Юнусова Зулхумор Джумабаевнанинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар:
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Ўзбекистон республикасида миелодиспластик синдромнинг тарқалиши ва беморларнинг ҳаёт сифатини махсус терапия самарадорлигини баҳолаш билан ўрганиш” 14.00.29 – Гематология ва трансфузиология (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2019.4.DSc/Tib401.
Илмий маслаҳатчи: Каримов Хамид Якубович, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Республика ихтисослаштирилган гематология илмий-амалий тиббиёт маркази.
Илмий кенгаш фаолият кўрсатаётган муассаса номи: Тошкент тиббиёт академияси, DSc.04/30.12.2019.Tib30.02.
Расмий оппонентлар: Исхаков Элдор Джасурович, тиббиёт фанлари доктори; Маткаримова Дилфуза Сабуровна, тиббиёт фанлари доктори, доцент; Мухаммедов Рустам Султанович, тиббиёт фанлари доктори, профессор. 
Етакчи ташкилот: Андижон давлат тиббиёт институти. 
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик. 
II. Тадқиқотнинг мақсади: Ўзбекистон Республикасида миелодиспластик синдромнинг тарқалганлигини, комплекс ташҳислашни ҳисобга олган ҳолда беморларнинг ҳаёт сифатини ва касалликнинг ўзига хос гипометилирловчи терапияси самарадорлигини баҳолашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
узоқ муддат камқонлик мавжуд беморларда МДСни эрта аниқлаш учун периферик қон ва суяк кўмигини такрорий равишда комплекс гематологик ва морфологик текшириш зарурати исботланган;
SF-36 халқаро сўровномаси асосида миелодиспластик синдромли беморларнинг ҳаёт сифатини баҳолашга асосланиб, барча саломатлик кўрсаткичларининг пасайиши, улар орасидан салбий хавфи юқори бўлган беморларда сезиларли фарқлар жисмоний фаолияти (р=0.034) ва оғриқ интенсивлигида (р=0.013) аниқланган;
цитогенетик маълумотлар турли хил хромосома аномалиялари билан тавсифланган миелодиспластик синдромли беморларда 1,9 (р<0.05) ва 2,1 (р<0.05) маротаба оралиқ (69.2%) ва юқори (76.2%) прогностик хавфлари бўлган беморларда кўпроқ кузатилиши ҳамда улар орасида хромосома бузилишларидан гипоплоидия шакли кўпроқ учраши (41,0%) аниқланган;
МДСнинг прогностик хавфи юқори бўлган беморларда цитостатик ва гипометилирловчи терапиянинг қиёсий натижалари таҳлили азацитидинни қўллашнинг гематологик, морфологик курсатгичларига таьсири ва беморларнинг ҳаёт сифатини баҳолаш нуқтаи назаридан юқори самарадорлиги асосланган; 
кенг қамровли диагностика текшируви (умумий қон тахлили, миелограмма, биокимиёвий текширув, цитогенетик тахлиллар) ва касалликнинг прогностик хавфини ҳисобга олган ҳолда индивидуал тактикани танлаш асосида миелодиспластик синдромли беморларни ташҳислаш ва олиб бориш томойиллари асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши: 
Миелодиспластик синдромнинг прогностик жиҳатдан нохуш юқори хавфи шаклини ривожланишини башорат қилиш ва уни даволаш самарадорлигини бўйича олинган натижалари асосида:
биринчи илмий янгилик: узоқ муддат камқонлик мавжуд беморларда МДСни эрта аниқлаш учун периферик қон ва суяк кўмигини такрорий равишда комплекс гематологик ва морфологик текшириш зарурати исботланганлиги Хоразм вилоят кўп тармоқли тиббиёт марказининг 03.03.2025 йилдаги 10-А №103-Т сонли буйруғи ва Сурхондарё вилоят кўп тармоқли тиббиёт марказининг 15.03.2025 йилдаги 03.03.2025 йилдаги 09-Т-сонли буйруқлари билан амалиётга татбиқ этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги хузуридаги илмий техник кенгашининг 2025 йил 22 майдаги 18/62-сонли хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: стандарт ташхислаш тадбирлари мажмуасида стандарт цитогенетик текширувини амалга ошириш МДСнинг нохуш натижасини эрта башорат