Раззоқов Алишер Абдузохидовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Алишер Навоий шеъриятида илм ва маърифат талқини», 10.00.02–Ўзбек адабиёти (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2017.1.PhD/Fil 32
Диссертация бажарилган муассаса номи: Самарқанд давлат университети.
Илмий раҳбар: Салоҳий Дилором Исомиддин қизи, филология фанлари доктори, профессор
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Қарши давлат университети, PhD.30.05.2018.Fil.70.01.
Расмий оппонентлар: Йўлдошев Бойназар, филология фанлари доктори, профессор; Жабборов Нурбой Абдулҳакимович, филология фанлари доктори, профессор .
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат шарқшунослик институти
Диссертация йўналиши: назарий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади тасаввуф таълимотидаги илм ва маърифат ғояларининг Алишер Навоий ижодида тутган ўрни ва бадиий талқини масалаларини шоирнинг “Хазойин ул-маоний” девони мисолида очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
Навоий шеъриятидаги илм ва маърифат ғояларининг исломий ва тасаввуфий манбалар асосида шаклланганлиги исботланган;
илм ва маърифат тушунчаларининг Навоий шеъриятида ирфоний-тасаввуфий моҳият касб этиши ҳамда бу буларга муштарак мавзулар, жумладан, инсон муаммосига доир ирфоний-тасаввуфий ғояларнинг шоир ижодидаги бадиий талқинлари илмий жиҳатган очиб берилган;
“сир”, “дард”, “ғам”, “алам” истилоҳларнинг Алишер Навоий шеъриятидаги тасаввуфий маънолари ва уларнинг бадиий кўринишлари қиёсий-таҳлилий усулда ёритилган;
Навоий ирфоний қарашларини ўзида акс этган Пайғамбар (а.с.) ва ориф, ақл ва ишқ тимсолларининг шоир шеъриятидаги бадиий талқинлари илмий асосда очиб берилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши: Алишер Навоий шеъриятида илм ва маърифат ғояларининг бадиий талқинларини тадқиқ этиш ҳамда унинг илмий-назарий асосларини ишлаб чиқиш асосида:
мумтоз шоирлар ижодида инсон муаммоси ва унинг бадиий талқини берилишини ўрганганда миллий истиқлол мафкураси нуқтаи назаридан ёндашиш зарурлиги асосланиб, масаланинг шу тарзда қўйилишида Навоий шеъриятидаги илм ва маърифат ғояларининг анъана, адабий таъсир, бидиий синтез доирасидаги бадиий талқини юзасидан чиқарилган хулосалардан Ф-1-06-сонли “Истиқлол даври ўзбек адабиётида Шарқу Ғарб адабий анъаналари синтези” номли фундаментал тадқиқот лойиҳасида фойдаланилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2018 йил 5 декабрдаги 89-03-4229-сон маълумотномаси). Натижада лойиҳада илм ва маърифат тушунчаларининг Навоий шеъриятида ирфоний-тасаввуфий моҳият касб этиши ҳамда бу буларга муштарак мавзуларнинг шоир ижодидаги бадиий талқинлари бўйича хулосалар чиқарилган.
Алишер Навоий шеъриятидаги ирфоний мавзулар ва бадиий санъаткорлик уйғунлиги масалалари, шоир ғазалларидаги маърифий йўналиш ва орифона кечинмалар ҳақида Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмаси Самарқанд вилоят ҳудудий бўлинмаси қошидаги “Садоқат” ижодий тўгараги ёш ижодкорларига маърузалар қилинган (Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмасининг 2018 йил 26 сентябрдаги 01-03-05/1636-сон маълумотномаси). Илмий хулосаларнинг амалиётга қўлланилиши тўгарак аъзолари бўлган ёш ижодкорларнинг Навоий ирфоний қарашларини ўзида акс этган Пайғамбар (а.с.) ва ориф, ақл ва ишқ тимсолларининг шоир шеъриятидаги бадиий талқинларини теранроқ англашларига кўмаклашган.
