Alimova Mavluda Adiz qizining 
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon.

I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): “Ona tili va o‘qish savodxonligi darslarida o‘quvchilarning tanqidiy fikrlash ko‘nikmalarini rivojlantirish metodikasini takomillashtirish”, 13.00.02 – Ta’lim va tarbiya nazariyasi va metodikasi
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2023.1.PhD/Ped1367
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Buxoro davlat pedagogika instituti
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar) nomi, IK raqami: Buxoro davlat pedagogika instituti, PhD.03/12.02.2025.Ped.167.01
Ilmiy rahbar: Qo‘ldoshev Rustambek Avezmurodovich, pedagogika fanlari doktori (DSc), professor
Rasmiy opponentlar: Nurullaeva Shaxlo Uktamovna, pedagogika fanlari doktori (DSc), professor;Yo‘ldosheva Dilorom Nigmatovna filologiya fanlari doktori (DSc), professor.
Yetakchi tashkilot: Jizzax davlat pedagogika instituti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II.Tadqiqotning maqsadi ona tili va o‘qish savodxonligi darslarida o‘quvchilarning tanqidiy fikrlash ko‘nikmalarini rivojlantirish metodikasini takomillashtirish iborat.
III.Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
o‘quvchilarda tanqidiy fikrlash ko‘nikmalarini rivojlantirishning didaktik imkoniyatlari axborotni sintezlash, muammoga oqilona echim topish, mustaqil qaror qabul qilish, o‘zlashtirilgan bilimlarni anglash hamda refleksiyaga yo‘naltirilgan topshiriqlarni ona tili va o‘qish savodxonligi darslari o‘quv mazmuniga implementatsiyalash (o‘quv faoliyatiga tatbiq etish, qo‘llash va joriy etish) orqali aniqlashtirildi.
boshlang‘ich sinf o‘quvchilarida tanqidiy fikrlash ko‘nikmasini rivojlantirish modeli metakognitiv va faoliyatga yo‘naltirilgan yondashuvlarni fikrlar xilma-xilligi, refleksiv tahlil va tanqidiy faollik tamoyillarining interaktiv aloqadorligini ta’minlash hamda ta’limiy g‘oyalarni o‘zida aks ettiruvchi tashkiliy-jarayonli, natijaviy-diagnostik bloklarning ilmiy-metodik uyg‘unlashtirish asosida takomillashtirilgan;
ona tili va o‘qish savodxonligi darslarida o‘quvchilarning tanqidiy fikrlashini rivojlantirish metodikasi RAFT, kutilmagan savol, qarshi nuqta, mulohaza kabi interfaol ta’lim platformasi yordamida muammoli matn, qiyosiy savol, tahliliy mashq mazmunidagi o‘quv topshiriqlarini ishlab chiqish asosida takomillashtirilgan;
ona tili va o‘qish savodxonligi darslarida “Evristik”, “Interaktiv-kommunikativ” va “Kompetensiyaviy” pedagogik paradigmalarini PIRLS xalqaro baholash dasturi talabiga metodik jihatdan uyg‘unlashtirish asosida, o‘quvchilarning tanqidiy fikrlashini rivojlantirish samaradorligi ularning tahlil qilish, axborotni baholash, dalillar bilan asoslash va to‘g‘ri qaror qabul qilish ko‘nikmalarini takomillashtirish orqali oshirildi.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. Olingan ilmiy natijalar quyidagi ishlarda joriylangan:
