Одинаев Адҳам Саъдуллоевичнинг 
юридик фанлар доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри: “Мажбуриятларни бузганлик учун фуқаролик-ҳуқуқий жавобгарликни қўллашнинг назарий ва амалий муаммолари”. 12.00.03 – Фуқаролик ҳуқуқи. Тадбиркорлик ҳуқуқи. Оила ҳуқуқи. Халқаро хусусий ҳуқуқ (юридик фанлар). 
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.3.DSc/Yu335.
Илмий маслаҳатчи: Боротов Миродилжон Хомуджонович, юридик фанлар доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ҳуқуқни муҳофаза қилиш академияси.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат юридик университети, DSc.07/30.12.2019.Yu.22.01. 
Расмий оппонентлар: Бозаров Сардор Сохибжанович, юридик фанлар доктори, профессор, Шодманов Фурқат Юсупович, юридик фанлар доктори, профессор, Рахимов Данияр Бахтиярович, юридик фанлар доктори.
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон Республикаси Ички ишлар вазирлиги академияси.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади мажбуриятларни бузганлик учун фуқаролик-ҳуқуқий жавобгарликни қўллашнинг назарий ва амалий муаммоларини ҳар томонлама таҳлил қилиш, ўрганилаётган соҳадаги қонунчилик ва ҳуқуқни қўллаш амалиётини такомиллаштириш бўйича илмий хулосалар бериш, таклиф ҳамда тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
агар юридик шахснинг тўловга қобилияцизлиги муассис (иштирокчи) ёки мулкдорнинг ёхуд бошқарув органи таркибига кирувчи шахснинг ёки қарздорнинг ишларини бошқарувчи шахснинг ғайриқонуний ҳаракатлари туфайли вужудга келтирилган бўлса, бундай шахс зиммасига субсидиар жавобгарлик юклатилиши мумкинлиги асослантирилган;  
амалга оширилган тўлов суммаси пул мажбуриятини батамом бажариш учун етарли бўлмаганда, энг аввало, кредиторнинг ижрони олишга қаратилган чиқимларини, сўнгра фоизларни, унинг қолган қисми эса – қарзнинг асосий суммасини узиши асосланган;
амалга оширилган тўлов суммаси қарз олувчи жисмоний шахсга ёки қарз олувчи тадбиркорлик субектига ажратилган микроқарз ёки кредит бўйича мажбуриятларни бажариш учун етарли бўлмаса, қарз олувчининг қарзи қоплаш навбатлари асослантирилган;
мулкдор томонидан молиявий таъминланадиган муассаса ўз мажбуриятлари бўйича қонунчиликда назарда тутилган тартибда ва шартлар асосида жавоб бериши асосланган;
кредит бўйича қарздорликни ундириш тўғрисида суднинг ҳал қилув қарори чиқарилганда суд қарорида кўрсатилган, кредит бўйича ундириладиган суммага нисбатан фоизлар, шунингдек неустойка ҳисобланиши тўхтатилиши асослантирилган;
қарз олувчининг қарзини қоплаш тартиби фақатгина фуқаролар ва тадбиркорлик субектларига нисбатан татбиқ этилиши лозимлиги асосланган;
шартнома тузилмаган ёки ҳақиқий эмас деб топилганда бундай шартнома бўйича мулкий жавобгарлик чорасини қўлланилмаслиги асослантирилган;
шартномаларда мажбуриятларни бажарилишини таъминлаш ва фуқаролик-ҳуқуқий жавобгарлик чораси сифатида сезиларли даражада ошириб белгиланган неустойка миқдорини суд томонидан оқилона даражагача камайтириш чорасининг кўрилишига суд ишларини юритишнинг барча босқичларида йўл қўйилиши асослантирилган;
тадқиқотчи томонидан ҳаммуаллифликда тайёрланган “Фуқаролик ҳуқуқи” ва “Уй-жой ҳуқуқи” дарсликларидан Ҳуқуқни муҳофаза қилиш академияси ҳамда Тошкент давлат юридик университетининг ўқув жараёнларида фойдаланилмоқда.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. 
