Кенжаева Зарнигор Олим қизининг 
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар. 
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Тугрукдан кейинги сепсисни прогнозлаш ва эрта ташхислашнинг замонавий маркерлари” 14.00.01- Акушерлик ва гинекология  (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2023.3.РhD/Tib3691.
Илмий раҳбар: Негматуллаева Мастура Нуруллаевна, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарган муассаса номи: Бухоро давлат тиббиёт институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Абу Али ибн Сино номидаги Бухоро давлат тиббиёт институти ҳузуридаги DSc.04/.30.04.2022.Tib.93.02.
Расмий оппонентлар: Абдуллаева Лагия Мирзатуллаевна, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Шалина Раиса Ивановна, тиббиёт фанлари доктори, профессор. 
Етакчи ташкилот: Урганч давлат тиббиёт институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади акушерлик сепсисини башорат қилиш, эрта ташхислаш ва оғирлик даражасини баҳолашда замонавий диагностик маркерларнинг аҳамиятини аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
ҳомиладорлик ва туғруқнинг ўлимга олиб келувчи асоратларининг прогностик  омилларини аниқлашга эътибор қаратган ҳолда  септик асоратлар ривожланиш хавфи бўлган акушерлик популяциясининг комплекс клиник-лаборатор таҳлили ўтказилиб, яллиғланишнинг замонавий маркерлари самарадорлиги исботланган;
ҳомиладорлик ва туғруқдан кейинги сепсисни эрта ташхислаш ва башорат қилишда замонавий пресепсин биомаркери қўлланилиб, септик ҳолатнинг оғирлигини, орган бузилишларининг ривожланишини баҳолаш ва антибактериал терапия самарадорлигини мониторинг қилиш учун асосий маркер сифатида асосланган;
пресепсиннинг нафақат септик ҳолатларни эрта аниқлашда, балки септик жараённинг қайталанишини башорат қилишда ҳам маркер сифатидаги прогностик аҳамияти аниқланган;
олинган маълумотлар асосида акушерлик сепсиси хавфи бўлган аёлларни олиб боришда клиник-лаборатор кўрсаткичларини инобатга олган ҳолда ташхислаш ва даволаш чора-тадбирлари алгоритми ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Туғруқдан кейинги сепсиснинг эрта прогнозини ўрганиш бўйича олиб борилган тадқиқотлар илмий натижалари асосида:
биринчи илмий янгилик: ҳомиладорлик ва туғруқнинг ўлимга олиб келувчи асоратларининг прогностик  омилларини аниқлашга эътибор қаратган ҳолда  септик асоратлар ривожланиш хавфи бўлган акушерлик популяциясининг комплекс клиник-лаборатор таҳлили ўтказилиб, яллиғланишнинг замонавий маркерлари самарадорлиги исботланган. Ижтимоий самарадорлиги: биомаркерлар ва уларнинг гемостаз ва эндотоксикемия тизимининг параметрлари билан корреляциясини ўрганиш ушбу патологиянинг клиник кечиш хусусиятларини эрта ташхислаш имкониятини кўрсатган. Иқтисодий самарадорлиги: аниқланган хавф гуруҳларида олиб борилган комплекс даволаш чора-тадбирлари орқали келиб чиқиши мумкин бўлган хавфли асоратларнинг олди олинди ҳамда асоратларни даволашга  кетадиган сарф-харажатлар ҳисобига 5250000 сўм иқтисод қилинди. Хулоса: септик асоратлар ривожланиши учун хавф омиллари бўлган аёлларни комплекс текширишда олинган натижалар ҳомиладорлик, туғруқ ва туғруқдан кейинги даврда оналарда септик асоратлар ривожланишини башорат қилиш ва эрта ташхислашда биомаркерларнинг роли ҳақидаги замонавий билимларни кенгайтирган.
иккинчи илмий янгилик: ҳомиладорлик ва туғруқдан кейинги сепсисни эрта ташхислаш ва башорат қилишда замонавий пресепсин биомаркери қўлланилиб, септик ҳолатнинг оғирлигини, орган бузилишларининг ривожланишини баҳолаш ва антибактериал терапия самарадорлигини мониторинг қилиш учун асосий маркер сифатида асосланган. Ижтимоий самарадорлиги: олинган илмий тадқиқот натижалари акушерлик амалиётида юқори сезгирликка эга бўлган пресепсин маркерини қўллаш орқали сепсиснинг оғирлик даражаси ва қайталанишини башорат қилиш, эрта ташхислаш, баҳолаш мақсадида қўлланилган ҳамда унинг диагностик самарадорлиги баҳоланган. Иқтисодий самарадорлиги: сепсис биомаркерларини баҳолашни қўллаш бўйича таклиф этилган усул ётоқ кунларини 22 кундан 12 кунгача қисқартириб, 1 бемор учун бюджет маблағларини  1200000 сўмга тежаш имконини берган. Хулоса: сепсиснинг оғирлик даражасини баҳолаш ва даволаш самарадорлигини баҳолашда пресепсиннинг ва бошқа биомаркерларнинг ўзаро боғлиқлиги ўрганилган.
