Маманазаров Учқун Бурхон ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертация ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): «Ўсмирлик даврида ахлоқий ўзини-ўзи англашни ривожланишининг психологик хусусиятлари», 19.00.06-Ёш ва педагогик психология. Ривожланиш психологияси (психология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2025.2.PhD/P130.
Илмий раҳбар: Каршиева Дилафруз Суюновна, психология фанлари доктори (DSc), профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон миллий педагогика университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Ўзбекистон миллий педагогика университети, PhD.03/30.12.2021.P.26.02.
Расмий оппонентлар: Бегматов Абдуллажон Сирожиддинович, фалсафа фанлари доктори, профессор; Исаков Муаззам Тулкиновна, психология фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Бухоро халқаро университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: ўсмирлик даврида ахлоқий ўзини англашнинг психологик хусусиятларини ривожлантирувчи механизмларни такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
ўсмирлик даврида ахлоқий ўзини ўзи англашнинг психологик хусусиятларига кўра эмоционал қадриятларнинг иродавий сифатлар, хулқ-атворга векторли таъсири ахлоқий хатти-ҳаракатларни амалга оширишга тайёрликни таъминлаб беришига асосланиб яхшилик ва ёмонлик ҳақидаги тушунчалар ижтимоий фаолликка интилиш ҳисси орқали шахснинг ўзига муносабатини шаклланишига олиб келиши далилланган;
ўсмирлик давридаги ёшга оид хусусиятларга кўра шахснинг ўз мажбуриятларига нисбатан эмоционал муносабат экзистенсиал масъулиятни психологик эмансипация таъсирида пасайишига олиб келганлиги туфайли боланинг ўз “Мен”ини ижтимоий тасдиқлаш истаги билан боғлиқ алтруистик кечинмаларни “алтер Эго”га сингдирган ҳолда ахлоқий йўналганликда намоён қилиши аниқланган;
ўсмирларнинг ахлоқ ҳақидаги тасаввурлари таълимга нисбатан масъулият ҳисси, эмоционал қадриятлар негизида ривожланадиган дўстлик, севги-муҳаббат ҳислари эгоцентрик йўналганликни пасайишига олиб келганлиги туфайли шахс ахлоқий йўналганлигининг интеграл хусусиятларини ижтимоий установкалар таъсирида намоён бўлишига боғлиқ эканлиги далилланган;
ўсмирларда ахлоқий ўзини ўзи англашнинг ривожланишида ижтимоий меёрларни англаш ва тушунишнинг фаол ахлоқий установкалар ракурсида индивидуаллашуви боланинг ўз “Мени” ҳақида позитив тасаввурларни шаклланишига олиб келганлиги туфайли шахснинг ўзи ҳақидаги тасаввурларини гуруҳий муносабатлар таъсирида ирода кучи локолизациясига боғлиқ ўзгаришига эришиш муҳимлиги аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши: Ўсмирлик даврида ахлоқий ўзини англаш ривожланишининг психологик хусусиятларига оид муаммони тадқиқ этиш натижасида:
ўсмирлик даврида ахлоқий ўзини ўзи англашнинг психологик хусусиятларига кўра эмоционал қадриятларнинг иродавий сифатлар, хулқ-атворга векторли таъсири ахлоқий хатти-ҳаракатларни амалга оширишга тайёрликни таъминлаб беришига асосланиб яхшилик ва ёмонлик ҳақидаги тушунчалар ижтимоий фаолликка интилиш ҳисси орқали шахснинг ўзига муносабатини шаклланишига олиб келиши далилланган хулосалар Низомий номидаги Ўзбекистон миллий педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2025 – йил 23-августдаги ПМ 426-буйруғига кўра “Онтогенез психологияси ва дифференциал психология” модулига киритилган (Ўзбекистон миллий педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2025 – йил 20-августдаги ПМ 426 а– сон маълумотномаси). Натижада, шахснинг эмоционал қадриятларнинг иродавий сифатлар, хулқ-атворга векторли таъсири ахлоқий хатти-ҳаракатларни амалга оширишга тайёрликни таъминлаб беришига асосланиб яхшилик ва ёмонлик ҳақидаги тушунчалар ижтимоий фаолликка интилиш ҳисси орқали шахснинг ўзига муносабатини шаклланишига олиб келиши тадқиқ қилинган;
