Кучкаров Тохир Сафаровичнинг

фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.

Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража берадиган фан тармоғи номи): «Рақамли иқтисодиёт шароитида Ўзбекистон Республикаси  ғазначилиги ахборот тизимини  такомиллаштириш», 08.00.14–Иқтисодиётда ахборот тизимлари ва технологиялари (иқтисодиёт фанлари).

Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2018.4.DSc/Iqt164.

Илмий маслаҳатчи: Бегалов Баҳодир Абдусаломович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор.

Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент молия институти.

ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат иқтисодиёт университети, DSc.27.06.2017.I.16.01.

Расмий оппонентлар: Гулямов Саидахрор Саидахмедович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор, академик; Абдугаффаров Абдухалил, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор; Атаниязов Болтабой, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор.

Етакчи ташкилот: Тошкент давлат техника университети.

Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.

II. Тадқиқотнинг мақсади: рақамли иқтисодиёт шароитида Ўзбекистон Республикаси ғазначилиги ахборот тизимини такомиллаштириш бўйича таклифлар ва тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.

III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:

давлат бюджети даромадларининг ғазначилик ахборот тизими шароитида ягона ғазначилик ҳисоб рақамида тўпланиши ва уларнинг самарали равишда бошқарилишининг назарий ва услубий жиҳатлари рақамли иқтисодиёт технологиялари асосида такомиллаштирилган;

ғазначилик ахборот тизимини жорий этишнинг иқтисодий самарадорлигини баҳолашда бюджет тўловларини электрон ҳолда амалга ошириш натижасида инсон омилининг кескин камайиши, вақт ва ресурсларнинг иқтисоди, мамлакат ва тармоқ ривожланиши стратегиясига мос келиши  оқибатида эришиладиган социал-иқтисодий самарадорликларни ҳам қўшиб жамлаган ҳолда  баҳолаш усулини қўллаш методикаси ишлаб чиқилган;

ғазначилик ахборот тизими шароитида бюджет ижроси жараёнлари қатнашчиларининг ягона ахборот макони доирасида ўзаро ахборот алмашинуви интеграциясининг услубий концептуал тизими рақамли иқтисодиёт технологиялари, электрон рақамли имзо ва хавфсизлик тизимини қўллаш асосида такомиллаштирилган;

Ўзбекистонда миллий ғазначилик ахборот тизимининг функционал ва дастурий таъминотлари асослаб берилган ва уларни амалиётга қўллаш бўйича таклифлар ишлаб чиқилган;

Ўзбекистонда ғазначилик ахборот тизимини яратиш бўйича ғазначилик ахборот тизими учун “TREASURE” дастурий комплекси яратилган;

ғазначилик ахборот тизими ва бюджет ташкилотларининг «ЎзАСБО бюджет ташкилотларида автоматлаштирилган бухгалтерия ҳисоби дастурий мажмуаси» тизимлари орасида рақамли иқтисодиёт шароитида электрон рақамли имзо ва ахборот хавфсизлиги ҳимояси воситаларини қўллаш орқали ўзаро ахборотлар алмашиниш интеграциясининг самарали функционал модели ишлаб чиқилган.

IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.

Рақамли иқтисодиёт шароитида Ўзбекистон Республикаси ғазначилиги ахборот тизимини такомиллаштириш соҳасида ишлаб чиқилган услубий ва амалий таклифлар асосида:

давлат бюджети даромадларининг ғазначилик ахборот тизими шароитида ягона ғазначилик ҳисоб рақамида тўпланиши ва уларнинг самарали равишда бошқарилишини такомиллаштириш бўйича берилган таклифлар Молия вазирлиги ғазначилиги фаолиятига жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлигининг 2018 йил 31 январдаги АК/26-35-18-01/83-сон маълумотномаси). Натижада республика бўйича бюджет даромадлари солиқ ташкилотларига эмас тўғридан-тўғри республика ягона ғазначилик ҳисоб рақамигага келиб тушадиган бўлган ва бюджет даромадлари йиғилишининг иқтисодий самарадорлиги кескин ошган;

