Аскаров Ихтиёржон Бахтиёровичнинг
педагогика фанлари доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақидаги эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармогʻи номи): “Креатив ёндашув асосида бўлажак муҳандисларни илмий-тадқиқотчилик фаолиятига тайёрлаш технологиясини такомиллаштириш”, 13.00.02 – Таълим ва тарбия назарияси ва методикаси (техника) (педагогика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2024.2.DSc/Ped927. 
Илмий маслаҳатчи: Муслимов Нарзулла Алиханович педагогика фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Бухоро давлат техника университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК номи: Самарқанд давлат архитектура-қурилиш университети, PhD.26/27.02.2020.Т.109.01.
Расмий оппонентлар: Тўрақулов Олим Холбўтаевич педагогика фанлари доктори,  профессор, Химматалиев Дўстназар Омонович  педагогика фанлари доктори, профессор ва Кузиев Абдумурод Уракович техника фанлари доктори, доцент.
Етакчи  ташкилот: Гулистон давлат университети.
Диссертация йўналиши назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади муҳандислик таълимида талабаларни креатив ёндашув асосида илмий-тадқиқотчилик фаолиятига тайёрлаш технологиясини такомиллаштириш ва унинг самарадорлигини амалий жиҳатдан асослаш.
III.  Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
техника олий таълим муассасалари талабаларида илмий-тадқиқотчилик фаолиятига тайёрлаш жараёни, талабаларда тадқиқотчилик фаолиятга менторлик ва илмий раҳбарлик қилиш, ПОА (Прожеcт-Ориентед Аппроач) илмий тадқиқот ишларини лойиҳа асосида ташкил этиш ҳамда ДЕМ (Дуал Эдуcатион Модел) таълим ва ишлаб чиқариш интеграцияси орқали такомиллаштирилган;
муҳандислик фаолиятининг туб моҳиятини англаш, аниқлаштириш борасида илмий-тадқиқот ишларини олиб бориш илмий-лойиҳавий (Прожеcт-Басед Ресеарч), тармоқлараро (Интердисcиплинарй Ресеарч), илмий-тадқиқодчилик фаолиятини намоён қилиш каби йўналишлари, муаммога асосланган тадқиқот (Проблем-Басед Ресеарч), масофавий илмий тадқиқот платформалари (Опен Сcиенcе, РесеарчГате) каби турлари ва хусусиятларини ўзида қамраб олган талабаларнинг илмий-тадқиқотчилик фаолиятига тайёрлаш тизими ишлаб чиқилган;
бўлажак муҳандисларнинг илмий-тадқиқотчилик фаолиятига тайёрлашда мотивацион, инфратузилмавий, тадқиқотчилик муҳитини яратиш каби педагогик шароитлари, ПБЛ (Проблем-Басед Леарнинг) ва ЭР (Энтрепренеуршип Ресеарч) ёндашувлари, CБА (Cомпетенcе-Басед Аппроач) ва илмий янгиликларни башорат қилиш тамойиллари ҳамда таркибий компонентларини ўзида қамраб методик, информацион ва тадқиқотчилик фаолиятни яхлит дидактик тизимда интеграциялаштирилган ташкилий тузилмавий модели мазмунан модернизациялаштирилган;
креатив ёндашув асосида замонавий интерактив методлардан фойдаланган ҳолда бўлажак муҳандисларни илмий-тадқиқотчилик фаолиятига тайёрлашга йўналтирилган самарали ўқитиш технологияси “Ресеарч-Басед Леарнинг” методи, “Тадқиқотчи муҳандислар типологияси” методи “Эвристик (кашфий)” метод, “Минд-Маппинг” методи, “Десигн Тҳинкинг”; “Симуляцион-тадқиқот” методи каби интерактив таълим методлари асосида ўқув жараёнини ташкил этиш орқали такомиллаштирилган; 
техника олий таълим муассасалари талабаларида МЕТ (модерн эдуcатионал тоолс) асосида илмий-тадқиқотчилик фаолиятига тайёрлик даражасини баҳолаш учун компетенсия асосланган баҳолаш мезон (CОАC-cомпетенcе-ориентед ассессмент cритериа) ишлаб чиқилиб, бунда лаёқатли, истедодли ва гениаллик мезонлари ҳамда паст, ўрта ва юқори даражалари учун аниқ кўрсаткичлар белгиланган бўлиб, ушбу тизимга мос дидактик ресурслар ишлаб чиқилди, натижада талабаларнинг тадқиқотчилик фаолиятига тайёрлик даражаси дифференциал баҳолаш имконияти яратилди.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Техника олий таълим муассасалари креатив ёндашув асосида бўлажак муҳандисларни илмий-тадқиқотчилик фаолиятига тайёрлаш технологиясини такомиллаштириш бўйича тадқиқот натижалари асосида:
техника олий таълим муассасалари талабаларида илмий-тадқиқотчилик фаолиятига тайёрлаш босқичлари ва таркибий компонентлари мазмуни талабаларда тадқиқотчилик фаолиятга ижобий муносабатни шакллантириш, лойиҳалаш ечимларини мақбул танлаш, илмий фаолиятни таълим жараёнида қўллай олиш индикаторлари ўртасида хорижий мамлакатлар тажрибаси орқали такомиллаштирилганлиги ҳамда техника олий таълим муассасалари талабаларини илмий-тадқиқотчилик фолиятида муаммони таҳлил қилиш, инсайт, ҳамкорлик ва оммалаштириш босқичларни изланишли фаолиятни ташкил этиш технологияси орқали, таълимнинг “Тадқиқотчилик фаолият” ва “Башорат қилиш” тамойиллари асосида такомиллаштиришга доир таклиф ва тавсиялар техника олий таълим тизимида илмий-тадқиқотчилик фаолиятни ташкил этиш жараёнига татбиқ этилган (Олий таълимни ривожлантириш тадқиқотлари марказининг 2025-йил 2-июндаги 02/01 – 01-189-сон маълумотномаси). Натижада, техника олий таълим муассасалари талабаларида илмий-тадқиқотчилик фаолияти самарадорлигини оширишга хизмат қилган;
