Muratova Nozima Xabibullaevna
pedagogika fanlari bo‘yicha falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi
himoyasi haqida e’lon
I. Umumiy ma’lumotlar
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): “Noto‘liq oilalarda voyaga etmagan farzandlarni ijtimoiy hayotga tayyorlash mexanizmlarini takomillashtirish”, 13.00.09-Ijtimoiy pedagogika.
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2025.2.PhD/Ped3298
Ilmiy rahbar: Musurmanova Aynisa Musurmanovna, pedagogika fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Oila va gender ilmiy-tadqiqot instituti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: Oila va gender ilmiy-tadqiqot instituti, PhD21/30.10.2020.Ped/S127.01.
Rasmiy opponentlar: pedagogika fanlari doktori, proffessor M. Quronov, pedagogika fanlari doktori, proffessor Z. Ismailova
Yetakchi tashkilot: Tarbiya pedagogikasi milliy instituti
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik
II. Tadqiqotning maqsadi noto‘liq oilalarda voyaga etmagan farzandlarni ijtimoiy hayotga tayyorlash mexanizmlarini takomillashtirishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
noto‘liq oila farzandlarini ijtimoiy hayotga tayyorlash mazmuni ota-ona-bola ijtimoiy munosabatlari, ta’lim motivatsiyasi, kommunikativ madaniyat, o‘zlikni anglashga qaratilgan tarbiyaviy qo‘llab-quvvatlashning hamkorlikka yo‘naltirilgan maqsadlariga ko‘ra adaptiv ko‘nikmalar identivligini ta’minlashga bog‘liq oilaviy qadriyatlarga doir tasavvurlarning shakllanganlik darajasi asosida aniqlangan;
noto‘liq oila farzandlarini ijtimoiylashtirishning pedagogik modeli bolalar tomonidan subekt-subekt munosabatlardagi ijtimoiy rollarni ideallashtirishga ko‘ra idrok etishining kommunikativ hamda kognitiv xususiyatlarga ta’siri tufayli ta’lim hamda oila hamkorligining mazmunli va uslubiy komponentini “ota” va “ona” obrazi haqidagi tasavvurlarning identivligi orqali ijtimoiy refleksiyaga bog‘liq moslashuvchanligi asosida takomillashtirilgan;
noto‘liq oila farzandlarini ijtimoiy hayotga tayyorlashning integrativ-pedagogik mexanizmlari shaxs ijtimoiylashuvining tipologik jihatlarini sotsial “Men” obrazida namoyon bo‘lishiga ko‘ra individual xususiyatlar hisobga olingan oilabay diagnostikadagi ijtimoiy-pedagogik va kommunikativ sifatlarni qadriyatli munosabatlarga muvofiq ijobiy impulsda qo‘llash asosida takomillashtirilgan;
ta’lim jarayonida noto‘liq oila farzandlariga pedagogik yordam ko‘rsatish shartlari “o‘zaro ta’sir – ko‘mak” taktik keyslarni o‘quvchi ijtimoiylashuvining introspeksiyaga bog‘liq holda qo‘llash orqali ijtimoiy hayotga tayyorlikning konstruktiv “Men” obrazida identiv namoyon bo‘lish jihatlarini belgilashga ko‘ra aniqlashtirilgan.
