Маманазарова Насиба Жўраевнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси  ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Суғориладиган ерларда мелиоратив тадбирлар самарадорлигини ошириш йўллари”, 08.00.04-“Қишлоқ хўжалиги иқтисодиёти” (иқтисодиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2022.1.PhD/Иқт1977
Илмий раҳбарининг Ф.И.Ш., илмий даражаси ва унвони: Шохўжаева Зебо Сафоевна, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Қарши давлат техника университети
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: “Тошкент ирригация ва қишлоқ хўжалигини механизациялаш муҳандислари институти” Миллий тадқиқот университети, ДСc.03/30.01.2020.И.10.03
Расмий оппонентлар: Қодиров Абдурашид Маджидович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор; Сангирова Умида Рустамовна, иқтисодиёт фанлари боʻйича фалсафа доктори (PhD)
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат иқтисодиёт институти Самарқанд филиали
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади суғориладиган ерларда мелиоратив тадбирлар  самарадорлигини оширишга қаратилган илмий таклиф ва амалий тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
қишлоқ хўжалиги ерлари мелиорасияси билан боғлиқ мавжуд назарий қараш ва қоидаларни танқидий ўрганиш асосида “қишлоқ хўжалиги мелиорасия самарадорлиги” тушунчаси илмий асосланди ва мелиорация самарадорлик кўрсаткичлари тизими такомиллаштирилди; 
суғориладиган ерларнинг капитал билан таъминланганлик даражасини табақали баҳолаш мақсадида “суғориладиган қишлоқ хўжалиги ерларининг капитал таъминоти коеффициенти” таклиф қилинди;
шўрга чидамли, тупроқ мелиоратив ҳолатини яхшиловчи ва ишлаб чиқарувчига иқтисодий самара берувчи экинлардан фойдаланиш ҳисобига тупроқ мелиоратив ҳолати ёмонлашган ерларда “фитомелиоратив тадбирларни амалга ошириш механизми” тавсия этилди;
Қашқадарё вилоятида экин ерлари мелиоратив ҳолати билан узвий боғлиқ бўлган пахта ва дон етиштириш иқтисодий самарадорлик кўрсаткичларининг 2025-2030 йилгача бўлган прогноз кўрсаткичлари ишлаб чиқилди. 
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Суғориладиган ерларда мелиоратив тадбирлар самарадорлигини оширишга қаратилган илмий  таклиф ва амалий тавсиялар асосида:
қишлоқ хўжалиги ерлари мелиорацияси билан боғлиқ назарий қоидалар таҳлиллари асосида “Қишлоқ хўжалигига яроқли мелиорация самарадорлиги” тушунчаси иқтисодий моҳиятини ва самарадорлик кўрсаткичлари тизимини такомиллаштириш бўйича тавсиялар амалиётга жорий этиш учун қабул қилинган. (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлиги қишлоқ хўжалигида билим ва инновациялар миллий марказининг 2024 йил 12 ноябрдаги №05/06-04-398-сонли маълумотномаси). Натижада, қишлоқ хўжалигига яроқли мелиорация самарадорлиги кўрсаткичлар тизими иқтисодий, экологик, техник, ижтимоий ва ишлаб чиқариш кўрсаткичлари орқали баҳолаш мумкин. Улар ерларнинг мелиоратив ҳолатини яхшилаш, табиий ресурслардан самарали фойдаланиш, иқтисодий самарадорликни ошириш ва ижтимоий шароитларни яхшилашга қаратилган комплекс чора-тадбирлар ишлаб чиқиш учун асос бўлиб хизмат қилади;
ердан фойдаланиш самарадорлигини оширишда муҳим аҳамиятга эга бўлган, суғориладиган қишлоқ хўжалиги ерларининг капитал билан таъминланганлик даражасига баҳо бериш имконини берувчи “Суғориладиган қишлоқ хўжалиги ерларининг капитал таъминоти коеффициенти” амалиётга татбиқ этиш учун қабул қилинган. (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлиги қишлоқ хўжалигида билим ва инновациялар миллий марказининг 2024 йил 12 ноябрдаги №05/06-04-398-сонли маълумотномаси). Ушбу таклиф Қашқадарё вилоятида суғориладиган қишлоқ хўжалиги ерларига сарфланадиган капитал миқдорини аниқ баҳолаш имкони бўлади ва ерларнинг иқтисодий салоҳиятини ошириш учун қай даражада инвестиция киритиш зарурлигини кўрсатиб беради ҳамда иқтисодий ва техник кўрсаткичлар таҳлили асосида қишлоқ хўжалиги ерларида самарали ва барқарор фаолият олиб боришга замин яратади;
шўрга чидамли, тупроқ мелиоратив ҳолатини яхшиловчи ва ишлаб чиқарувчига иқтисодий самара берувчи экинлардан фойдаланиш ҳисобига тупроқ мелиоратив ҳолати ёмонлашган ерларда “фитомелиоратив тадбирларни амалга ошириш механизми” амалиётга жорий этиш тавсия этилган. (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлиги қишлоқ хўжалигида билим ва инновациялар миллий марказининг 2024 йил 12 ноябрдаги №05/06-04-398-сонли маълумотномаси). Ушбу механизм Қашқадарё вилоятида шўрланган ерларнинг тупроқ мелиоратив ҳолатини яхшилашга қаратилган бўлиб, шундай шароитдаги ишлаб чиқарувчига ҳам иқтисодий фойда келтириш имконини беради. Чунки, ушбу механизм фитомелиоратив тадбирлар орқали тупроқ сифатини ошириш ва сув тежамкорликни таъминлаш,  уруғчилик тизими, агротехника, дренаж ва ротация тадбирлари асосида маҳсулот етиштирувчи субъектлар фаолиятида қўшимча фойда олишга хизмат қилади; 
Қашқадарё вилоятида экин ерлари мелиоратив ҳолати билан узвий боғлиқ бўлган пахтачилик ва ғаллачилик фаолияти иқтисодий самарадорлик кўрсаткичларининг 2025-2030 йилгача давр учун прогноз кўрсаткичлари ишлаб чиқилган. (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлиги қишлоқ хўжалигида билим ва инновациялар миллий марказининг 2024 йил 12 ноябрдаги №05/06-04-398-сонли маълумотномаси). Мазкур таклифни жорий этиш Қашқадарё вилояти экин майдонларининг мелиоратив ҳолатини яхшиланиши, жумладан, қишлоқ хўжалигида суғориладиган умумий ер майдонига нисбатан шўрланган ерларнинг йиллар кесимида ўртача 1 фоизга қисқариши натижасида, пахтачиликда фойда маржаси кейинги беш йилда 6,2 фоизга етиб, ўртача ўсиш суръати 5,8 фоизни ташкил этади ҳамда 2030 йилда 2025 йилга нисбатан 1,33 баробарга ортиши таъминланади. Ғаллачиликда эса фойда маржаси кейинги беш йилда 40,7 фоизга етиб, ўртача ўсиш суръати 4,74 фоизни ташкил этади ҳамда 2030 йилда 2025 йилга нисбатан 1,26 баробарга ортиши таъминланади.

 

Yangiliklarga obuna bo‘lish