учинчи илмий янгилик: пресепсиннинг нафақат септик ҳолатларни эрта аниқлашда, балки септик жараённинг қайталанишини башорат қилишда ҳам маркер сифатидаги прогностик аҳамияти аниқланган. Ижтимоий самарадорлиги: пресепсин кўрсаткичининг клиник ва прогностик аҳамияти туғруқдан кейинги септик ҳолатларнинг эрта ташхисланиши ҳамда уларнинг қайталанишини олдиндан башорат қилиш имконини беради. Бу эса ўз навбатида сепсисни оғир босқичгача ривожланишининг олдини олади, туғруқдан кейинги аёлларда оналар ўлими кўрсаткичини камайтиради. Иқтисодий самарадорлиги: мазкур касалликни стационар шароитида даволаш учун пресепсин ИФА таҳлилининг таннархи 110000 сўмни ташкил этишини ҳисобга олсак, ҳар бир беморнинг барча биомаркерлари таҳлилларини ўрганиш 200000 сўмга тушган. Хулоса: септик ҳолатлар эрта аниқланиши асосида оптимал даво тактикаси танланиб, динамикада биомаркерлар текширилиб, касалликнинг ўткир ости шаклига ўтиши, шунингдек септик шок, коагулопатия, ДТИҚИС, оналар ўлими каби оғир асоратларнинг олди олинган.
тўртинчи илмий янгилик: олинган маълумотлар асосида акушерлик сепсиси хавфи бўлган аёлларни олиб боришда клиник-лаборатор кўрсаткичларини инобатга олган ҳолда ташхислаш ва даволаш чора-тадбирлари алгоритми ишлаб чиқилган. Ижтимоий самарадорлиги: олинган илмий тадқиқот натижалари перинатал ва репродуктив саломатликни сақлашга ижобий таъсир кўрсатади, шу билан бирга, шифокорларга даволаш тактикаси ва антибиотикотерапияни индивидуал танлаш имконини бериб, септик жараённинг оғир оқибатларини бартараф этишга ёрдам беради. Иқтисодий самарадорлиги: сепсис биомаркерларини баҳолашни қўллаш бўйича таклиф этилган усул ёрдамида антибиотиклар резерви сақланиб,  бюджет маблағларини 2500000 сўм тежаш имконини берган. Хулоса: диагностик алгоритмда пресепсиндан фойдаланиш септик ҳолатнинг оғирлигини аниқроқ баҳолашга, терапияни ўз вақтида тузатишга ва беморларни олиб бориш тактикасини оптималлаштиришга ёрдам берган, бу эса ҳаёт учун хавфли асоратлар ривожланиш эҳтимолини сезиларли даражада камайтириб, клиник натижаларни яхшилаган.
Илмий натижалар асосида: “Замонавий биомаркерлар ёрдамида туғруқдан кейинги сепсисни эрта аниқлаш усули” номли услубий тавсиянома тасдиқланган (Абу Али ибн Сино номидаги Бухоро давлат тиббиёт институти Эксперт кенгашининг 2025 йил 30 апрелдаги 25-m/105-сонли маълумотномаси). Мазкур услубий тавсиянома  ҳомиладорлик ва туғруқдан кейинги даврда септик асоратлар ривожланишини ўз вақтида аниқлаб, ушбу контингентдаги беморларда оғир асоратлар даражасини камайтириш ҳисобига оналар ўлимининг олдини олиш имконини берган. Тадқиқот давомида олинган натижалар соғлиқни сақлаш амалиётига, жумладан, Андижон шаҳар 2-туғруқ мажмуаси (2025 йил 19 июндаги №2/7-сонли буйруқ) ва Бухоро шаҳар туғруқ мажмуаси (2025 йил 21 июндаги №64-сонли буйруқ) амалиётига тадбиқ этилган (Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги илмий техник кенгашнинг 2025 йил 15 августдаги №23/27-сонли хулосаси). Олинган натижаларнинг амалиётга жорий қилиниши шифокорларнинг ҳомиладорлик, туғруқ ва туғруқдан кейинги даврда оналарда септик асоратлар ривожланишини башоратлаш ва эрта ташхислашда биомаркерларнинг роли тўғрисидаги замонавий билимларини кенгайтиради, бу эса оналар ўлимини камайтириш учун инфекция ўчоғини олиб ташлашнинг акушерлик тактикасини адекват танлашни ишлаб чиқиш учун жуда муҳим ҳисобланади.