Каримова Турсуной Паркатовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар. Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган тармоғи номи): «Темир мис қотишмаларини олиш учун мис ишлаб чиқариш шлакларини қайта ишлаш технологиясини ишлаб чиқиш», 05.02.01 - Машинасозликда материалшунослик. Қуймачилик. Металларга термик ва босим остида ишлов бериш. Қора, рангли ва ноёб металлар металлургияси (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2025.3.PhD/Т5916.
Илмий раҳбар: Якубов Махмуджон Махаммаджанович, техника фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассасалар номи: Тошкент давлат техника университети «Фан ва тараққиёт» ДМ.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат техника университети «Фан ва тараққиёт» ДМ, DSc.03/30.12.2019.К/Т.03.01.
Расмий оппонентлар: Абед Нодира Сойибжонова, техника фанлари доктори, профессор; Рузиев Улугбек Нематович, техника фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD).
Етакчи ташкилот: Умумий ва ноорганик кимё институти. 
Диссертация йўналиши амалий аҳамиятга молик. 
II. Тадқиқотнинг мақсади: темир мис қотишмаларини олиш учун мис ишлаб чиқариш шлакларини қайта ишлаш технологиясини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
физик-кимёвий хусусиятларини яхшилаш мақсадида конвертер шлаки темир оксидлари ва рух ишлаб чиқариш клинкерининг таркибидаги фаол тикловчи элементларнинг кимёвий реакциялар механизмлари асосланган;
шлак таркибидаги мисни 3,5 дан 0,7%гача камайтиришга имкон берадиган гетероген тизимдаги темир оксидларининг тикланиш жараёнлари икки босқичда, яъни шлак эритмасининг тўғридан-тўғри қаттиқ углерод билан бевосита ва билвосита монооксид холида қайтариш механизмида бориши аниқланган;
мисни пирометаллургик ишлаб чиқаришдаги миснинг металлаштирилган композицион маҳсулотларини олиш жараёнида конвертер шлакидаги мис миқдорини 2,7–3,5% дан 0,8–1,1% гача камайтиришнинг самарали технологияси ишлаб чиқилган;
оқ мат (мисга бой маҳсулот) олинганда мис штейнларни конвертерлаш жараёнида оқ матнинг тўкилишини олдини олиш учун конвертер шлакининг тўкилиш пайтини автоматик назорат қилиш тизими ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Темир мис қотишмаларини олиш учун мис ишлаб чиқариш шлакларини  қайта ишлаш технологиясини ишлаб чиқиш боъйича олинган илмий натижалар асосида:
конвертер шлаклари ва ОРЗ клинкерларини яллиқ қайтарувчи печда қайта ишлаш технологияси “Олмалиқ КМК» АЖ МЕЗ да амалиётга жорий этилган (“Олмалиқ КМК” АЖнинг 2025 йил 15 майдаги СЛ-0459-сон маълумотномаси). Натижада, конвертер шлакидаги мис миқдорини 2,2–3,5% дан 0,5–0,7% гача камайтириш имконини берган; 
конвертер шлакларини конвертерда қайта ишлашда ОКМК ОРЗ техноген чиқинди клинкеридан тикловчи, хомашё ва иссиқлик ташувчиси сифатида фойдаланиш технологияси “Олмалиқ” КМК АЖ МЕЗда амалиётга жорий этилган (“Олмалиқ КМК” АЖнинг 2025 йил 15 майдаги СЛ-0459-сон маълумотномаси). Натижада, конвертер шлакининг 25% миқдоридаги техноген чиқиндилар клинкерини тикловчи восита сифатида ишлатиш натижасида қўшимча равишда мис, олтин ва кумуш каби металларни ажратиб олиш ҳамда конвертер шлакидаги мис миқдорини 2,2–3,5% дан 0,8–1,1% гача камайтириш имконини берган. 

 

Yangiliklarga obuna bo‘lish