Ўзбекистон Республикаси Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлиги ҳузуридаги Олий аттестация комиссияси

Кулмурадов Дилшод Истамовичнинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақидаги эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Генератив сунъий интеллект ёрдамида бўлажак муҳандисларни адаптив лойиҳалаш компетенциясини ривожлантириш технологиясини ишлаб чиқиш”, 13.00.02 – Таълим ва тарбия назарияси ва методикаси (техника) (педагогика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам:
Илмий маслаҳатчи: Химматалиев Дустаназар Омонович,педагогика фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Наманган давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК номи: Самарқанд давлат архитектура-қурилиш университети, PhD.26/27.02.2020.Т.109.01.
Расмий оппонентлар: Рахимов Зокир Тоштемирович, педагогика фанлари доктори, профессор,Кузиев Абдумурод Уракович,техника фанлари доктори, доцент Муслимов Шерзод Нарзулла ўғли, педагогика фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот:Тошкент давлат транспорт университети.
Диссертация йўналиши назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади генератив сунъий интеллект ёрдамида бўлажак муҳандисларни адаптив лойиҳалаш компетенциясини ривожлантириш ва унинг самарадорлигини амалий жиҳатдан асослашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
техника олий таълим муассасалари талабаларида генератив сунъий интеллект ёрдамида бўлажак муҳандисларни адаптив лойиҳалаш компетенциясини ривожлантиришнинг ўзига хос хусусиятларини аниқлаш ва уларни хорижий тажрибалар билан қиёсий таҳлил қилиш жараёнида, глобал таълим интеграцияси шароитида муҳандислик таълимининг методик таъминотини трансформациялашга хизмат қиладиган инновацион дидактик ечимлар компетенцияга йўналтирилган таълим (cомпетенcй-басед леарнинг) тамойиллари асосида такомиллаштирилган;
бўлажак муҳандисларни касбий фаолиятида генератив сунъий интеллект ёрдамидан фойдаланишга тайёрлилигига таъсир этувчи омиллар ва босқичлар ўрганилиши асосида, “таннарх муҳандислиги” (кост инжиниринг), “қиёслаш муҳандислиги” (бенчмаркинг), “қайта муҳандислик” (реверсив инжиниринг) каби фаолият соҳаларида чуқур илмий изланишлар олиб борилиш, адаптив лойиҳалаш компетенциясини ривожлантиришнинг мотивацион, когнитив, рефлексив ва фаолиятли компонентларини қамраб олувчи замонавий таркибий компонентлар ишлаб чиқилган;
генератив сунъий интеллект ёрдамида бўлажак муҳандисларнинг адаптив лойиҳалаш компетенциясини ривожлантиришига тааллуқли дидактик шарт-шароитларни белгилаш ҳамда креатив лойиҳалаш қобилиятларини (cреативе прожеcт абилитиес) ривожлантиришга қаратилган механизм асосида, шакллари, ёндашувлари, тамойиллари ва таркибий компонентларини ўзида қамраб олган касбий қобилиятларни ривожлантиришга хизмат қилувчи мантиқий-функсионал модел мазмунан модернизациялаштирилган;
генератив сунъий интеллект ёрдамида бўлажак муҳандисларни замонавий касбий фаолиятга тайёрлаш жараёнида интерактив Медиа “АCТП” технологияси ва “Project-Based Learning”, “Adaptive Learning Platformlari”, “Brainstorming” ва “Generativ Dizayn” методи каби таълим методлари, масофавий ва рақамли ўқитиш технологияларини интеграциялаш орқали таълим самарадорлигини оширишга қаратилган илғор педагогик технологиялар тизими асосида ўқув жараёнини ташкил этиш методикаси ҳамда дидактик таъминоти такомиллаштирилган;
техника олий таълим муассасалари талабаларида замонавий ўқитиш воситаларидан фойдаланиш асосида мезон ва кўрсаткичлар ишлаб чиқилди ҳамда тажриба-синов жараёнларида олинган маълумотларга компетенциявий ривожланиш кўрсаткич (Competency Development Indicator)лари асосида математик-статистик ишлов бериш орқали адаптив лойиҳалаш компетенциясини ривожланганлигини баҳолашнинг бошланғич, ривожланувчи ва инновацион мезонлари ҳамда паст, ўрта, юқори даражалари аниқлашга қаратилган дидактик ресурслар ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Техника олий таълим муассасаларида генератив сунъий интеллект ёрдамида бўлажак муҳандисларни адаптив лойиҳалаш компетенциясини ривожлантириш бўйича тадқиқот натижалари асосида:
