Бутаева Наргиза Бурибоёвнанинг
педагогика фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақидаги эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи):
“Талабаларнинг технологик компетентлигини ривожлантириш методикасини тизимли ёндашув асосида такомиллаштири”, 13.00.02–Таълим ва тарбия назарияси ва методикаси (техника фанлари)
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2025.1.PhD/Ped7020
Илмий раҳбар: Аскаров Ихтиёржон Бахтиёрович, педагогика фанлари бўйича фалсафа доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Жиззах политехника институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК номи: Самарқанд давлат архитектура-қурилиш университети ҳузуридаги илмий даражалар берувчи бир марталик PhD.26/27.02.2020.Т.109.01.
Расмий оппонентлар:
Киямов Нишон Садикович - педагогика фанлари доктори (DSc), профессор.
Хайитова Шахноза Доняровна - педагогика фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), доцент.
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат техника университети
Диссертация йўналиши назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади техника олий таълим муассасалари талабаларида тизимли ёндашув асосида талабаларнинг технологик компетентлигини ривожлантириш методикасини такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
умумкасбий фанларни тизимли ёндашув асосида ўқитишнинг педагогик хусусиятлари, таркибий компонентлари ва адаптиве програмс (мослашувчан дастурлар) технологиялари интеграция қилиниб, талабаларни чуқур мантиқий тафаккур ва технологик компетентлигини ривожлантиришга қаратилган таркибий тузилмаси ишлаб чиқилган;
техника олий таълим муассасаларида талабаларнинг технологик компетентлигига қўйиладиган малака талабларининг мазмунидан келиб чиққан ҳолда уларда технологик компетентлигини ривожлантиришга хизмат қилувчи пҳйгитал платформ (физик-рақамли платформа), мобил илова дастурлари ҳамда талабаларнинг касбий тайёргарлигини замонавий глобал стандартларга мослаштириш имконини берувчи технологик компетентлигини ривожлантириш модели ишлаб чиқилган;
талабаларнинг технологик компетентлигини ривожлантиришда умумкасбий фанларни ўқитиш учун зарур бўлган махсус перформанcе-басед ассигнменц (натижага йўналтирилган топшириқлар) ёрдамида талабаларнинг технологик компетентлигини ривожлантириш методикаси “Тҳе табле оф элеменц”, “Тҳе Инсигҳц метҳод”, “Сcоринг дисcуссион” ва “Сcиенcе ассигнмент” интерактив методлари асосида такомиллаштирилган;
комплекс педагогик тажрибалар ва ижодий касбий топшириқлар асосида ишлаб чиқилган адаптиве ассессмент (мослашувчан баҳолаш) тизими талабаларнинг технологик компетентлигини ривожлантириш даражаларини баҳолаш мезонлари (репродуктив, вариатив, креатив) замонавий cомпетенcе аналйтиcс (компетенсия таҳлили) ва АИ-поwеред ассессмент (сунъий интеллект асосидаги баҳолаш) усуллари ёрдамида оптималлаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Тизимли ёндашув асосида 60721200 - Енгил саноат буюмлари конструксиясини ишлаш ва технологияси (трикотаж) йўналиши талабаларини технологик компетентлигини ривожлантириш методикасини такомиллаштириш бўйича олиб борилган тадқиқот ишларининг натижалари асосида:
техника олий таълим муассасаларида талабаларнинг технологик компетентлигига қўйиладиган малака талабларининг мазмунидан келиб чиққан ҳолда уларда технологик компетентлигини ривожлантиришга хизмат қилувчи пҳйгитал платформ (физик-рақамли платформа), мобил илова дастурлари ҳамда талабаларнинг касбий тайёргарлигини замонавий глобал стандартларга мослаштириш имконини берувчи технологик компетентлигини ривожлантириш моделини ҳисобга олган ҳолда “Муҳандислик физикаси” номли ўқув қўлланма яратилди (Ўзбекистон Республикаси олий таълим, фан ва инновациялар вазирлигининг 2024 йил 11-ноябрдаги 429-сонли буйруғи № 429-529 сонли гувоҳномаси). Натижада техника олий таълим муассасаларида талабаларнинг технологик компетентлигини ривожлантириш имкони кенгайтирилган;
умумкасбий фанларни тизимли ёндашув асосида ўқитишнинг педагогик хусусиятлари, таркибий компонентлари ва адаптиве програмс (мослашувчан дастурлар) технологиялари интеграция қилиниб, талабаларни чуқур мантиқий тафаккур ва технологик компетентлигини ривожлантиришга қаратилган хизмат қиладиган “Муҳандислик физика фани ёрдамида талабаларнинг технологик компетентлигини ривожлантириш” номли платформа дастури ишлаб чиқилган (Олий таълимни ривожлантириш тадқиқотлари маркази 2025-йил 12-мартдаги 02/01-01-92-сон маълумотномаси). Мазкур замонавий дидактик таъминот муҳандисларни касбий топшириқларни замонавий дидактик воситалар асосида муҳандислик физикаси фанини ўзлаштиришда ва унинг дидактик имкониятларини такомиллаштиришга хизмат қилган.
талабаларнинг технологик компетентлигини ривожлантиришда умумкасбийфанларни ўқитиш учун зарур бўлган махсус перформанcе-басед ассигнменц (натижага йўналтирилган топшириқлар) ёрдамида талабаларнинг технологик компетентлигини ривожлантириш методикаси “Тҳе табле оф элеменц”, “Тҳе Инсигҳц метҳод”, “Сcоринг дисcуссион” ва “Сcиенcе ассигнмент” каби интерактив методлардан фойдаланган ҳолда “Талабаларда технологик компетентликни ривожлантиришнинг методик ва дидактик асослари” номли методик қўлланма ишлаб чиқилган (Олий таълимни ривожлантириш тадқиқотлари маркази 2025-йил 12-мартдаги 02/01-01-92-сон маълумотномаси). Натижада талабаларнинг технологик компетентлигини ривожлантириш методикасини такомиллаштиришга эришилган.