Нурматов Азизбек Нуралиевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертация ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): «Ўсмирларда ижтимоий тармоқлардаги ёлғон ахборотларни қабул қилишга мойилликнинг психологик хусусиятлари», 19.00.06 – Ёш ва педагогик психология. Ривожланиш психологияси (психология фанлари). 
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.4.PhD/P1108.
Илмий раҳбар: Жураев Бахром психология фанлари доктори (DSc), профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Қарши давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Ўзбекистон миллий педагогика университети, PhD.03/30.12.2021.P.26.02.
Расмий оппонентлар: Камилова Нодира Гайратовна психология фанлари доктори (DSc), профессор; Рахимова Индира Игоревна психология фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), доцент.
Етакчи ташкилот: Бухоро давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: ўсмирларда ижтимоий тармоқлардаги ёлгʻон ахборотларни қабул қилишга мойилликнинг психологик хусусиятларини тадқиқ этиш ва амалий тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
ўсмирларнинг ижтимоий тармоқлардаги ёлғон ахборотларни қабул қилиши уларда ўргимчак тўрига илиниш, интернетга қарамликдан азият чекиш, ахборотларни филтрсиз қабул қилиш, ижтимоий тармоқлар ҳамда интернетдан фойдаланишда тартибсиз хулқ-атворнинг мавжудлиги билан белгиланганлиги туфайли виртуал коммуникацияда эмосионал интеллектнинг пастлигига асосланган “жамоавий индивидуалликнинг” деструктив ракурсда кучайишига боғлиқ эканлиги далилланган.
ўсмирлик даврида аддектив хулқнинг намоён бўлишига кўра киберахборотлар, ижтимоий тармоқлар, интернетга қарамлик ёш хусусиятига оид инқирозлар таъсирида сиқиб чиқариш, ўрнини тўлдириш, компенсация, каби психологик муҳофазани фаоллаштирганлиги туфайли виртуал оламда шахслилик сифатларининг Эгони ҳимоялашга боғлиқ редуксияланиши орқали ёлғон ахборотларни идрок қилишдаги когнитив филтрацияни пасайиши аниқланган.
ўсмирларнинг ижтимоий тармоқлардаги ахборотларга муносабати эмансипация ҳиссига мувофиқ онлайн мулоқотда устунлик, кайфиятнинг беқарорлиги, когнитив тобелик аутент хабарларни инкор этиш орқали ёлғонда ўзини оқлашга уринишни юзага келтириганлиги туфайли виртуал шерикнинг интеллектуал ҳислар асосида шахс семантик майдонига таъсир этиш векторига кўра аниқланган.
ўсмирларда ижтимоий тармоқлардаги ёлғон ахборотларни қабул қилишга мойилликни олдини олишнинг превентив психологик модели когнитив тарафкашлик, паст ривожланган танқидий фикрлаш ва аутентликни маълумотларни қабул қилиш ва узатиш маданиятини шакллантириш орқали бартараф этиш муҳимлиги туфайли фейк хабарларга нисбатан персептив филтрацияни ижтимоий интеллект таъсирида когнитив кўникмалар билан уйғунлашувига кўра такомиллаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши: Ўсмирларда ижтимоий тармоқлар орқали ёлғон ахборотларни қабул қилишга мойилликнинг психологик хусусиятларини ўрганиш бўйича амалга оширилган илмий тадқиқот натижалари асосида:
ўсмирларнинг ижтимоий тармоқлардаги ёлғон ахборотларни қабул қилиши уларда ўргимчак тўрига илиниш, интернетга қарамликдан азият чекиш, ахборотларни филтрсиз қабул қилиш, ижтимоий тармоқлар ҳамда интернетдан фойдаланишда тартибсиз хулқ-атворнинг мавжудлиги билан белгиланганлиги туфайли виртуал коммуникацияда эмосионал интеллектнинг пастлигига асосланган “жамоавий индивидуалликнинг” деструктив ракурсда кучайишига боғлиқ эканлиги далилланганлигига доир натижалар Низомий номидаги Ўзбекистон миллий педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2025-йил 23-августдаги ПМ-433-сонли буйруғи билан «Онтогенез психологияси. Диффиренсиал психологияси» модулига киритилган (Ўзбекистон миллий педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2025-йил 20-мартдаги ПМ-433а-сон маълумотномаси). Натижада ўсмир ўқувчиларни фейк киберахборотлар таъсиридан ҳимоялашда қарамликга сабаб бўлувчи омилларни аниқлашга эришилган;
ўсмирлик даврида аддектив хулқнинг намоён бўлишига кўра киберахборотлар, ижтимоий тармоқлар, интернетга қарамлик ёш хусусиятига оид инқирозлар таъсирида сиқиб чиқариш, ўрнини тўлдириш, компенсация, каби психологик муҳофазани фаоллаштирганлиги туфайли виртуал оламда шахслилик сифатларининг Эгони ҳимоялашга боғлиқ редуксияланиши орқали ёлғон ахборотларни идрок қилишдаги когнитив филтрацияни пасайиши аниқланганлигига доир натижалар Низомий номидаги Ўзбекистон миллий педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2025-йил 23-августдаги ПМ-433-сонли буйруғи билан «Онтогенез психологияси. Диффиренсиал психологияси» модулига киритилган (Ўзбекистон миллий педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2025-йил 20-мартдаги ПМ-433а-сон маълумотномаси). Натижада ижтимоий тармоқлардаги ёлғон ахборотлар таъсиридан ҳимоялашга доир психодиагностик методикаларни бойитишга эришилган;
ўсмирларнинг ижтимоий тармоқлардаги ахборотларга муносабати эмансипация ҳиссига мувофиқ онлайн мулоқотда устунлик, кайфиятнинг беқарорлиги, когнитив тобелик аутент хабарларни инкор этиш орқали ёлғонда ўзини оқлашга уринишни юзага келтириганлиги туфайли виртуал шерикнинг интеллектуал ҳислар асосида шахс семантик майдонига таъсир этиш векторига кўра аниқланганлигига доир янгиликлар Низомий номидаги Ўзбекистон миллий педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2025-йил 23-августдаги ПМ-433-сонли буйруғи билан «Онтогенез психологияси. Диффиренсиал психологияси» модулига киритилган (Ўзбекистон миллий педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2025-йил 20-мартдаги ПМ-433а-сон маълумотномаси). Натижада бу Марказ лабораторияларининг илмий-методик таʼминотини янада бойиши таʼминланишига хизмат қилган;
ўсмирларда ижтимоий тармоқлардаги ёлғон ахборотларни қабул қилишга мойилликни олдини олишнинг превентив психологик модели когнитив тарафкашлик, паст ривожланган танқидий фикрлаш ва аутентликни маълумотларни қабул қилиш ва узатиш маданиятини шакллантириш орқали бартараф этиш муҳимлиги туфайли фейк хабарларга нисбатан персептив филтрацияни ижтимоий интеллект таъсирида когнитив кўникмалар билан уйғунлашувига кўра такомиллаштирилганлигига доир натижалар Низомий номидаги Ўзбекистон миллий педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2025-йил 23-августдаги ПМ-433-сонли буйруғи билан «Онтогенез психологияси. Диффиренсиал психологияси» модулига киритилган (Ўзбекистон миллий педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2025-йил 20-мартдаги ПМ-433а-сон маълумотномаси). Натижада умумий ўрта таълим мактабларида таҳсил олувчи ўсмир ўқувчиларни ижтимоий тармоқлардаги ёлғон ахборотлар таъсиридан ҳимоялашнинг психологик жиҳатлари билан боғлиқ илмий-амалий натижаларни бойитилишга эришилган.