ғазначилик ахборот тизимини жорий этишнинг иқтисодий самарадорлигини баҳолашда бюджет тўловларини электрон ҳолда амалга ошириш натижасида инсон омилининг кескин камайиши, вақт ва ресурсларнинг иқтисоди, мамлакат ва тармоқ ривожланиши стратегиясига мос келиши оқибатида эришиладиган ижтимоий-иқтисодий самарадорликларни ҳам қўшиб жамлаган ҳолда  баҳолаш усулини қўллаш методикаси Молия вазирлиги ғазначилиги тизимига жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлигининг 2018 йил 31 январдаги АК/26-35-18-01/83-сон маълумотномаси). Натижада ғазначилик ахборот тизимини жорий этишнинг самарадорлигини баҳолашда, нафақат иқтисодий самарадорлик, балки қўшимча эришилган ижтимоий самарадорлик, ўзаро ахборот алмашинишда инсон омилининг камайиши, ахборот алмашиш тезлиги ва қулайлик каби омилларни ҳисобга олган ҳолда  ишлаб чиқилган ва жорий этилган;

ғазначилик ахборот тизими шароитида бюджет ижроси жараёни қатнашчиларининг ягона ахборот макони доирасида ўзаро ахборот алмашинуви интеграцияси тўғрисидаги ишлаб чиқилган таклифлар Молия вазирлиги ғазначилиги тизими фаолиятига жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлигининг 2018 йил 31 январдаги АК/26-35-18-01/83-сон маълумотномаси). Натижада электрон тўловларни амалга оширишда электрон рақамли имзо ва ахборотларни ҳимоялаш тизимларини қўллаб инсон омили  иштирокисиз республика бўйича барча бюджет ташкилотлари ва ғазначилик бўлимлари ахборот тизимлари ўртасида самарали ахборот алмашинуви интеграцияси амалга оширилган;

Ўзбекистонда миллий ғазначилик ахборот тизимининг функционал ва дастурий таъминотларини яратиш асослаб берилган ва уларни амалиётга қўллаш бўйича берилган таклифлар Молия вазирлиги тизимига жорий қилинган  (Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлигининг 2018 йил 31 январдаги АК/26-35-18-01/83-сон маълумотномаси). Натижада, берилган таклифлар Молия вазирлиги томонидан ишлаб чиқилган Давлат молиясини бошқаришнинг ахборот тизимини яратишга бўлган талаблар номли асосий ҳужжат таркибига киритилган, «Давлат бюджети ғазначилик ижросининг ахборот тизими» номли Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг грифи билан яратилган ўқув қўлланма ғазначилик тизими ходимларининг малакасини ошириш тизимида уларнинг малакасини оширишга хизмат қилган;

Ўзбекистонда ғазначилик ахборот тизимини яратиш таклифлари бўйича ғазначилик ахборот тизими учун яратилган “TREASURE” дастурий комплекси  Молия вазирлиги ғазначилиги тизимига жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлигининг 2018 йил 31 январдаги АК/26-35-18-01/83-сон маълумотномаси). Республика  ғазначилик тизими фаолиятига “TREASURE” дастурий комплексининг жорий этилиши натижасида йиллик 0,4 млрд сўм иқтисодий самарага эришилган;

ғазначилик ахборот тизими ва бюджет ташкилотларининг «ЎзАСБО бюджет ташкилотларида автоматлаштирилган бухгалтерия ҳисоби дастурий мажмуаси» тизимлари орасида рақамли иқтисодиёт шароитида электрон рақамли имзо ва ахборот хавфсизлиги ҳимояси воситаларини қўллаш орқали ўзаро ахборотлар алмашиниш интеграциясининг самарали функционал модели Молия вазирлиги тизимига жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлигининг 2018 йил 31 январдаги АК/26-35-18-01/83-сон маълумотномаси). Натижада, Ўзбекистон Республикасининг 23 мингдан ортиқ бюджет ташкилотлари ғазначилик ахборот тизимига ва у орқали банклар, статистика бўлимлари, электрон биржа ва бошқа ташкилотлар ахборотлар тизимларига рақамли иқтисодиёт технологияларини қўллаш орқали самарали боғланиш имконияти таъминланган.