Toyirova Shohista Bobobekovnaning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon
I.Umumiy ma’lumotlar
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): “Tog‘ va tog‘oldi hududlarida ekologik turizmni rivojlantirishning tashkiliy-iqtisodiy mexanizmlarini takomillashtirish”, 08.00.17 – Turizm va mehmonxona faoliyati (iqtisodiyot fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2023.2.PhD/Iqt3166.2.PhD/Iqt1282
Ilmiy rahbar: Usmanova Dilafruz Karshievna, iqtisodiyot fanlari nomzodi, dotsent.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: “Ipak yoʻli” turizm va madaniy meros xalqaro universiteti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: “Ipak yo‘li” turizm va madaniy meros xalqaro universiteti, DSc.33/01.02.2022.I.145.01
Rasmiy opponentlar: Norchaev Asatullo Norboʻtaevich iqtisodiyot fanlari doktori, professor; Qodirov Azizjon Anvarovich, iqtisodiyot fanlari doktori, dotsent
Yetakchi tashkilot: Samarqand iqtisodiyot va servis instituti
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi: tog‘ va tog‘oldi hududlarida ekologik turizmni rivojlantirishning tashkiliy-iqtisodiy mexanizmlarini takomillashtirishga qaratilgan ilmiy takliflar va amaliy tavsiyalar ishlab chiqishdan iborat
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
“Tabiatga sayohat” ekoturizmni rivojlantirish milliy dasturini amalga oshirish maqsadida yangi turizm xizmatlarini (Planting Tour, Plogging Tour va boshqalar) hamda ekoaksiyalarni tashkil etish asosida hududning mavjud tabiiy resurslaridan kelib chiqib turistlar uchun so‘qmoqlar, selfi zona va piknik zonalar, manzarali tomosha qilish maydonchalari hamda hayvonlarni masofadan kuzatish imkonini beruvchi “Photo tour in the mountains” fototurlarni tashkil etish bo‘yicha asoslangan takliflar asoslangan;
mamlakatimizning olis hududlari imkoniyatlaridan samarali foydalanish, turizm yo‘nalishiga qo‘shimcha investisiyalarni jalb qilish, ekstremal turizm xizmatlarini kengaytirish, zamonaviy infratuzilma obektlarini barpo etish maqsadida tadbirkorlik subektlarining tog‘li hududlarda ziplayn xizmatlari va kanatli park (taypark) ekstremal turizm majmuasini tashkil qilish xarajatlarining bir qismini qoplab berish tartibi asosida tog‘li hududlarda umumiy masofasi 200 metrdan kam bo‘lmagan ziplayn ekstremal turizm majmuasi uchun 100 million so‘m, hamda 150 kvadrat metrdan kam bo‘lmagan kanatli park (taypark) ekstremal turizm majmuasi uchun 80 million so‘m miqdorida bir martalik subsidiya ajratishning “The procedure for granting a subsidy” takomillashtirilgan usuli boʻyicha takliflar dalillangan;
mamlakatimizning mavjud resurslaridan oqilona foydalanish hisobiga tadbirkorlik subektlari uchun qo‘shimcha imkoniyatlar yaratish orqali tog‘li va chekka hududlardagi aholining bandligini ta’minlash, ularning daromad manbaini kengaytirish maqsadida ekohududlarda turistlik klasterlarni tashkil etish uchun tadbirkorlik subektlariga “E-auksion” elektron savdo platformasi orqali 10 yil muddatga er uchastkalari va davlat mulki obektlarini ijaraga berish asosida tushgan mablag‘larning 50 foizi davlat qo‘riqxonalari bufer zonalari, milliy tabiat bog‘lari va pitomniklar erlaridan doimiy foydalanuvchilarga, 10 foizi davlat mulki obektlaridan samarali foydalanish markaziga, 40 foizi ekologiya jamg‘armasiga taqsimlanish “Method of rent distribution” usuli bo‘yicha asoslangan takliflari asoslangan;
mamlakatimizda muhofaza qilinadigan hududlarning milliy tabiat bog‘larida xo‘jalik faoliyati samaradorligini oshirish omillarining ta’sirini hisobga olib, tog‘ va tog‘oldi hududlarning turistlik salohiyati va resurslardan samarali foydalanish ko‘rsatkichlarining prognoz hisob-kitoblari asosida 2030- yilgacha bo‘lgan o‘rta muddatli prognoz parametrlarini qo‘llash bo‘yicha amaliy tavsiyalar ishlab chiqilgan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi.
