik insul`tning  klinik kechishining o‘ziga xos xususiyatlari va patogenezini hamda ushbu buzilishga olib keladigan xavf omillarini o‘rganishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
menopauzagacha va menopauzadan keyingi ayollarda metabolik sindrom fonida ishemik insul`tning klinik-patogenetik xususiyatlari va asosiy xavf omillarining menopauzal davrga bog‘liq farqlari aniqangan;
metabolik sindrom bilan bog‘liq ishemik insul`tda laborator va neyrovizual ko‘rsatkichlarning o‘zgarish qonuniyatlari, shu jumladan gormonal (FSG, LG, estradiol, testosteron, progesteron) va metabolik (insulin rezistentligi, HOMA indeksi, HbA1c, kal`siy, vitamin D) markerlar bilan bog‘liq korrelyasiyalar mavjudligi isbotlangan;
psixoemotsional va kognitiv holatlar hamda gomotsistein miqdorining menopauzal davrga ishemik insul`t rivojlanishidagi prognostik ahamiyati baholandi, hamda ularning klinik-nevrologik va metabolik ko‘rsatkichlar bilan o‘zaro bog‘liqligi asoslangan;
menopauzagacha va menopauzadan keyingi ayollarda metabolik sindrom fondida yuzaga kelgan ishemik insul`tda kompleks terapiyaning samaradorligi qiyosiy tahlil qilinib, davolash va prognozlash algoritm ishlab chiqilgan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. 
Metabolik sindrom fonida menopauzadan oldin va keyin ayollarda ishemik insul`t mavjud bemorlarda klinik-nevrologik, neyropsixologik, neyrovizual tekshiruvlar dinamikasi bo‘yicha olingan ilmiy natijalar asosida: 
birinchi ilmiy yangilik. Menopauzagacha va menopauzadan keyingi ayollarda metabolik sindrom fonida ishemik insul`tning klinik-patogenetik xususiyatlari va asosiy xavf omillarining menopauzal davrga bog‘liq farqlari aniqangan. Ijtimoiy samaradorligi: menopauzagacha va menopauzadan keyingi ayollarda metabolik sindrom fonida ishemik insul`tning klinik-patogenetik xususiyatlari va asosiy xavf omillarining gender va menopauza davriga bog‘liq farqlarini kompleks o‘rganish orqali ayollar salomatligiga yo‘naltirilgan individual profilaktika va erta tashxislash usullarini ishlab chiqish imkoniyati yaratilib, bemorlarning hayot sifatini oshishiga va insul`tdan keyingi nogironlik darajasining kamayishiga erishilgan. Iqtisodiy samaradorligi: aniqlangan xavf omillarini erta aniqlash va korreksiya qilish orqali insul`t rivojlanishini oldini olish, shuningdek, kasallik og‘irligini pasaytiradigan maqsadli davolash usullarini qo‘llash imkoni yaratildi. Bu statsionar davolanish ko‘rsatmasi hisobidan har bir nafar bemor uchun sarflanadigan byudjet xarajatlarini 1200000 so‘mga iqtisod qilishga erishilgan. Xulosa: menopauzagacha va menopauzadan keyingi ayollarda metabolik sindrom fonida ishemik insul`tning klinik-patogenetik xususiyatlari va xavf omillarini aniqlab, individual profilaktika va erta tashxis usullari orqali hayot sifati va nogironlikni yaxshilash imkonini bergan.
ikkinchi ilmiy yangilik. Metabolik sindrom bilan bog‘liq ishemik insul`tda laborator va neyrovizual ko‘rsatkichlarning o‘zgarish qonuniyatlari, shu jumladan gormonal (FSG, LG, estradiol, testosteron, progesteron) va metabolik (insulin rezistentligi, HOMA indeksi, HbA1c, kal`siy, vitamin D) markerlar bilan bog‘liq korrelyasiyalar mavjudligi isbotlangan. Ijtimoiy samaradorligi: metabolik sindrom bilan bog‘liq ishemik insul`tda laborator va neyrovizual ko‘rsatkichlar (FSG, LG, estradiol, testosteron, progesteron) va metabolik (insulin rezistentligi, HOMA indeksi, HbA1c, kal`siy, vitamin D), jumladan gormonal va metabolik markerlar o‘rtasidagi bog‘liqlik aniqlanib, bu xususiyatlar o‘rtasidagi korrelyasion bog‘liqliklar asoslanib, erta reabilitatsiya va profilaktik chora tadbirlar ishlab chiqilgan. Iqtisodiy samaradorligi: aniqlangan gormonal va metabolik markerlar asosida xavf guruhini erta skrining qilish va maqsadli davolash orqali kasallikning og‘ir kechishi va asoratlar soni kamayish hisobidan har bir bemor uchun byudjet mablag‘laridan o‘rtacha 1360000 so‘m iqtisod qilish imkonini bergan. Xulosa: Ilmiy yangilik gormonal va metabolik markerlar asosida metabolik sindromli ishemik insul`tda korrelyasion bog‘liqliklarni aniqlab, erta reabilitatsiya va profilaktika choralari orqali kasallik og‘irligi va asoratlarini kamaytirish imkonini bergan.
