Мирзаев Дилшод Аминовичнинг

фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.

Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Ахборот-бошқарувчи тизимлар дастурий таъминотининг функционал ишончлилигини баҳолашнинг моделлари ва алгоритмлари», 05.01.04–Ҳисоблаш машиналари, мажмуалари ва компьютер тармоқларининг математик ва дастурий таъминоти (техника фанлари).

Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2017.3.PhD/Т352.

Илмий раҳбар: Гулямов Шухрат Манапович, техника фанлари доктори, профессор.

Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент ахборот технологиялари университети.

ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент ахборот технологиялари университети, DSc.27.06.2017.Т.07.01.

Расмий оппонентлар: Зайнидинов Хакимжон Насиридинович, техника фанлари доктори, профессор; Ҳакимов Муфтоҳ Ҳамидович, техника фанлари номзоди, доцент.

Етакчи ташкилот: Тошкент тўқимачилик ва енгил саноат институти.

Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.

II. Тадқиқотнинг мақсади: ахборот-бошқарувчи тизимлар дастурий таъминотининг функционал ишончлилигини таъминлаш моделлари ва алгоритмларини ишлаб чиқишдан иборат.

III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:

норавшан чекланган автомат ишлаш жараёни асосида функционал рад этиш пайдо бўлиш режимида дастурий таъминот ишлашининг лингвистик сабаб-оқибат модели ишлаб чиқилган;

max-min композициянинг икки босқичли матрицали жараён кўринишида иккита норавшан сонлар устида арифметик амални бажаришга йўл қўювчи, норавшан математика амалларини бажариш алгоритми ишлаб чиқилган;

норавшан-тўплам мулоҳазалари ва норавшан мантиқ аппарати дастурий мажмуалар ишлашини оптималлаш ҳамда мослигини моделлаш орқали такомиллаштирилган;

ҳисоблаш машиналари дастурий таъминотининг ишончлилигини баҳолаш алгоритми “турли ҳолатлар умумий сони – функционал рад этишлар сони” ўзаро нисбатини аниқлаш асосида такомиллаштирилган;

функционал рад этиш пайдо бўлишида мавжуд сабаб-оқибат алоқаларни инобатга олиш асосида ишончлилик кўрсаткичини аниқлашга имкон берувчи дастурий таъминот яратилган.

IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.

Ахборот-бошқарув тизимлари дастурий таъминотининг функционал ишончлилигини таъминлаш мақсадида ишлаб чиқилган моделлар, алгоритмлар ва дастурий восита асосида:

ахборот-коммуникация технологияларининг дастурий таъминотида функционал рад этиш пайдо бўлиши жараёнида мавжуд сабаб-оқибат алоқаларни инобатга олиш асосида ахборот-бошқарувчи тизимлар дастурий таъминотининг ишончлилигини баҳолаш моделлари ва алгоритмлари  Ахборот технологиялари ва коммуникацияларини ривожлантириш вазирлиги қошидаги “Электрон ҳукумат” тизимини ривожлантириш марказида жорий этилган (Ахборот технологиялари ва коммуникацияларини ривожлантириш вазирлигининг 2018 йил 26 октябрдаги 33-8/8020-сон маълумотномаси). Илмий тадқиқот натижасида дастурий тизим ишлашининг ҳар бир такрорланиши 1 мс вақт ичида давом этган алгоритм учун тўғри танилган буйруқлар 87%ни ташкил этган;

ҳисоблаш машиналари дастурий таъминотининг ишончлилигини баҳолаш алгоритмини “турли ҳолатлар умумий сони – функционал рад этишлар сони” ўзаро нисбатини аниқлаш орқали дастурий мажмуаларнинг автоматлаштирилган тестлашини интеллектуал қўллаб-қувватлаш воситалари ҳамда усуллари Ахборот технологиялари ва коммуникацияларини ривожлантириш вазирлиги қошидаги “Электрон ҳукумат” тизимини ривожлантириш марказида жорий этилган (Ахборот технологиялари ва коммуникацияларини ривожлантириш вазирлигининг 2018 йил 26 октябрдаги 33-8/8020-сон маълумотномаси). Илмий тадқиқот натижасида хатоликларни башоратлаш масалаларини ечишда бутун тизим 96% буйруқларни тўғри таниш имконини берган;

ахборот-бошқарувчи тизимлар дастурий таъминотининг ишлаш жараёнида норавшан чекланган автомат кўринишида тасаввур қилиш технологияси асосида функционал рад этиш пайдо бўлиш режимида тадқиқ этилаётган дастурий маҳсулот ишлашини имитацияловчи сценарийни ифода этадиган лингвистик сабаб-оқибат модели «Black Rabbit» МЧЖда жорий этилган (Ахборот технологиялари ва коммуникацияларини ривожлантириш вазирлигининг 2018 йил 26 октябрдаги 33-8/8020-сон маълумотномаси). Илмий тадқиқот натижасида хатоликларнинг ўтиш эҳтимоллиги 8%га қисқариш имконини берган.