муҳандислик фаолиятининг туб моҳиятини англаш, аниқлаштириш борасида илмий-тадқиқот ишларини олиб бориш илмий-лойиҳавий (Прожеcт-Басед Ресеарч), тармоқлараро (Интердисcиплинарй Ресеарч), илмий-тадқиқодчилик фаолиятини намоён қилиш каби йўналишлари, муаммога асосланган тадқиқот (Проблем-Басед Ресеарч), масофавий илмий тадқиқот платформалари (Опен Сcиенcе, РесеарчГате) каби турлари ва хусусиятларини ўзида қамраб олган талабаларнинг илмий-тадқиқотчилик фаолиятига тайёрлаш тизимига кўра такомиллаштиришга доир амалий таклиф ва тавсиялардан 60712500 – Транспорт воситалари муҳандислиги (автомобил транспорти) таълим йўналиши учун “Электромобиллар конструксияси” (Ўзбекистон Республикаси Олий та'лим фан ва инновациялар вазирлигининг 2025-йил 9-июлдаги 258-сонли буйруғига асосан тасдиқланган 894336- рақамли нашр рухсатномаси) номли ўқув қўлланма яратилган. Мазкур ўқув қўлланма бўлажак муҳандисларнинг илмий-тадқиқотчилик фаолиятига тайёрлашга доир таклифлари 60712500 – Транспорт воситалари муҳандислиги (автомобил транспорти) таълим йўналишининг малака талаби мазмунига сингдирилган;
бўлажак муҳандисларнинг илмий-тадқиқотчилик фаолиятига тайёрлашнинг педагогик шарт-шароитлари, шакллари, ёндашувлари, тамойиллари ва таркибий компонентларини ўзида қамраб ва талабани ижодий фаолиятининг интеграцион тузилмасини ишлаб чиқиш жараёнларини ташкил этишда методик, информацион ва тадқиқотчилик фаолиятни яхлит дидактик тизимда интеграциялаштирилган ташкилий тузилмавий модели “тармоқ-корхона-олийгоҳ” занжири ҳисобига модернизациялашга доир амалий таклиф ва тавсиялардан “Транспорт воситаларининг эксплуатацион хусусиятлари назарияси” номли электрон ўқув қўлланма (Олий та'лим фан ва инновациялар вазирлигининг 2024 йил 6-сентябрдаги “333”-сонли буйругʻи асосида, №333-408 рақамли нашр рухсатномаси) яратилган. Мазкур дарслик бўбоълажак транспорт муҳандисларнинг илмий-тадқиқотчилик фаолиятига тайёрлаш технологиясини такомиллаштириш ва талабаларни илмий тадқиқотчилик фаолиятига тайёрлаш модели модернизация қилиш имконияти яратилган;
креатив ёндашув асосида замонавий интерактив методлардан фойдаланган ҳолда бўлажак муҳандисларни илмий-тадқиқотчилик фаолиятига тайёрлашга йўналтирилган самарали ўқитиш технологияси “Ресеарч-Басед Леарнинг” методи, “Тадқиқотчи муҳандислар типологияси” методи “Эвристик (кашфий)” метод, “Минд-Маппинг” методи, “Десигн Тҳинкинг”; “Ҳевристик” таълим методи, “Когнитив хариталаш”, “СМАРТ лойиҳалаш” методи, “Симуляцион-тадқиқот” методи ва “Веб-илмий ресурслардан фойдаланиш” методи каби интерактив таълим методлари асосида илмий-тадқиқотчилик фаолиятига тайёрлаш механизимини такомиллаштиришга доир амалий таклиф ва тавсиялардан Европа комиссияси Эрасмус дастури доирасида 2020-2023 йилларда “Марказий Осиёда “БигДата Интеллигент Аналйсис” бўйича ўқув ва илмий марказларни ташкил қилиш ва курсларни ишлаб чиқиш” мавзусидаги халқаро амалий тадқиқот лойиҳасини бажариш давомида фойдаланилган (Олий таълимни ривожлантириш тадқиқотлари марказининг 2025-йил 2-июндаги 02/01 – 01-189-сон маълумотномаси). Натижада креатив ёндашув асосида олий таълим муассасалари талабаларининг илмий-тадқиқотчилик фаолиятига тайёрлаш методикасини такомиллаштиришга қаратилган ўқув жараёнини ташкил этишнинг методик ва дидактик таъминоти такомиллшатирилган;
техника олий таълим муассасалари талабаларида замонавий ўқитиш воситаларидан фойдаланиш асосида илмий-тадқиқотчилик фаолиятига тайёрлик даражаларини ривожланганлигини баҳолашнинг лаёқатли, истедодли, гениаллик мезонлариҳамда паст, ўрта, юқори даражалари ва кўрсаткичларини аниқлашга  қаратилган дидактик ресурслар ишлаб чиқилганлигига доир амалий таклиф ва тавсиялардан “Ўзбекистон тарихи” телеканалида эфирга узатилган “Вақт машинаси” кўрсатувида ссенарийсини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Ўзбекистон миллий телерадиокомпаниясининг 2025-йил 13-июндаги 15-33/430-сон маълумотномаси). Натижада, креатив ёндашув асосида илмий-тадқиқотчилик фаолиятига тайёрлашга доир илмий-методик тавсияларни оммалаштиришга эришилган.