uchinchi ilmiy yangilik. Psixoemotsional va kognitiv holatlar hamda gomotsistein miqdorining menopauzal davrga ishemik insul`t rivojlanishidagi prognostik ahamiyati baholandi, hamda ularning klinik-nevrologik va metabolik ko‘rsatkichlar bilan o‘zaro bog‘liqligi asoslangan. Ijtimoiy samaradorligi: psixoemotsional va kognitiv holatlarni menopauza davrga bog‘liq holda ishemik insul`tda baholash, hamda ularning klinik-nevrologik va metabolik ko‘rsatkichlar bilan bog‘liqligini aniqlash orqali bemorlarda insul`tdan keyingi ruhiy va kognitiv funksiyalarni qayta tiklash va hayot sifatini yaxshilash orqali. erta reabilitatsiya dasturlarini individual tanlash va ijtimoiy moslashuvni tezlashtirish imkoni yaratilgan. Iqtisodiy samaradorligi: kognitiv va psixoemotsional buzilishlarni erta aniqlash, hamda ularga yo‘naltirilgan davolash-reabilitatsiya choralarini qo‘llash orqali insul`tdan keyingi nogironlik darajasi va davolanish muddati har bir bemor uchun byudjet mablag‘laridan o‘rtacha 500000 so‘m iqtisod qilish imkonini berdi. Xulosa: psixoemotsional va kognitiv holatlar hamda gomotsistein miqdorini menopauza davriga bog‘liq baholash orqali insul`tdan keyingi reabilitatsiyani individuallashtirish, hayot sifati va ijtimoiy moslashuvni yaxshilash imkonini bergan.
to‘rtinchi ilmiy yangilik. Menopauzagacha va menopauzadan keyingi ayollarda metabolik sindrom fondida yuzaga kelgan ishemik insul`tda kompleks terapiyaning samaradorligi qiyosiy tahlil qilinib, davolash va prognozlash algoritm ishlab chiqilgan. Ijtimoiy samaradorligi: menopauzagacha va menopauzadan keyingi ayollarda metabolik sindrom fonida ishemik insul`tda gormanal va metobolik biomarkyorlar taxlillari asosida kompleks davolashning samaradorligini qiyosiy tahlil qilish algoritmini qo‘llash orqali nogironlik ko‘rsatkichlarining pasayishi va profilaktik tadbirlarning samaradorligi ortishiga erishilgan. Iqtisodiy samaradorligi: samarali medikamentoz kompleks terapiyani tanlash orqali davolanish muddati qisqardi, asoratlar soni kamayishi, qayta gospitalizatsiya ehtimolining pasayishi hisobidan har bir bemor uchun byudjet mablag‘laridan o‘rtacha 770000 so‘m iqtisod qilish imkonini bergan. Xulosa: menopauzagacha va menopauzadan keyingi ayollarda metabolik sindrom fonida ishemik insul`tda medikamentoz kompleks terapiya samaradorligining oshishi orqali reabilitatsiya potensiali va kasallik kechish prognozini baholash algoritmi ishlab chiqilib, bu esa klinik amaliyotda davolashning shaxsiylashtirilgan usullarini joriy qilish imkonini bergan.
«Ayollarda metobolik sindrom fonida ishemik insult`ning klinik-patogenetik xususiyatlari va xavf omillari» mavzusidagi ilmiy yangilikni amaliyotga tatbiq qilish asosida ishlab chiqilgan. «Metabolik sindrom fonida ishemik insult kuzatilgan ayollarda neyrovizual, laborator tekshirish usullari» uslubiy tavsiyanomasi tasdiqlangan (Buxoro davlat tibbiyot instituti Ekspert Kengashining 2025 yil 28 martdagi 25- m/065-son bilan ma’lumotnomasi) va  sog‘liqni saqlash muassasalariga joriy etish bo‘yicha Sog‘liqni saqlash vazirligining 2025 yil 07 iyuldagi 21/50 conli xulocaci olingan.