қилишга ва прогностик хавфи юқори бўлган беморларни даволашга индивидуал ёндашишга ёрдам беради. Иқтисодий самарадорлиги: стандарт цитогенетик текширувни эрта бажариш, стандарт диагностика усуллари билан таққослаганда, эрта ташҳислаш босқичида МДСни ЎЛга айланиш хавфини аниқлашга имкон беради (нархлар рўйхатига кўра, Республика ихтисослаштирилган Гематология илмий-амалий тиббиёт маркази клиникасидаги бир кунлик харажатлар 333250 сўмни ташкил этади). Ўз навбатида, стандарт цитогенетик текширувдан фойдаланиш клиника хизматларининг моддий харажатларини ҳар бир бемор учун 6717024 сўмгача камайтириш имконини беради. Хулоса: миелодиспластик синдромли беморларда хромосома бузилишларини таҳлил қилиш касалликнинг нохуш натижасини аниқ ташҳислаш ва башорат қилиш имконини беради ва унга чалинган беморларнинг ҳаёт давомийлиги ва сифатини ошириш имконини беради;  
иккинчи илмий янгилик: SF-36 халқаро сўровномаси асосида миелодиспластик синдромли беморларнинг ҳаёт сифатини баҳолашга асосланиб, барча саломатлик кўрсаткичларининг пасайиши, улар орасидан салбий хавфи юқори бўлган беморларда сезиларли фарқлар жисмоний фаолияти (р=0.034) ва оғриқ интенсивлигида (р=0.013) аниқланганлиги Хоразм вилоят кўп тармоқли тиббиёт марказининг 03.03.2025 йилдаги 10-А №103-Т сонли буйруғи ва Сурхондарё вилоят кўп тармоқли тиббиёт марказининг 15.03.2025 йилдаги 03.03.2025 йилдаги 09-Т-сонли буйруқлари билан амалиётга татбиқ этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги хузуридаги илмий техник кенгашининг 2025 йил 22 майдаги 18/62-сонли хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: МДС ташхислашда стандарт цитогенетик текширув  эрта қўллаш шифохонада даволаниш кунларини қисқартириш ва кейинги даволаниш самарадорлигини ошириш орқали моддий харажатларини камайтириш орқали иқтисодий тежашга имкон беради. Нархлар рўйхатига кўра, Республика ихтисослаштирилган Гематология илмий-амалий тиббиёт маркази клиникасида бир кунлик харажат 333250 сўмни ташкил қилади, бу эса стандарт лаборатория усуллари билан солиштирганда касалликни аниқ ташҳислаш вақтини қисқартиради. Стандарт цитогенетик текширувини муддатидан олдин қўллаш клиника хизматларининг моддий харажатларини йилига 94038336 сўмгача камайтириш, бюджетни 16,7% гача тежашни таъминлайди. Хулоса: миелодиспластик синдромли беморларда СЦТни ўтказиш ҳар бир бемор учун 16,7% гача бюджет маблағларидан харажатиларни камайтириш имконини беради; 
учинчи илмий янгилик: цитогенетик маълумотлар турли хил хромосома аномалиялари билан тавсифланган миелодиспластик синдромли беморларда 1,9 (р<0.05) ва 2,1 (р<0.05) маротаба оралиқ (69.2%) ва юқори (76.2%) прогностик хавфлари бўлган беморларда кўпроқ кузатилиши ҳамда улар орасида хромосома бузилишларидан гипоплоидия шакли кўпроқ учраши (41,0%) аниқланганлиги Хоразм вилоят кўп тармоқли тиббиёт марказининг 03.03.2025 йилдаги 10-А №103-Т сонли буйруғи ва Сурхондарё вилоят кўп тармоқли тиббиёт марказининг 15.03.2025 йилдаги 03.03.2025 йилдаги 09-Т-сонли буйруқлари билан амалиётга татбиқ этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги хузуридаги илмий техник кенгашининг 22 майдаги 18/62-сонли хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: клиник диагностик онкогематологик амалиётда МДС мавжуд беморларда стандарт цитогенетик текширувини ўтказиш ташҳислаш учун ва унинг нохуш кечиш хавфини башорат қилиш учун ҳам муҳим. Стандарт цитогенетик текширув дан фойдаланиш касалликнинг натижасини башорат қилиш имконини беради (нархлар рўйхатига кўра, Республика ихтисослаштирилган Гематология илмий-амалий тиббиёт маркази клиникасида бир кунлик харажат 333250 сўмни ташкил қилади) ва ташхислаш тадбирлари мажмуасида касалликни аниқлаш вақтини ва унинг прогностик хавфини қисқартиради. Стандарт цитогенетик текширув дан клиник олди фойдаланиш шифохонага қолиш муддатини қисқартириб, йилига 46149134,4 сўм тежаш орқали моддий харажатларни камайтириш имконини беради. Хулоса: стандарт цитогенетик текширувини ўтказиш МДСнинг прогностик жиҳатдан нохуш вариантларини эрта аниқлаш учун муҳим бўлиб, бирламчи беморларни комплекс текширишда уни зарурлигини тасдиқлаш имконини берган;
