Турсунов Зоҳидхўжа Орифовичнинг 
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.    
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Ўзбекистонда давлат пенсия таъминоти тизимини такомиллаштириш”, 08.00.07- “Молия, пул муомаласи ва кредит”.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.2.PhD/Iqt4134.
Илмий раҳбар: Мухамедов Фарход Турсунбаевич, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат иқтисодиёт университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат иқтисодиёт университети, DSc.03/30.12.2019.1.17.01.
Расмий оппонентлар: иқтисодиёт фанлари доктори, профессор Хайдаров Низомиддин Хамроевич; иқтисодиёт фанлари доктори, профессор Турсунов Жаҳонгир Пўлатович.
Етакчи ташкилот: Г.В.Плеханов номидаги Россия иқтисодиёт университети Тошкент шаҳри филиали.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II.Тадқиқотнинг мақсади Ўзбекистонда давлат пенсия таъминоти тизимини такомиллаштириш бўйича илмий таклиф ва амалий тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III.Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
ёшга доир, ногиронлик ва боқувчисини йўқотганлик пенсиялари миқдорини ўн беш фоизга ошириш асосида пенсионерларнинг турмуш даражасини янада яхшилаш, ижтимоий муҳофазасини кучайтириш ва бу билан боғлиқ харажатларни Давлат бюджети ҳамда бюджетдан ташқари Пенсия жамғармаси маблағлари ҳисобидан қоплашнинг мақсадга мувофиқ эканлиги асосланган;
фуқароларга ёшга доир, ногиронлик ва боқувчисини йўқотганлик бўйича пенсия харажатларини бюджетдан ташқари Пенсия жамғармаси маблағлари ҳисобидан, компенсация ва бошқа тўловлар учун харажатларни республика бюджети маблағлари ҳисобидан молиялаштириш таклиф этилган;
меҳнат шартномаси асосида чет элда ишлаган Ўзбекистон фуқаролари томонидан ўтган давр учун ижтимоий солиқни қуйидаги миқдорларда, яъни 2019-йил 1-январга қадар бўлган давр учун ҳар бир ойга базавий ҳисоблаш миқдорида, 2019-йил 1-январдан 2019-йил 31-декабрга қадар бўлган давр учун бир йилга базавий ҳисоблаш миқдорининг тўрт ярим баравари миқдорида ва 2020-йил 1-январдан кейинги давр учун йилига базавий ҳисоблаш миқдорида тўлашнинг мақсадга мувофиқлиги асосланган;
фуқароларга пенсия тайинлаш шартларини қайта кўриб чиқиш, пенсия тизимининг молиявий барқарорлигини таъминлаш ва пенсияларнинг ўртача ойлик миқдорини Халқаро Меҳнат Ташкилотининг “Ижтимоий таъминотнинг минимал меъёрлари тўғрисида”ги 102-сонли Конвенсиясига мувофиқлаштиришни назарда тутувчи Давлат пенсия таъминоти тизимини ислоҳ қилиш консепсиясини ишлаб чиқиш таклиф этилган.
IV.Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Ўзбекистонда давлат пенсия таъминоти тизимини такомиллаштириш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
ёшга доир, ногиронлик ва боқувчисини йўқотганлик пенсиялари миқдорини ўн беш фоизга ошириш асосида пенсионерларнинг турмуш даражасини янада яхшилаш, ижтимоий муҳофазасини кучайтириш ва бу билан боғлиқ харажатларни Давлат бюджети ҳамда бюджетдан ташқари Пенсия жамғармаси маблағлари ҳисобидан қоплашнинг мақсадга мувофиқ эканлиги ҳақидаги таклиф Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2024-йил 12-августдаги ПФ-108-сон “Иш ҳақи, пенсиялар ва нафақалар миқдорини ошириш тўғрисида”ги қарори ишлаб чиқилишида фойдаланилган (Иқтисодиёт ва молия вазирлигининг 2024-йил 6-декабрдаги 32897-сон маълумотномаси). Ушбу таклифнинг амалиётга татбиқ этилиши натижасида ёшга доир, ногиронлик ва боқувчисини йўқотганлик пенсияларини тўлашга сарфланган харажатлар 2024-йилда 10,5 триллион сўмга ёки 19,6 фоизга ошиб, 64,1 триллион сўмни ташкил этган ҳамда ушбу маблағлар пенсионерларнинг реал даромадларини оширишга ва ижтимоий ҳимояланишини кучайтиришга хизмат қилган; 