Tog‘ va tog‘oldi hududlarida ekologik turizmni rivojlantirishning tashkiliy-iqtisodiy mexanizmlarini takomillashtirish asosida:
“Tabiatga sayohat” ekoturizmni rivojlantirish milliy dasturini amalga oshirish maqsadida yangi turizm xizmatlarini (Planting Tour, Plogging Tour va boshqalar) hamda ekoaksiyalarni tashkil etish asosida hududning mavjud tabiiy resurslaridan kelib chiqib turistlar uchun so‘qmoqlar, selfi zona va piknik zonalar, manzarali tomosha qilish maydonchalari hamda hayvonlarni masofadan kuzatish imkonini beruvchi “Photo tour in the mountains” fototurlarni tashkil etish bo‘yicha asoslangan takliflar 2024-yil 12-yanvardagi PQ-21-sonli “Tabiatga sayohat” ekoturizmni rivojlantirish Milliy dasturiga kiritilgan (Turizm qoʻmitasining 2025-yil 28-oktyabrdagi 03-10-17-11101-son ma’lumotnomasi);
mamlakatimizning olis hududlari imkoniyatlaridan samarali foydalanish, turizm yo‘nalishiga qo‘shimcha investisiyalarni jalb qilish, ekstremal turizm xizmatlarini kengaytirish, zamonaviy infratuzilma obektlarini barpo etish maqsadida tadbirkorlik subektlarining tog‘li hududlarda ziplayn xizmatlari va kanatli park (taypark) ekstremal turizm majmuasini tashkil qilish xarajatlarining bir qismini qoplab berish tartibi asosida tog‘li hududlarda umumiy masofasi 200 metrdan kam bo‘lmagan ziplayn ekstremal turizm majmuasi uchun 100 million so‘m, hamda 150 kvadrat metrdan kam bo‘lmagan kanatli park (taypark) ekstremal turizm majmuasi uchun 80 million so‘m miqdorida bir martalik subsidiya ajratishning “The procedure for granting a subsidy” takomillashtirilgan usuli bo‘yicha asoslangan takliflar 2025-yil 19-iyundagi 383-son “Tadbirkorlik subektlarining tog‘li va cho‘l hududlarda ziplayn xizmatlari va kanatli park (taypark) ekstremal turizm majmuasini tashkil qilish xarajatlarining bir qismini qoplab berish tartibi to‘g‘risida” vaqtinchalik “Nizom”ga kiritilgan (Turizm qoʻmitasining 2025-yil 28-oktyabrdagi 03-10-17-11101-son ma’lumotnomasi);
mamlakatimizning mavjud resurslaridan oqilona foydalanish hisobiga tadbirkorlik subektlari uchun qo‘shimcha imkoniyatlar yaratish orqali tog‘li va chekka hududlardagi aholining bandligini ta’minlash, ularning daromad manbaini kengaytirish maqsadida ekohududlarda turistlik klasterlarni tashkil etish uchun tadbirkorlik subektlariga “E-auksion” elektron savdo platformasi orqali 10 yil muddatga er uchastkalari va davlat mulki obektlarini ijaraga berish asosida tushgan mablag‘larning 50 foizi davlat qo‘riqxonalari bufer zonalari, milliy tabiat bog‘lari va pitomniklar erlaridan doimiy foydalanuvchilarga, 10 foizi davlat mulki obektlaridan samarali foydalanish markaziga, 40 foizi ekologiya jamg‘armasiga taqsimlanish “Method of rent distribution” usuli bo‘yicha asoslangan takliflar 2024-yil 12-yanvardagi PQ-21-sonli “Ekologik turizm yo‘nalishida faoliyati yo‘lga qo‘yiladigan istiqbolli turistlik klaster loyihalar”ning “Manzilli ro‘yxati”ga kiritilgan (Turizm qoʻmitasining 2025-yil 28-oktyabrdagi 03-10-17-11101-son ma’lumotnomasi);
mamlakatimizda muhofaza qilinadigan hududlarning milliy tabiat bog‘larida xo‘jalik faoliyati samaradorligini oshirish omillarining ta’sirini hisobga olib, tog‘ va tog‘oldi hududlarning turistlik salohiyati va resurslardan samarali foydalanish ko‘rsatkichlarining prognoz hisob-kitoblari asosida 2030 - yilgacha bo‘lgan o‘rta muddatli prognoz parametrlarini qo‘llash bo‘yicha amaliy tavsiyalar Turizm qo‘mitasi tomonidan ishlab chiqilgan “2025–2030 yillarda hududlarning turizm salohiyatini izchil o‘rganish natijasida amalga oshirilishi rejalashtirilgan chora-tadbirlar” dasturi va “Yo‘l xaritalari”ga kiritilgan (Turizm qoʻmitasining 2025-yil 28-oktyabrdagi 03-10-17-11101-son ma’lumotnomasi).
