Тошпулатова Сурайё Тулқин қизининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Эртаги картошка ҳосилдорлигининг экин навига, мулчалаш ва экиш муддатига боғлиқлиги (Қашқадарё вилояти мисолида)”, 06.01.06 – Сабзавотчилик (Қишлоқ хўжалиги фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.2.PhD/Qx1391
Илмий раҳбар: Остонақулов Тоштемир Эшимович, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Қарши давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат аграр университети, DSc.05/29.04.2022.Qx.13.04.
Расмий оппонентлар: Санаев Собир Тоирович, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор; Шокиров Алишер Жоърабоевич, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Термиз давлат муҳандислик ва агротехнологиялар университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Қашқадарё вилояти шароитида эртаги картошка ҳосилдорлигига навлар, мулчалаш турлари ва экиш муддатларининг таъсирини илмий асослашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
илк бор Қашқадарё вилояти шароитида картошка навлар тўпламини эртаги экин сифатида ўстириб комплекс баҳоланиб, энг мосланувчан истиқболли тезпишар – Гала, Бинелла, ўртатезпишар– Баҳро-30, Аризона, Сйлвана, Эволутион, Савиола, Ҳамкор-1150, Боғизағон, Пиcассо, Лазар, Лабелла, Маниту, Раноми, Лусинда  навлари ажратилган;
бу навларда туганак вазни (494,0-704,3 г), товар ҳосилдорлик (25,7-34,9 т/га), мосланувчанлик имконияти ва коеффициенти юқори (1,04-1,20) эканлиги аниқланган;
ажратилган истиқболли навлар ичидан Эволутион, Савиола ва Сйлвана навлари гўнг+плёнка билан мулчалаб, эрта муддатларда (15-18.01 ва 30.01-3.02) экиш билан тупроқ ҳарорати ва намлигини бошқариш орқали гектаридан 28-30 тонна ва ундан зиёд барқарор ташилувчан, сақланувчан товарбоп маҳсулот олинганлиги исботланган;
ўта эртаги картошка етиштириш агротехнологик тадбирлар харитаси ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Қашқадарё вилояти суғориладиган оч тусли бўз тупроқлари шароитида эртаги картошка тезпишар ва ўртатезпишар навларини комплекс баҳолаш, истиқболли мосланувчанларини ажратиш, уларни ўстириш технологиясини такомиллаштириш асосида юқори ва сифатли ҳосил олишга имкон берувчи нав ва агротехнологиясини яратиш борасида олиб борилган тадқиқотлар асосида:  
фермер ва деҳқон хўжаликлари учун “Қашқадарё вилояти суғориладиган оч тусли бўз тупроқлари шароитида эртаги картошка агротехнологиясида мосланувчан нав, экиш муддати ва мулчалашни ўрни” бўйича тавсиянома тасдиқланган (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлиги Қишлоқ хўжалигида билим ва инновациялар миллий марказининг 2025-йил 2 июндаги 05/06-04-307-сон маълумотномаси). Натижада, ушбу тавсиянома картошка етиштирувчи хўжаликларга амалий қўлланма сифатида хизмат қилмоқда.
Картошкани ажратилган мосланувчан Гала, Эволутион, Савиола, Сйлвана навларини плёнка ёки гўнг+плёнка билан мулчалаб, 20-24 январда экиб ўстириш ишланмаси Академик М.Мирзаев номидаги Боғдорчилик, узумчилик ва виночилик ИТИ Қашқадарё илмий тажриба станцияси шароитида 2 гектарга жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлиги Қишлоқ хўжалигида билим ва инновациялар миллий марказининг 2025-йил 2 июн 05/06-04-307- сон маълумотномаси). Натижада, ҳосилдорлик навлар 25,7-31,8 т/га ёки 5,4-7,4 т/га  қўшимча ҳосилдорликни таъминлаб, 14,4-20,8 млн. сўм қўшимча соф даромад ва 28,0-39,6 % рентабелликка эришилган. 
Картошка навларини плёнка ёки гўнг+плёнка билан мулчалаб, 20-24 январда экиб ўстириш ишланмаси Қарши тумани “Юсупова Эъзоза” фермер хўжалиги шароитида 2 гектар майдонда жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлиги Қишлоқ хўжалигида билим ва инновациялар миллий марказининг 2025-йил 2 июн 05/06-04-307-сон маълумотномаси). Натижада, навлар бўйича ҳар гектардан 28,3-32,4 тоннадан ҳосилдорлик ёки мавжуд технологиядан 6,9-8,4 т/га юқори ҳосил олиниб, 18,0-22,6 млн. сўм қўшимча соф даромад ва 33,7-41,9 % рентабелликка эришилган. 
Картошканинг танлаб олинган Гала, Эволутион, Савиола навларини плёнка ёки гўнг+плёнка билан мулчалаб, 20-24 январда экиб ўстириш ишланмаси Қарши шаҳар “Девелопменд Гранд” МЧЖ далаларида 1,2 га майдонда жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлиги Қишлоқ хўжалигида билим ва инновациялар миллий марказининг 2025-йил 2 июн 05/06-04-307- сон маълумотномаси). Натижада, тавсия этилаётган технологияда 22,8-29,5 т/га ёки мавжуд  технологияга нисбатан 4,6-6,7 т/га юқори ҳосилни, ҳар гектардан 12,0-17,8 млн. сўм соф даромад ва 23,6-33,2 % рентабелликни таъминлаган.