ўсмирлик давридаги ёшга оид хусусиятларга кўра шахснинг ўз мажбуриятларига нисбатан эмоционал муносабат экзистенсиал масъулиятни психологик эмансипация таъсирида пасайишига олиб келганлиги туфайли боланинг ўз “Мен”ини ижтимоий тасдиқлаш истаги билан боғлиқ алтруистик кечинмаларни “алтер Эго”га сингдирган ҳолда ахлоқий йўналганликда намоён қилиши аниқланган хулосалар Низомий номидаги Ўзбекистон миллий педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2025 – йил 23-августдаги ПМ 426-буйруғига кўра “Онтогенез психологияси ва дифференциал психология” модулига киритилган (Ўзбекистон миллий педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2025 – йил 20-августдаги ПМ 426 а– сон маълумотномаси). Натижада, ўсмирлик давридаги ёшга оид хусусиятларга кўра шахснинг ўз мажбуриятларига нисбатан эмоционал муносабат экзистенсиал масъулиятни психологик эмансипация таъсирида пасайишига олиб келганлиги туфайли боланинг ўз “Мен”ини ижтимоий тасдиқлаш истаги билан боғлиқ алтруистик кечинмаларни “алтер Эго”га сингдирган ҳолда ахлоқий йўналганликда намоён қилишини тадқиқ қилиш чиқилган.
ўсмирларнинг ахлоқ ҳақидаги тасаввурлари таълимга нисбатан масъулият ҳисси, эмоционал қадриятлар негизида ривожланадиган дўстлик, севги-муҳаббат ҳислари эгоцентрик йўналганликни пасайишига олиб келганлиги туфайли шахс ахлоқий йўналганлигининг интеграл хусусиятларини ижтимоий установкалар таъсирида намоён бўлишига боғлиқ эканлиги далилланган хулосалар Низомий номидаги Ўзбекистон миллий педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2025 – йил 23-августдаги ПМ 426-буйруғига кўра “Оила психологияси” модулига киритилган (Ўзбекистон миллий педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2025 – йил 20-августдаги ПМ 426 а– сон маълумотномаси). Натижада, ўсмирларнинг ахлоқ ҳақидаги тасаввурлари таълимга нисбатан масъулият ҳисси, эмоционал қадриятлар негизида ривожланадиган дўстлик, севги-муҳаббат ҳислари эгоцентрик йўналганликни пасайишига олиб келганлиги туфайли шахс ахлоқий йўналганлигининг интеграл хусусиятларини ижтимоий установкалар таъсирида намоён бўлишига боғлиқ эканлиги билан боғлиқ психологик хусусиятларни аниқлашга эришилган;
ўсмирларда ахлоқий ўзини ўзи англашнинг ривожланишида ижтимоий меёрларни англаш ва тушунишнинг фаол ахлоқий установкалар ракурсида индивидуаллашуви боланинг ўз “Мени” ҳақида позитив тасаввурларни шаклланишига олиб келганлиги туфайли шахснинг ўзи ҳақидаги тасаввурларини гуруҳий муносабатлар таъсирида ирода кучи локолизациясига боғлиқ ўзгаришига эришиш муҳимлиги аниқланган оид илмий хулосалар хулосалар Низомий номидаги Ўзбекистон миллий педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2025 – йил 23-августдаги ПМ 426-буйруғига кўра “Онтогенез психологияси ва дифференциал психология” модулига киритилган (Ўзбекистон миллий педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2025 – йил 20-августдаги ПМ 426 а– сон маълумотномаси). Натижада, ўсмирларда ахлоқий ўзини ўзи англашнинг ривожланишида ижтимоий меёрларни англаш ва тушунишнинг фаол ахлоқий установкалар билан алоқадор тасаввурларини гуруҳий муносабатлар таъсирида ирода кучи локолизациясига боғлиқ ўзгаришига эришиш кўникмаларини шакллантириш мақсадида «Консултатив психология ва психокоррексия» ўқув фани доирасидаги мавзулар мазмуни ва ўқув-услубий мажмуа такомиллаштирилган.