тўртинчи илмий янгилик: МДСнинг прогностик хавфи юқори бўлган беморларда цитостатик ва гипометилирловчи терапиянинг қиёсий натижалари таҳлили азацитидинни қўллашнинг гематологик, морфологик курсатгичларига таьсири ва беморларнинг ҳаёт сифатини баҳолаш нуқтаи назаридан юқори самарадорлиги асосланганлиги Хоразм вилоят кўп тармоқли тиббиёт марказининг 03.03.2025 йилдаги 10-А №103-Т сонли буйруғи ва Сурхондарё вилоят кўп тармоқли тиббиёт марказининг 15.03.2025 йилдаги 03.03.2025 йилдаги 09-Т-сонли буйруқлари билан амалиётга татбиқ этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги хузуридаги илмий техник кенгашининг 22 майдаги 18/62-сонли хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: МДСнинг прогностик хавфи юқори бўлган беморларни даволашда тавсия этилган терапевтик ёндашувни жорий этиш уларнинг аҳволини сезиларли даражада яхшиланиши, касалликнинг ЎЛга ўтиш хавфини камайтириши ва хаётининг сифатини яхшилаш ҳисобига ногиронлик кўрсаткичини пасайтириш имконини берди. Шунингдек, сурункали беморлар сонини камайтириш орқали соғлиқни сақлаш тизимига тушадиган ижтимоий босимни камайтиради. Иқтисодий самарадорлиги: МДС нинг прогностик хавфи юқори бўлган беморларда азацитидинни қўллаш касалликнинг зўрайишини олдини олишга ва уни ЎЛга айланиш ҳолатларини камайтиришга имкон беради. Бу эса уларни шифохонага ётиш кунларини қисқартириш орқали даволаш харажатларини камайтиришга ёрдам беради. Хулоса: МДС нинг прогностик хавфи юқори бўлган беморларда азацитидинни қўллаш уни ЎЛга ўтиш хавфини камайтириш имконини берди, бу эса битта бемор ҳисобидан йилига 62719104 сўмгача бюджет харажатларини тежаш имконини берди. 
бешинчи илмий янгилик: амалий соғлиқни сақлашда миелодиспластик синдромли беморларни ташҳислаш ва олиб бориш учун тавсия этилган алгоритмдан фойдаланиш уларнинг ҳаёт сифатини сезиларли даражада яхшилаш ҳисобига шифохонага ётиш кунларининг қисқаришини таъминлаши, Хоразм вилоят кўп тармоқли тиббиёт марказининг 03.03.2025 йилдаги 10-А №103-Т сонли буйруғи ва Сурхондарё вилоят кўп тармоқли тиббиёт марказининг 15.03.2025 йилдаги 03.03.2025 йилдаги 09-Т-сонли буйруқлари билан амалиётга татбиқ этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги хузуридаги илмий техник кенгашининг 22 майдаги 18/62-сонли хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: МДС нинг прогностик хавфи юқори бўлган беморларда гипометилирловчи терапиядан қисқа вақт ичида фойдаланиш клиник, гематологик, морфологик ва цитогенетик кўрсаткичларни тиклашга янада самарали ёрдам беради, бу эса уларни шифохонага даволаниш кунларини камайтириш ва даволаниш харажатларини 18,3% гача тежаш имконини беради. Иқтисодий самарадорлиги: МДС нинг прогностик хавфи юқори бўлган беморларни даволаш харажатларини камайтириш орқали ҳар бир бемор учун бюджет маблағларини 18,3% га камайтириш мумкин бўлди. Хулоса: гипометилирловчи терапиядан фойдаланиш касалхонада қолиш муддатини сезиларли даражада қисқартириши, МДС, биринчи навбатда юқумли ва геморрагик асоратлар сонини камайтириши ва натижада қон қуйиш сонини камайтириши ва қўшимча даволаш препаратларининг нархини 18,3% га тежаш имконини беради.

Yangiliklarga obuna bo‘lish