IV.Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. Noto‘liq oilalarda voyaga etmagan farzandlarni ijtimoiy hayotga tayyorlash mexanizmlarini takomillashtirish bo‘yicha olingan tadqiqot natijalar asosida:
noto‘liq oilalar farzandlarini ijtimoiy hayotga tayyorlash mexanizmlarini takomillashtirishning pedagogik shart-sharoitlari oilalarning kompleks vazifalari integratsiyasiga yo‘naltirilgan tabiiylik, ochiqlik tamoyillarini oila a’zolari o‘rtasidagi o‘zaro muloqot jarayoniga ommabop kontekstlarda singdirish asosida aniqlashtirishga doir takliflar “Noto‘liq oilalarda voyaga etayotgan farzandlarni ijtimoiy hayotga tayyorlash mexanizmlari” o‘quv qo‘llanmasi mazmuniga singdirilgan. (O‘zbekiston Respublikasi Oila va xotin-qizlar qo‘mitasining 2025-yil 23-apreldagi 02-02/579-son ma’lumotnomasi), (O‘zbekiston Respublikasi Oila va xotin-qizlar davlat qo‘mitasi Toshkent shahar Yunusobod tumani Oila va xotin qizlar bo‘limining 2025-yil 23-apreldagi
07/11-31-son ma’lumotnomasi). Natijada, noto‘liq oilalar farzandlarini ijtimoiy hayotga tayyorlashning pedagogik shart-sharoitlarini yaratish mexanizmlari ishlab chiqilgan;
noto‘liq oilalar farzandlarini ijtimoiy hayotga tayyorlash mexanizmlarini takomillashtirish modeli ta’lim va oila hamkorligini kuchaytiruvchi mazmunli va uslubiy komponentni ijtimoiy institutlarga pedagogik ta'sir moslashuvchanligini barqarorlashtirishga ustuvorlik berish asosida takomillashtirishga doir taklif va tavsiyalar “Noto‘liq oilada voyaga etayotgan farzandni oilaparvar inson qilib tarbiyalash” o‘quv dasturidagi vazifalarni bajarishda foydalanilgan (O‘zbekiston Respublikasi Oila va xotin-qizlar qo‘mitasining 2025-yil 23-apreldagi
02-02/579-son ma’lumotnomasi), (O‘zbekiston Respublikasi Oila va xotin-qizlar davlat qo‘mitasi Toshkent shahar Yunusobod tumani Oila va xotin qizlar bo‘limining 2025-yil 23-apreldagi 07/11-31-son ma’lumotnomasi).
Natijada, noto‘liq oilalar farzandlarini ijtimoiy hayotga tayyorlash mexanizmlarini takomillashtirish modelining komponentlari takomillashtirilgan;
noto‘liq oilalar farzandlarini ijtimoiy hayotga tayyorlashning integrativ-pedagogik mexanizmlari bola, ota-ona va yaqinlarning individual xususiyatlarini hisobga olgan oilabay diagnostika instrumentlarini qadriyatli munosabatlar ustuvorligi ta’minlangan muhitda ijobiy impulsda qo‘llash asosida takomillashtirishga doir taklif va tavsiyalar “Mahallalarda to‘liqsiz oilalardagi muammosi mavjud farzandlar bilan ishlash mexanizmlari” mavzusiga oid ilmiy loyihadagi vazifalarni bajarishda foydalanilgan (O‘zbekiston Respublikasi Oila va xotin-qizlar davlat qo‘mitasining 2025-yil 23-apreldagi 02-02/579-son ma'lumotnomasi), (O‘zbekiston Respublikasi Oila va xotin-qizlar qo‘mitasi Toshkent shahar Yunusobod tumani Oila va xotin qizlar bo‘limining 2025-yil
23-apreldagi 07/11-31-son ma’lumotnomasi). Natijada, noto‘liq oilalar farzandlarini ijtimoiy hayotga tayyorlashning integrativ-pedagogik mexanizmlari takomillashtirilgan;
noto‘liq oilalar farzandlarining ijtimoiy hayotga tayyorligini baholash mezonlari o‘zini o‘zi tasvirlash va namoyon qilish ko‘nikmalarini intensiv rivojlantirishga mo‘ljallangan “o‘zaro ta’sir-ko‘mak” taktik keyslarni bola shaxsi ijtimoiylashuvi jarayonida individuallikda qo‘llash asosida takomillashtirishga doir taklif va tavsiyalar “Yosh oilalarda ajralish tendensiyasi, omillari va kelib chiqish sabablari” mavzusiga oid ilmiy loyihadagi vazifalarni bajarishda foydalanilgan (O‘zbekiston Respublikasi Oila va xotin-qizlar qo‘mitasining
2025-yil 23-apreldagi 02-02/579-son ma’lumotnomasi), (O‘zbekiston Respublikasi Oila va xotin-qizlar davlat qo‘mitasi Toshkent shahar Yunusobod tumani Oila va xotin qizlar bo‘limining 2025-yil 23-apreldagi 07/11-31-son ma’lumotnomasi). Natijada, noto‘liq oilalar farzandlarining ijtimoiy hayotga tayyorligini baholash mezonlari ishlab chiqilgan.