o‘quvchilarda tanqidiy fikrlash ko‘nikmalarini rivojlantirishning didaktik imkoniyatlari – ma’lumotni tahlil qilish va baholash, muammoli vaziyatlarda mustaqil qaror qabul qilish, o‘zlashtirilgan bilimlarni anglash hamda refleksiyaga yo‘naltirilgan topshiriqlarni ona tili va o‘qish savodxonligi darslari o‘quv mazmuniga implementatsiyalash (o‘quv faoliyatiga tatbiq etish, qo‘llash va joriy etish)ga oid taklif va tavsiyalardan “Ona tili o‘qitish metodikasi” o‘quv qo‘llanmasi mazmuniga singdirilgan va o‘quv jarayoniga tatbiq etilgan. (Oliy ta’lim, fan va innovasiyalar vazirligining 2025-yil 9-iyuldagi 258-sonli buyrug‘i asosida berilgan 258-0353-raqamli nashr ruxsatnomasi). Natijada, ona tili va o‘qish savodxonligi darslarida o‘quvchilarning tanqidiy fikrlash ko‘nikmalarini rivojlantirish darslari jarayonida didaktik o‘yinlarni uyushtirish hamda matn tahlili, savol-javoblar, muhokamalar, esse yozish orqali o‘quvchilar fikrni tahlil qilishga, lug‘at ustida ishlash orqali o‘quvchilarning amaliy ko‘nikmalarini yanada takomillashtirishga erishilgan;
boshlang‘ich sinf o‘quvchilarida tanqidiy fikrlash ko‘nikmasini rivojlantirish modeli konstruktiv va faoliyatga asoslangan yondashuvlarni umummetodik tamoyillar (fikrlar xilma-xilligi, o‘z fikriga qayta murojaat qilish, tanqidiy faollik) bilan integratsiyalash, shuningdek tanqidiy fikrlashga yo‘naltirilgan ta’limiy g‘oyalarni o‘zida aks ettiruvchi tashkiliy-jarayonli hamda natijaviy-diagnostik bloklar uzviyligini ta’minlashga doir xulosalardan “Ona tili o‘qitish metodikasi” o‘quv qo‘llanmasi mazmuniga singdirilgan va o‘quv jarayoniga tatbiq etilgan. (Oliy ta’lim, fan va innovasiyalar vazirligining 2025-yil 9-iyuldagi 258-sonli buyrug‘i asosida berilgan 258-0398-raqamli nashr ruxsatnomasi). Natijada, ona tili va o‘qish savodxonligi darslari jarayonida, o‘quvchilarning tanqidiy fikrlash ko‘nikmalarini rivojlantirish, didaktik o‘yinlarni uyushtirish hamda lug‘at ustida ishlash orqali o‘quvchilarning amaliy ko‘nikmalarini yanada takomillashtirishga erishilgan;
ona tili va o‘qish savodxonligi darslarida o‘quvchilarning tanqidiy fikrlashini rivojlantirish metodikasi RAFT, kutilmagan savol, qarshi nuqta, mulohaza kabi interfaol ta’lim platformasi yordamida muammoli matn, qiyosiy savol, tahliliy mashq mazmunidagi o‘quv topshiriqlarini ishlab chiqishga doir amaliy tavsiyalardan “Ona tili o‘qitish metodikasi” o‘quv qo‘llanmasi mazmuniga singdirilgan va o‘quv jarayoniga tatbiq etilgan. (O‘zbekiston Respublikasi Maktabgacha va maktab ta’limi vazirligining 2025-yil 7-may 04-38-2105-son ma’lumotnomasi). Natijada ona tili va o‘qish savodxonligi darslarida o‘qituvchi-o‘quvchilarni tanqidiy fiklash ko‘nikmalarini modellashtirishda tayanch kompetensiyani rivojlantirishning metodik ta’minotini takomillashtirishga erishilgan;
ona tili va o‘qish savodxonligi darslarida "Evristik", "Interaktiv-kommunikativ" va "Kompetensiyaviy" pedagogik paradigmalarini PIRLS xalqaro baholash dasturi talabiga metodik jihatdan uyg‘unlashtirish asosida, o‘quvchilarning tanqidiy fikrlashini rivojlantirish samaradorligi ularning tahlil qilish, axborotni baholash, dalillar bilan asoslash va to‘g‘ri qaror qabul qilish ko‘nikmalarini takomillashtirishga doir xulosalar  “Ona tili o‘qitish metodikasi” o‘quv qo‘llanmasi mazmuniga singdirilgan va o‘quv jarayoniga tatbiq etilgan. (O‘zbekiston Respublikasi Maktabgacha va maktab ta’limi vazirligining 2025-yil 7-may 04-38-2105-son ma’lumotnomasi). Natijada, o‘quvchilarning til boyligini kengaytirish, mantiqiy va ifodali nutqini rivojlantirish bilan bir qatorda, ularni mustaqil va tanqidiy fikrlashga o‘rgatish, o‘qish va yozish ko‘nikmasi, o‘qilgan matnni chuqur tushunish, tahlil qilish, baholash va xulosalash malakasini boyitishga erishilgan.