фуқароларга ёшга доир, ногиронлик ва боқувчисини йўқотганлик бўйича пенсия харажатларини бюджетдан ташқари Пенсия жамғармаси маблағлари ҳисобидан, компенсация ва бошқа тўловлар учун харажатларни республика бюджети маблағлари ҳисобидан молиялаштириш ҳақидаги таклифи Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2024-йил 29-октябрдаги 714-сон “Фуқароларни ижтимоий ҳимоя қилиш соҳасидаги қонунчилик ҳужжатлари такомиллаштирилганлиги муносабати билан Ўзбекистон Республикаси Ҳукуматининг айрим қарорларига ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш, шунингдек, баъзиларини ўз кучини йўқотган деб ҳисоблаш тўғрисида”ги қарори ишлаб чиқилишида фойдаланилган (Иқтисодиёт ва молия вазирлигининг 2024-йил 6-декабрдаги 32897-сон маълумотномаси). Мазкур таклифнинг амалиётга татбиқ этилиши натижасида 2025-йилдан 80423 нафар компенсация олувчиларнинг 193,5 млрд. сўмлик маблағларнинг манбаларига аниқлик киритилган. Шунингдек, бюджетдан ташқари Пенсия жамғармасининг даромадлари ва харажатларининг ўрта ва узоқ муддатли прогнозларини ишлаб чиқишга имкон яратган;
меҳнат шартномаси асосида чет элда ишлаган Ўзбекистон фуқаролари томонидан ўтган давр учун ижтимоий солиқни қуйидаги миқдорларда, яъни 2019-йил 1-январга қадар бўлган давр учун ҳар бир ойга базавий ҳисоблаш миқдорида, 2019-йил 1-январдан 2019-йил 31-декабрга қадар бўлган давр учун бир йилга базавий ҳисоблаш миқдорининг тўрт ярим баравари миқдорида ва 2020-йил 1-январдан кейинги давр учун йилига базавий ҳисоблаш миқдорида тўлашнинг мақсадга мувофиқлиги ҳақидаги таклифи Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2024-йил 29-октябрдаги 714-сон “Фуқароларни ижтимоий ҳимоя қилиш соҳасидаги қонунчилик ҳужжатлари такомиллаштирилганлиги муносабати билан Ўзбекистон Республикаси Ҳукуматининг айрим қарорларига ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш, шунингдек, баъзиларини ўз кучини йўқотган деб ҳисоблаш тўғрисида”ги қарори ишлаб чиқилишида фойдаланилган (Иқтисодиёт ва молия вазирлигининг 2024-йил 6-декабрдаги 32897-сон маълумотномаси). Мазкур таклифнинг амалиётга татбиқ этилиши натижасида 250 нафардан ортиқ ижтимоий солиқ (суғурта бадали, ягона ижтимоий тўлов) тўланган меҳнат шартномаси асосида чет элда ишлаган Ўзбекистон фуқароларига пенсия тайинлашда иш стажини ва иш ҳақини ҳисоблаш учун қабул қилинган;
фуқароларга пенсия тайинлаш шартларини қайта кўриб чиқиш, пенсия тизимининг молиявий барқарорлигини таъминлаш ва пенсияларнинг ўртача ойлик миқдорини Халқаро Меҳнат Ташкилотининг “Ижтимоий таъминотнинг минимал меъёрлари тўғрисида”ги 102-сонли Конвенсиясига мувофиқлаштиришни назарда тутувчи Давлат пенсия таъминоти тизимини ислоҳ қилиш консепсиясини ишлаб чиқиш ҳақидаги таклифи Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2024-йил 23-сентябрдаги 600-сон “Давлат пенсия таъминоти тизимини ислоҳ қилиш консепсиясини ишлаб чиқиш бўйича ташкилий чора-тадбирлар тўғрисида”ги қарори ишлаб чиқилишида фойдаланилган (Иқтисодиёт ва молия вазирлигининг 2024-йил 6-декабрдаги 32897-сон маълумотномаси). Натижада, миллий пенсия таъминоти тизимини “Ижтимоий таъминотнинг минимал меъёрлари тўғрисида”ги 102-сонли Конвенсияда белгиланган пенсия таъминотига оид минимал меъёрларга мувофиқлаштириш имкони яратилган ва фуқароларнинг давлат пенсия таъминоти тизими самарадорлигини ошириш ҳамда илғор хорижий тажрибалар асосида пенсия тизимининг барқарорлигини таъминлаш ва ижтимоий адолатни мустаҳкамлашга хизмат қилган.