агар юридик шахснинг тўловга қобилияцизлиги муассис (иштирокчи) ёки мулкдорнинг ёхуд бошқарув органи таркибига кирувчи шахснинг ёки қарздорнинг ишларини бошқарувчи шахснинг ғайриқонуний ҳаракатлари туфайли вужудга келтирилган бўлса, бундай шахс зиммасига субсидиар жавобгарлик юклатилишига оид таклифдан Ўзбекистон Республикасининг 2024-йил 21-февралдаги ““Тўловга қобилияцизлик тўғрисида”ги Ўзбекистон Республикаси Қонуни қабул қилинганлиги муносабати билан Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш ҳақида”ги ЎРҚ-911-сон Қонунининг 3-моддаси 3-бандини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Олий мажлис Қонунчилик палатаси ҳузуридаги Парламент тадқиқотлари институтининг 2025-йил 3-июлдаги №3/дн-140-сон далолатномаси). Ушбу таклифнинг қабул қилиниши юридик шахснинг тўловга қобилияцизлик ҳолатида субсидиар жавобгарлар доирасини белгилашга аниқлик киритишга хизмат қилган;
амалга оширилган тўлов суммаси пул мажбуриятини батамом бажариш учун етарли бўлмаганда, энг аввало, кредиторнинг ижрони олишга қаратилган чиқимларини, сўнгра фоизларни, унинг қолган қисми эса – қарзнинг асосий суммасини узишига оид таклифдан Ўзбекистон Республикасининг 2024-йил 27-февралдаги “Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига кредит мажбуриятларини бажариш тартибини такомиллаштириш ҳамда аҳолининг микромолиявий хизматлардан фойдаланиш имкониятларини кенгайтиришга қаратилган ўзгартиришлар ва қўшимча киритиш тўғрисида” ги ЎРҚ-914-сон Қонунининг 1-моддаси 1-бандини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Олий мажлис Қонунчилик палатаси ҳузуридаги Парламент тадқиқотлари институтининг 2025-йил 3-июлдаги №3/дн-140-сон далолатномаси). Ушбу таклифнинг қабул қилиниши пул мажбуриятларини қоплаш кетма-кетлиги борасида ўзига хос ҳуқуқий механизм яратилишига хизмат қилган;
амалга оширилган тўлов суммаси қарз олувчи жисмоний шахсга ёки қарз олувчи тадбиркорлик субектига ажратилган микроқарз ёки кредит бўйича мажбуриятларни бажариш учун етарли бўлмаса, қарз олувчининг қарзини қоплаш навбатлари қонунчилик даражасида белгиланишига оид таклиф Ўзбекистон Республикасининг 2024-йил 27-февралдаги “Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига кредит мажбуриятларини бажариш тартибини такомиллаштириш ҳамда аҳолининг микромолиявий хизматлардан фойдаланиш имкониятларини кенгайтиришга қаратилган ўзгартиришлар ва қўшимча киритиш тўғрисида”ги ЎРҚ-914-сон Қонунининг 1-моддаси 2-бандини ишлаб чиқишда инобатга олинган (Олий мажлис Қонунчилик палатаси ҳузуридаги Парламент тадқиқотлари институтининг 2025-йил 3-июлдаги №3/дн-140-сон далолатномаси). Мазкур таклифнинг қабул қилиниши қарздордан қарзни ундириш навбатларини аниқ даражада белгилашга замин яратган;
мулкдор томонидан молиявий таъминланадиган муассаса ўз мажбуриятлари бўйича қонунчиликда назарда тутилган тартибда ва шартлар асосида жавоб бериши лозимлиги ҳақидаги таклифлардан Ўзбекистон Республикасининг 2025-йил 7-февралдаги “Корпоратив муносабатларнинг ҳуқуқий асослари янада такомиллаштирилиши муносабати билан Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида” ЎРҚ-1025-сон Қонунининг 7-моддаси 6-бандини шакллантиришда фойдаланилган (Олий мажлис Қонунчилик палатаси ҳузуридаги Парламент тадқиқотлари институтининг 2025-йил 3-июлдаги №3/дн-140-сон далолатномаси). Мазкур таклифнинг қабул қилиниши нотижорат ташкилотларининг алоҳида тури ҳисобланган муассасанинг юридик шахс сифатидаги фуқаролик-ҳуқуқий жавобгарлиги чегараларини аниқ белгилашга хизмат қилган;
