Якубов Бахтиёр Чориевичнинг

фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.

Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража берадиган фан тармоғи номи): “Замонавий ўзбек драматургияси ва унинг саҳнавий талқини”, 17.00.01–Театр санъати (санъатшунослик фанлари).

Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2018.3.PhD/San19.

Илмий раҳбар: Баяндиев Тешабой Баяндиевич, санъатшунослик фанлари доктори, профессор.

Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон давлат санъат ва маданият институти.

ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Санъатшунослик институти, DSс.27.06.2017.San.51.01.

Расмий оппонентлар: Турдимов Шомирза Ғаниевич, филология фанлари доктори, профессор; Ҳамидова Марфуа Азизовна, санъатшунослик фанлари доктори, профессор; Етакчи ташкилот: Тошкент давлат миллий рақс ва хореография олий мактаби.

Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.

II. Тадқиқотнинг мақсади: замонавий ўзбек драматургияси тараққиётининг асосий йўналишларини тадқиқ этиш асосида драматургия ва саҳнавий талқин  муносабатларини аниқлашдан иборат.

III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:

замонавий ўзбек драматургиясидаги пьесалар давр эҳтиёжи ҳамда томошабин талаби асосида вужудга келаётгани далилланган;

янги давр тарихий асарларида миллий ўзликни англаш, тарихий хотирадан хулоса чиқариш каби мавзуларнинг етакчилик қилгани аниқланган;

драма жанридаги пьесаларнинг ўтиш даври мураккабликларини ифодалаш ҳамда замон қаҳрамони образини яратиш каби икки босқичда ривожлангани очиб берилган;

замонавий комедиялар ўткир ижтимоийликдан холи фольклор-этнографик томоша, маиший ва сатирик талқинларда намоён бўлаётгани асосланган;

замон қаҳрамони образини яратишдаги изланишлар бир томонлама шаклланаётгани, ғоявийлик бадиийликка нисбатан устуворлик касб этаётгани исботланган.

IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.

Замонавий ўзбек драматургияси ва унинг саҳнавий талқини бўйича олинган илмий натижалар асосида:

жамият ва ижодкор мақсадларининг уйғунлиги билан драматургиядаги бадиий-ғоявий яхлитлик ўртасидаги алоқадорликнинг ижтимоий-маънавий тараққиётга таъсири хусусидаги тавсиялардан Ўзбекистон Республикаси Маданият вазирлиги тасарруфидаги Республика маданият муассасалари фаолиятини ташкил этиш илмий-методик маркази томонидан ишлаб чиқилган “Театр санъатини ривожлантириш бўйича чора-тадбирлар режаси”да ҳамда вазирлик томонидан ташкил этилган “Сени куйлаймиз, замондош!”, “Дебют” театр фестивалларида, пойтахт ҳамда вилоят театрларининг спектаклларини қабул қилиш муҳокамаларида, театрларга тавсия этилган пьесаларга берилган тақризларда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Маданият вазирлигининг 2017 йил 19 октябрдаги 01-11-07-5085-сон маълумотномаси). Илмий натижаларининг қўлланилиши бадиий ижод жараёнларини жамият эстетик тараққиёти манфаатларига йўналтириш, мустақиллик даври ўзбек драматургиясини яхлит ўрганиш, спектаклларнинг бадиий ҳамда ғоявий мутаносиблигини таъминлаш, бадиий савияси юксак саҳна асарларини саралаш, томошабинларнинг маънавий оламини ва эстетик дидини ўстириш имконини берган;

замонавий ўзбек драматургиясида мазмун ва шакл уйғунлиги, драматург кадрларни ижтимоий ҳимоялаш, “муаллифлик ҳуқуқи” талабларини бажарилишига доир ҳамда бугунги кунда эҳтиёж юқори бўлган тарихий асарларни яратишда тарихийлик ва бадиийлик, ҳаётийлик ва ҳаққонийлик масалалари эътиборга олиниши борасидаги таклиф ва тавсиялардан 2016–2017 йилларда  Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси «Madaniyat va ma’rifat» телеканалининг «Премьерадан сўнг» ҳамда «Очиқ студия» кўрсатувлари сценарийларида фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпаниясининг 2017 йил 17 октябрдаги 01–17–767-сон маълумотномаси). Кўрсатувлардаги илмий-ижодий материаллар томошабинларнинг бадиий савиясини юксалтиришда, образли тасаввурларини кенгайтиришда ҳамда ёшларда ватанпарварлик, миллий ифтихор хусусиятларини шакллантиришда муҳим манба бўлиб хизмат қилган;

бугунги кунда бутун дунёда юз бераётган глобал ҳамда локал муаммоларнинг туб илдизлари инсоният маънавий-ахлоқий таназзуллари билан боғлиқлиги, уларни ҳал қилишда жонли, таъсирчан театр воситасининг ўрни беқиёслиги, жамиятни ривожлантиришда тафаккурни юксалтириш муҳимлиги борасидаги амалий таклифларидан 2016–2017 йилларда Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси «Kinoteatr» телеканалининг «Тимсол» кўрсатуви қатор сонлари сценарийларида фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпаниясининг 2017 йил 17 октябрдаги 08.14-447-сон маълумотномаси). Мазкур таклифлар кўрсатувларнинг объектив, холис ёндашув асосида тайёрланиши, эстетик таъсирчанлиги, бадиий-эмоционаллиги, тарбиявий, ижтимоий хусусиятини ошириш, томошабинлар аудиториясини кенгайтириш билан бирга мамлакатимизда театр соҳасида амалга оширилаётган кенг кўламли ислоҳотларнинг моҳиятини очиб бериш, театр санъати тарихини ўрганиш ва тарғиб қилиш асосида ёшларнинг маънавий-ахлоқий тарбиясини юксалтириш имконини берган.