техника олий таълим муассасалари талабаларида генератив сунъий интеллект ёрдамида бўлажак муҳандисларни адаптив лойиҳалаш компетенциясини ривожлантиришнинг ўзига хос хусусиятларини аниқлаш ва уларни хорижий тажрибалар билан қиёсий таҳлил қилиш жараёнида, глобал таълим интеграцияси шароитида муҳандислик таълимининг методик таъминотини трансформациялашга хизмат қиладиган инновацион дидактик ечимлар компетенцияга йўналтирилган таълим (competency-based learning) тамойиллари асосида такомиллаштиришга доир таклиф ва тавсиялардан “Лойихалаш жараёнларини автоматлаштириш асослари” номли дарслик (Ўзбекистон Республикаси Олий таълим фан ва инновациялар вазирлигининг 2025 йил 09-июлдаги “258”-сонли буйруғи асосида, № 535405 рақамли нашр рухсатномаси) яратилган. Натижада, генератив сунъий интеллект ёрдамида бўлажак муҳандисларни адаптив лойиҳалаш компетенциясини ривожлантиришнинг методик таъминотини самарадорлигини оширишга хизмат қилган;
бўлажак муҳандисларни касбий фаолиятида генератив сунъий интеллект ёрдамидан фойдаланишга тайёрлилигига таъсир этувчи омиллар ва босқичлар ўрганилиши асосида, “таннарх муҳандислиги” (кост инжиниринг), “қиёслаш муҳандислиги” (бенчмаркинг), “қайта муҳандислик” (реверсив инжиниринг) каби фаолият соҳаларида чуқур илмий изланишлар олиб борилиш, адаптив лойиҳалаш компетенциясини ривожлантиришнинг мотивацион, когнитив, рефлексив ва фаолиятли компонентларини қамраб олувчи замонавий таркибий компонентлар ишлаб чиқишга доир амалий таклиф ва тавсиялардан 60712500 - Транспорт воситалари муҳандислиги (автомобил транспорти) таълим йўналиши учун “Компьютерли лойиҳалаш” номли дарслик (Ўзбекистон Республикаси Олий таълим фан ва инновациялар вазирлигининг 2025 йил 14-апрелдаги “136”-сонли буйруғи асосида, № 951559 рақамли нашр рухсатномаси) яратилган. Натижада, генератив сунъий интеллект ёрдамида бўлажак муҳандисларни адаптив лойиҳалаш компетенциясини ривожлантиришнинг ўқув-услубий таъминотини яратилган.
генератив сунъий интеллект ёрдамида бўлажак муҳандисларнинг адаптив лойиҳалаш компетенциясини ривожлантиришига тааллуқли дидактик шарт-шароитларни белгилаш ҳамда креатив лойиҳалаш қобилиятларини (cреативе прожеcт абилитиес) ривожлантиришга қаратилган механизм асосида, шакллари, ёндашувлари, тамойиллари ва таркибий компонентларини ўзида қамраб олган касбий қобилиятларни ривожлантиришга хизмат қилувчи мантиқий-функсионал модел мазмунан модернизациялашга доир амалий таклиф ва тавсиялардан 60712500 - Транспорт воситалари муҳандислиги (автомобил транспорти) таълим йўналиши учун “Компьютерли лойиҳалаш” номли дарслик (Ўзбекистон Республикаси Олий таълим фан ва инновациялар вазирлигининг 2025 йил 14-апрелдаги “136”-сонли буйруғи асосида, № 951559 рақамли нашр рухсатномаси) яратилган. Натижада, генератив сунъий интеллект ёрдамида бўлажак муҳандисларни адаптив лойиҳалаш компетенциясини ривожлантиришнинг ўқув-услубий таъминотини яратилган.
генератив сунъий интеллект ёрдамида бўлажак муҳандисларни замонавий касбий фаолиятга тайёрлаш жараёнида интерактив Медиа “АCТП” технологияси ва “Прожеcт-Басед Леарнинг”, “Адаптиве Леарнинг Платформлари”, “Браинсторминг” ва “Генератив Дизайн” методи каби таълим методлари, масофавий ва рақамли ўқитиш технологияларини интеграциялаш орқали таълим самарадорлигини оширишга қаратилган илғор педагогик технологиялар тизими асосида ўқув жараёнини ташкил этиш методикаси ҳамда дидактик таъминоти такомиллаштиришга доир таклиф ва тавсияларидан 60712500 - Транспорт воситалари муҳандислиги (автомобил тарнаспорти) таълим йўналиши малака талабларига синдирилган. (Ўзбекистон Республикаси Олий таълим фан ва инновациялар вазирлигининг олий таълимни ривожлантириш тадқиқотлари маркази 2025 йил 6-ноябрдаги 02/01-01-461-сонли маълумотномаси). Натижада, генератив сунъий интеллект ёрдамида бўлажак муҳандисларни адаптив лойиҳалаш компетенциясини ривожлантиришнинг ўқув-услубий таъминотини яратилган.
техника олий таълим муассасалари талабаларида замонавий ўқитиш воситаларидан фойдаланиш асосида мезон ва кўрсаткичлар ишлаб чиқилди ҳамда тажриба-синов жараёнларида олинган маълумотларга компетенциявий ривожланиш кўрсаткич (Competency Development Indicator)лари асосида математик-статистик ишлов бериш орқали адаптив лойиҳалаш компетенциясини ривожланганлигини баҳолашнинг бошланғич, ривожланувчи ва инновацион мезонлари ҳамда паст, ўрта, юқори даражалари аниқлашга қаратилган дидактик ресурслар ишлаб чиқилганлигига доир амалий таклиф ва тавсиялардан “Компьютерли лойиҳалаш” номли дарслик (Ўзбекистон Республикаси Олий таълим фан ва инновациялар вазирлигининг 2025 йил 14-апрелдаги “136”-сонли буйруғи асосида, № 951559 рақамли нашр рухсатномаси) яратилган. Натижада, генератив сунъий интеллект ёрдамида бўлажак муҳандисларни адаптив лойиҳалаш компетенциясини ривожлантиришнинг ўқув-услубий таъминотини яратилган.