Саидов Самандар Музаффаровичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар. Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Шахсга йўналтирилган маълумотларни бошқариш ахборот тизими”, 05.01.10 – “Ахборот олиш тизимлари ва жараёнлари” (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2025.1.PhD/Т5318.
Илмий раҳбар: Мўминов Баҳодир Болтаевич техника фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Муҳаммад ал-Хоразмий номидаги Тошкент ахборот технологиялари университети.
Илмий Кенгаш фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, Илмий Кенгаш рақами: Тошкент ахборот технологиялари университети, DSc.13/30.12.2019.Т.07.01
Расмий оппонентлар: Хамдамов Уткир Рахматиллаевич, техника фанлари доктори, профессор; Каландаров Илёс Ибодуллаевич, техника фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Гулистон давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Фойдаланувчининг хатти-ҳаракатлари ва ахборотга бўлган эҳтиёжларини таҳлил қилиш асосида шахсга йўналтирилган маълумотларни бошқариш ахборот тизими ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
кўп босқичли қарор қабул қилиш асосида шахсга йўналтирилган маълумотларни бошқариш ахборот тизимининг функсионал тузилмаси ва ахборот модели ишлаб чиқилган;
фойдаланувчи навигация маълумотлари асосида веб-саҳифаларнинг релевантлик даражасини аниқловчи модел такомиллаштирилган;
маълумотларни бошқариш жараёнларида шахсга йўналтирилган ахборот тизими учун фойдаланувчи хатти- ҳаракатлари асосида когнитив модели ишлаб чиқилган;
категорик кластерлаш усули асосида фойдаланувчиларнинг доимий ва жорий ахборотга бўлган эҳтиёжларини аниқлаш жараёнларини амалга ошириш алгоритмларини ишлаб чиқилган;
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Шахсга йўналтирилган маълумотларни бошқариш тизими бўйича олинган илмий натижалар ва ривожлантирилган алгоритмлар асосида махсус шахсга йўналтирилган модел ишлаб чиқилди. Ушбу тизим веб-сайт фойдаланувчилари учун қидирув ва навигация жараёнларида индивидуал эҳтиёжларга мос равишда мослаштирилган ахборотларни тақдим этишни таъминлайди.
Фойдаланувчи эхтиёжини қаноатлантиришга қаратилган кластерлаш усули асосида ишлаб чиқилган алгоритимлар Ўзбекистон журналистика ва оммавий коммуникациялар университетига тадбиқ этилди. Ушбу тизим университет фойдаланувчилари учун мос маълумотларни филтрлаш ва уларга мос келувчи ахборот тақдим этиш имкониятини оширди. (Ўзбекистон Республикаси Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлиги маълумотнома №4/17-103/2-сон 13.02.2025й.). Синов натижалари шуни кўрсатдики, ахборот қидируви жараёни сезиларли даражада тезлашди, тавсиялар самарадорлиги эса 4–6% га ошди.
Тадқиқот натижасида яратилган шахсга йўналтирилган ахборот тизими модели
Муҳаммад ал-Хоразмий номидаги Тошкент ахборот технологиялари университетида мазкур тизим синовдан ўтказилди. (Ўзбекистон Республикаси Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлиги маълумотнома №4/17-103/2-сон 13.02.2025й.). Тизим фойдаланувчилар навигация жараёнини оптималлаштириш ва шахсга йўналтирилган тавсиялар бериш учун ишлатилди. Бу жорий этилган тизим фойдаланувчи эҳтиёжларини янада аниқроқ тушуниш ва ахборотларни тезкорлик билан тақдим этиш имконини берди.
Шахсга йўналтирилган маълумотларни бошқариш ахборот тизими МЧЖ ҚК “SIMPLEX ITC” компаниясида жорий этилди. Тизим фойдаланувчиларнинг эҳтиёжларига асосланган ҳолда индивидуал тавсиялар шакллантириш имкониятини яратди. (Ўзбекистон Республикаси Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлиги маълумотнома №4/17-103/2-сон 13.02.2025й.). Тажриба натижаларига кўра тизимнинг ишлаш самарадорлиги 6-8% га яхшиланди.