кредит бўйича қарздорликни ундириш тўғрисида суднинг ҳал қилув қарори чиқарилганда суд қарорида кўрсатилган, кредит бўйича ундириладиган суммага нисбатан қонунчиликда назарда тутилган фоизлар, шунингдек неустойка ҳисобланиши тўхтатилишига оид таклифдан Ўзбекистон Республикасининг 2024-йил 27-февралдаги “Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига кредит мажбуриятларини бажариш тартибини такомиллаштириш ҳамда аҳолининг микромолиявий хизматлардан фойдаланиш имкониятларини кенгайтиришга қаратилган ўзгартиришлар ва қўшимча киритиш тўғрисида”ги ЎРҚ-914-сон Қонунининг 1-моддасини (Ўз.Р.Фкнинг 744-моддасига ўзгартириш ва қўшимча киритиш) ишлаб чиқишда фойдаланилган (Олий Мажлис Қонунчилик Палатасининг 2025-йил 29-июлдаги 04/2-11-36-сонли ҳамда Ўзбекистон Республикаси Бош прокуратурасининг 2025-йил 26-июлдаги 27/2-168-25-сонли далолатномаси). Мазкур таклифнинг қабул қилиниши мажбуриятларни бузганлик учун қўлланиладиган фуқаролик-ҳуқуқий жавобгарлик шакли ва чораси ҳисобланган неустойкани ҳисоблаш вақтини аниқлашга имконият яратган;
қарз олувчининг қарзини қоплаш тартиби фақатгина фуқаролар ва тадбиркорлик субектларига нисбатан татбиқ этилишига оид таклифдан Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг 2024-йил 16-декабрдаги 39-сонли қарорининг ИИ-бўлими 1-банди биринчи хатбошисини (Олий суд Пленуми ва Олий хўжалик суди Пленумининг 2006-йил 22-декабрдаги “Кредит шартномаларидан келиб чиқадиган мажбуриятлар бажарилишини таъминлаш тўғрисидаги фуқаролик қонун ҳужжатларини қўллашнинг айрим масалалари ҳақида”ги 13/150-сонли қарорининг 10-банди еттинчи хатбошиси) ишлаб чиқишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий судининг 2025-йил 19-августдаги 01-30-103-сонли далолатномаси). Ушбу таклифнинг қабул қилиниши Ўз.Р.ФК 248-моддасининг иккинчи қисмида назарда тутилган қарз олувчининг қарзини қоплаш тартиби қўлланиладиган субектлар доирасини аниқлашга хизмат қилган;
шартнома тузилмаган ёки ҳақиқий эмас деб топилганда бундай шартнома бўйича мулкий жавобгарлик чораси қўлланилмаслигига оид таклиф Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг 2024-йил 16-декабрдаги 39-сонли қарорининг В-бўлими 2-бандини (“Ўзбекистон Республикаси Олий хўжалик суди Пленумининг “Мажбуриятларни бажармаганлик ёки лозим даражада бажармаганлик учун мулкий жавобгарлик тўғрисидаги фуқаролик қонун ҳужжатларини қўллашнинг айрим масалалари ҳақида” 2007-йил 15-июндаги 163-сонли қарори 31-банди) тайёрлашда инобатга олинган (Олий суднинг 2025-йил 20-августдаги 425-сонли далолатномаси). Мазкур таклиф фуқаролик-ҳуқуқий жавобгарлик қўлланиладиган ҳуқуқий оқибатлар турларини аниқлаш механизми яратилишига хизмат қилган;
шартномаларда мажбуриятларни бажарилишини таъминлаш ва фуқаролик-ҳуқуқий жавобгарлик чораси сифатида сезиларли даражада ошириб белгиланган неустойка миқдорини суд томонидан оқилона даражагача камайтириш чорасининг кўрилишига суд ишларини юритишнинг барча босқичларида йўл қўйилишига оид таклифлар, шунингдек хўжалик шартномаларини бажарилмаслиги бўйича иқтисодий ишларни кўриб чиқиш ва баҳо беришга оид қоида ва тавсиялардан Олий хўжалик суди Пленумининг 15.06.2007 йилдаги “Мажбуриятларни бажармаганлик ёки лозим даражада бажармаганлик учун мулкий жавобгарлик тўғрисидаги фуқаролик қонун ҳужжатларини қўллашнинг айрим масалалари ҳақида”ги 163-сон қарорини такомиллаштириш бўйича тайёрланган лойиҳада фойдаланилган (Олий суднинг 2025-йил 20-августдаги 425-сонли далолатномаси). Ушбу таклифларнинг қабул қилиниши фуқаролик ва иқтисодий судларда фуқаролик-ҳуқуқий жавобгарликни қўллаш билан боғлиқ ишларни кўришда ҳуқуқни қўллаш амалиёти самарадорлигини оширишга, суд томонидан фуқаролик ҳуқуқининг инсофлилик, оқилоналик ва одиллик каби умумий принципларига амал қилинишини таъминлашга хизмат қилади.
тадқиқотчи томонидан ҳаммуаллифликда тайёрланган “Фуқаролик ҳуқуқи” ва “Уй-жой ҳуқуқи” дарсликлари Ҳуқуқни муҳофаза қилиш академияси ҳамда Тошкент давлат юридик университетининг ўқув жараёнларида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Бош прокурори ўринбосарининг 2025-йил 10-июлдаги № 7-3373782/25 далолатномаси). Ушбу таклиф талабаларнинг мажбуриятларни бузганлик учун фуқаролик-ҳуқуқий жавобгарликка оид билим даражаларини оширишга хизмат қилган.