Тураев Фозилжон Журақуловичнинг
 фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Ичидан суюқлик оқиб ўтаётган қовушқоқ-эластик қувурларнинг тебраниш жараёнини математик моделлаштириш”, 05.01.07 – “Математик моделлаштириш. Сонли усуллар ва дастурлар мажмуи” ҳамда 01.02.024 – “Деформацияланувчан қаттиқ жисм механикаси” (физика-математика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2025.4.PhD/Т1117
Илмий раҳбарнинг Ф.И.Ш., илмий даражаси ва унвони: Мирсаидов Мирзиёд Мирсаидович, ОʻзРФА академиги, техника фанлари доктори, профессор; техника фанлари доктори, профессор Худаяров Бахтияр Алимович
Диссертация бажарилган муассаса номи: “Тошкент ирригация ва қишлоқ хўжалигини механизациялаш муҳандислари институти” Миллий тадқиқот университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: “Тошкент ирригация ва қишлоқ хўжалигини механизациялаш муҳандислари институти” Миллий тадқиқот университети, DSc.03/26.05.2022.Т.10.05.
Расмий оппонентлар: Сафаров Исмоил Иброҳимович, физика-математика фанлари доктори, профессор; Раҳмонов Зафар Равшанович, физика-математика фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот номи: Тошкент давлат транспорт университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: ичидан суюқлик оқиб ўтаётган цилиндрик қобиқ типидаги қовушқоқ-эластик қувурларнинг тебраниш жараёнларини таҳлил қилиш учун математик моделлар, ҳисоблаш усуллари, алгоритмлар ва дастурий мажмуаларни ишлаб чиқишдан иборатдир.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
суюқлик оқиб ўтувчи цилиндрик қобиқ типидаги қовушқоқ-эластик қувурлар Винклер, Пастернак моделлар асосида олинган чизиқли тебранишлари жараёнининг математик модели такомиллаштирилган;
цилиндрик қобиқ типидаги қовушқоқ-эластик қувурлар тебраниш жараёнлари сингуляр ядроли интегро-дифференциал тенгламаларида махсусликни рационал алмаштириш орқали йўқотиладиган ва квадратур формулаларга асосланган ҳисоблаш алгоритми таклиф этилган;
цилиндрик қобиқ типидаги қовушқоқ-эластик суюқлик ўтказувчи қувурлар грунтли асосни Винклер, Пастернак моделлар асосида олинган ночизиқли тебранишлари жараёни учун математик модели ишлаб чиқилган;
ичидан суюқлик оқиб ўтаётган цилиндрик қувур материалининг қовушқоқ-эластиклик хусусиятларини инобатга олган ҳолда асоснинг Винклер ва Пастернак моделлари асосида тебраниш жараёнини тадқиқ қилиш учун дастурий мажмуаси ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Ичидан суюқлик оқиб ўтаётган қовушқоқ-эластик цилиндрик қувурларнинг тебраниш жараёнини математик моделлаштириш бўйича олинган натижалар асосида:
суюқликнинг сув чиқариш цилиндрик қувури тебраниш жараёнига таъсири, сув омборлари сув чиқариш қувурларига грунтли асоснинг таъсирини баҳолаш учун Оқсув ирригация тизим бошқармасига қарашли “Тиркашев Юсуф” фермер хўжалиги насос станцияларидаги қувурларнинг чидамлилиги ва мустаҳкамлигида жорий этилган (Сув хўжалиги вазирлигининг 2022-йил 10-февралдаги НК16184435-сонли маълумотномаси). Натижада, қувурларнинг мустаҳкамлигини аниқлаш мақсадида муҳандислик ҳисобларини ўтказишга кетадиган вақтни 1,5 марта камайтириш имконини берди;
қовушқоқ-эластик асосни ҳисобга олган пулсацияли суюқлик оқиб ўтаётган цилиндрик қувурларнинг тебраниш жараёнининг математик модели, ҳисоблаш усули ва алгоритмик дастури Чимқўрғон сув омборидаги сув чиқариш қувурларига жорий қилинган (Сув хўжалиги вазирлигининг 2022-йил 10-февралдаги НК16184435-сонли маълумотномаси). Натижада, Чимқўрғон сув омборидаги сув чиқариш қувурларида юзага келадиган пулсацияли оқимнинг таъсирини баҳолаш имконияти яратилди;
пулсацияли суюқлик оқиб ўтаётган қувурларнинг тебраниш жараёнининг математик модели, ҳисоблаш усули ва алгоритмик дастури Аму-Қашқадарё Ирригация тизимлари ҳавза бошқармасига қарашли насос станцияларидаги сув чиқариш қувурларига жорий қилинган (Сув хўжалиги вазирлигининг 2022-йил 10-февралдаги НК16184435-сонли маълумотномаси). Натижада, насос станцияларидаги сув чиқариш қувурларида юзага келадиган ўзгарувчан оқим тезлиги, қувурда босим ўзгариши ва қувурларнинг яроқлилигини аниқлаш имконини берди;
қовушқоқ-эластик цилиндрик қувурларнинг тебраниш жараёнларининг математик моделлари, ҳисоблаш алгоритмлари ва яратилган компютер дастурлари “ТИҚХММИ” Миллий тадқиқот университети ўқув жараёнига жорий қилинган (Сув хўжалиги вазирлигининг 2022-йил 10-февралдаги НК16184435-сонли маълумотномаси). Натижа, талабаларда суюқлик ўтказувчи қовушқоқ-эластик қувур масалалари ечимларини сонли қийматларда ва график ҳолда олиш имконини берди.