Абдуллаева Наргиза Ахмаджоновнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.Умумиймаълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Гендер лексикаси таржимасида муқобилликка эришишнинг лексик-семантик ва лингвомаданий масалалари” 10.00.06 – Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2025.1.PhD/Fil15621
Илмий раҳбар: Сидиқов Қосим Абилович Филология фанлари номзоди, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Наманган давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи: Наманган давлат университети, PhD.03/31.03.2021.Fil.76.05.
Расмий оппонентлар: Садиков Зоҳиджон Яқубжанович, филология фанлари доктори (DSc), профессор; Комилова Нилуфар Абдилкадимовна, Филология фанлари бўйича фалсафа доктори PhD, доцент
Етакчи ташкилот: Қўқон давлат университети 
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади  гендер лексикаси таржимасида муқобилликка эришишнинг лексик-семантик ва лингвомаданий масалаларини қиёсий тадқиқ этишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
инглиз тилидан ўзбек тилига қилинган бадиий таржималарда муаллифнинг ғояси, услуби ҳамда аслиятдаги маданий компонентларни қайта яратиш жараёнида гендер лексикасининг муқобиллигини таъминлаш учун шакл ва мазмун, услубий, трансформацион, лингвомаданий, контекстуал, ресептив ва продуктив, бевосита ва билвосита, терминологик ва қиёсий мезонлари ишлаб чиқилган; 
инглиз ва ўзбек тилларининг лексик-семантик сатҳида гендер мувофиқликлар  бадиий матнларда қўлланилган ономастик ва антономастик гендер бирликлари, касбий гендеремалар, оила аъзолари ҳамда қариндошлик муносабатларини ифодаловчи гендер лексикаси, эркак ва аёл жинсига хос морфологик қатламда намоён бўлиши далилланган;
инглиз ва ўзбек тилларидаги гендер лексик бирликларнинг миллат урф-одатлари, маданияти ва диний қарашларини акс эттирувчи миллий-маданий, воқеалар ривожини таъминловчи иқтисодий-сиёсий, диахроник ва синхроник шаклларга эга даврий  ҳамда қаҳрамонларнинг турмуш тарзини белгиловчи ижтимоий каби фарқли семантик майдонни вужудга келтирувчи омиллари аниқланган;
бадиий асарлар таржимасида маданият белгиларининг гендрологик хусусиятларини қайта яратишда муқобилликка эришиш учун транслитерация, модуляция, компенсация, калкалаш, генерализация ва изоҳлаш каби таржима трансформацияси усулларидан фойдаланилишнинг самарадорлиги асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Гендер лексикаси таржимасида муқобилликка эришишнинг лексик-семантик ва лингвомаданий масалаларини тадқиқ этиш жараёнида олинган илмий натижалар асосида: 
Инглиз ва ўзбек тилларининг лексик-семантик сатҳида гендер мувофиқликлари сифатида ономастик ҳамда антономастик гендер бирликлари, касбий гендеремалар, оила аъзолари ва қариндошчилик  муносабатларини билдирувчи гендер лексикаси, эркак ва аёл жинси учун хизмат қилувчи морфологик қатламнинг воқеланишини далиллаш борасидаги илмий хулосалардан Давлат илмий-техник дастурлари доирасидаги 2021-2023-йилларга мўлжалланган ПФ-201912258 “Ўзбек адабиётининг кўп тилли (ўзбек, рус, инглиз тилларида) электрон платформасини яратиш” бўйича амалий лойиҳа доирасида фойдаланилган (ЎзР Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлиги, Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетининг 2025-йил 17-мартдаги 01/4-973сон маълумотномаси). Натижада лойиҳа доирасида ишлаб чиқилган электрон платформа мазмунининг бойитилишига эришилган.
Бадиий асарларда қўлланувчи гендер компонентли лексик бирликлар таржимасида фарқли семантик майдонни вужудга келтирувчи лингвистик, миллий-маданий, даврий, иқтисодий-сиёсий, ижтимоий омиллар ҳамда инсонларни ўраб турган муҳит ва шароитга кўра, ижтимоий турмуш тарзини кўрсатувчи гендер лексикаси, жумладан инсонларнинг тана аъзолари, уй-рўзғор буюмлари ва меҳнат қуроллари, кийим-кечак ва пардоз андоз буюмлари (безаклар) номлари, озиқ-овқат атамалари ўз луғавий маъносига кўра бадиий асарлар таржимасида инглиз ва ўзбек тилларида тўлиқ муқобилликка эга эканлиги борасида фикрлар баён қилинган “Ижтимоийликни ифодаловчи гендер лексикаси таржимасида муқобилликка эришиш масалалари” (51-61-бетлар) номли мақола Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университетида давлат илмий-техника дастурлари доирасида 2023-йил 1-июндан 2025-йил 31-майгача бажарилиши мўлжалланган ИЛ-27-4722022413-сонли “Қиёсий адабиётшунослик” фанининг “Компаративистика” электрон платформасини яратиш мавзусидаги инновацион лойиҳаси доирасида нашр қилинадиган “КОМПАРАТИВИСТИКА” (Cомпаративе Студиес) илмий электрон журналининг 4-сонида нашр қилинди ва илмий иш натижалари лойиҳа доирасида амалиётга жорий этилди (ЎзР Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлиги, Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университетининг 2025-йил 7-мартдаги 01-04-1/1137сон маълумотномаси). Натижада лойиҳа доирасидаги илмий электрон журнал  мазмунининг бойитилишига эришилган.
Таржима икки тил ўртасидаги мулоқот бирлиги сифатида халқларнинг ўзаро дўстона муносабат ўрнатишлари, бир-бирларининг маданий бойликларини ўрганишлари ва ўзлаштиришларида воситачи эканлиги, бадиий асарлар таржимасида маданият белгиларининг гендрологик хусусиятларини қайта яратишда транслитерация, модуляция, компенсация, калкалаш, генерализация ва изоҳлашлар каби трансформация усулларидан фойдаланилишнинг аҳамияти борасидаги илмий хулосалардан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон-24” ижодий бирлашмаси “Ўзбекистон” телерадиоканали томонидан тайёрланган “Адабий жараён”, “Таълим ва тараққиёт” номли дастурлар ссенарийсининг 2024-йил феврал ва декабр ойлари сонларида унумли фойдаланилган, ҳамда тадқиқотчи билан дунё таржимашунослигида сўнгги йилларда лингвомаданий ёндашувлар, жумладан, лингвокултуремалар, реалиялар, лакуналар, мақол, матал ҳамда идиомалар таржимасида муқобилликка эришиш масалалари қиёсий аснодаги тадқиқотлар ва уларнинг умумий, хусусий жиҳатларини аниқлаш, олам миллий манзараси ва унда гендер лексик бирликлари фаоллашувини таржимада қайта яратиш масалалари, инглиз бадиий асарларини ўзбек тилига қилинган таржималарида гендер лексикасининг лингвистик ҳамда экстралингвистик жиҳатдан воқеланишида жамиятдаги гендер тенглиги, икки жинс вакилларининг ўзаро муносабатлари, оиладаги эркак ва аёл мулоқотида мурожаат лексемалари, қарама-қарши жинс вакилларининг диний қарашлари каби масалалар борасида бевосита суҳбат олиб борилган (Ўзбекистон миллий телерадиокомпаниясининг 2025-йил 26-февралдаги 05-09-225 сон маълумотномаси). Натижада ушбу дастурларнинг янада қизиқарли ва долзарблигига эришилган.