Sultonov Sanjarbek Soyibjon o‘g‘lining
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon
I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi):
Girlyand turbinali mobil elektr stansiyaning energetik parametrlarini asoslash,
05.05.07–“Qishloq xo‘jaligida elektr texnologiyalar va elektr uskunalar (texnika fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2020.4.PhD/T1977
Ilmiy rahbar: Bokiev Abdujolol Abdulxamitovich, texnika fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: “Toshkent irrigatsiya va qishloq xo‘jaligini mexanizatsiyalash muhandislari instituti” Milliy tadqiqot universiteti
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: “Toshkent irrigatsiya va qishloq xo‘jaligini mexanizatsiyalash muhandislari instituti” Milliy tadqiqot universiteti DSc.03/30.12.2019.T.10.01
Rasmiy opponentlar: Qodirov Dilshod Botirovich texnika fanlari doktori, professor; Yusupova Feruza Turdalievna texnika fanlari bo‘yicha falsafa doktori, dotsent.
Yetakchi tashkilot: Islom Karimov nomidagi Toshkent davlat texnika universiteti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi: tog‘ va tog‘ oldi qishloq va o‘rmon xo‘jaligi elektr energiya iste’molichilari ta’minoti uchun mobil girlyandli mikrogidroelektrstansiyasini takomillashtirish va uning energetik parametrlarini asoslashdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
suv oqimining faqat kinetik energiyasidan foydalanadigan hamda tog‘ va tog‘ oldi hududlaridagi kichik quvvatli iste’molchilar uchun moslashgan girlyand turbinali suzuvchi mikrogidroelektrstansiya konstruksiyasi ishlab chiqilgan;
erkin suv oqimining kinetik energiyasi hisobiga ishlaydigan mikrogidroelektrstansiya turbinasining konstruktiv o‘lchamlari hosil bo‘ladigan tok kuchi, kuchlanishi va quvvatini hisobga olgan holda asoslangan;
Ansys dasturining CFD modulini qo‘llash orqali suv oqim harakat dinamikasi asosida turbinaning yuzasini va qanotlar sonining olinadigan quvvat va turbinaning energetik samaradorligiga bog‘liqligi simulyasiya muhitida aniqlangan.
girlyandli mikrogidroelektrstansiyada suv oqimining kinetik energiyasi hisobiga ishlaydigan turbina qanotlari soni, yuzasi va suvning oqim tezligining tok kuchi, kuchlanish, quvvatga ta’sirini hisobga olgan holda ko‘p omilli tajribalardan foydalanib uning optimal energetik parametrlarini aniqlash usuli ishlab chiqilgan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi:
tog‘ va tog‘ oldi hududlaridagi qishloq va o‘rmon xo‘jaligida elektr energiyasi iste’molchilari uchun girlyand turbinali elektr stansiyaning joriy etilishning ko‘rsatkichlari va energetik parametrlarini asoslashda olingan natijalar:
tog‘ va tog‘ oldi hududlarida, mavsumiy va kichik quvvatli iste’molchilar uchun mikroGES samaradorligini oshirish maqsadida suvda cho‘kmaydigan polimer materiallardan yasalgan gidro turbina namunasi Namangan viloyati Pop tumani “Pop ixtisoslashtirilgan davlat o‘rmon xo‘jaligi”da joriy etilgan (“O‘zbek gidroenergo” AJning 2025-yil 23-yanvardagi 02-29/279-sonli ma’lumotnomasi). Natijada girlyandli mikroGESning konstruksiyasini takomillashtirish imkoni yaratilgan;
ishchi g‘ildiraklarni mexanik quvvatini va energiya samaradorligini oshirish maqsadida bir girlyanda to‘rtta turbinani ketma-ket bir generatorga ulangan elektr stansiya Namangan viloyati Pop tumani “Pop ixtisoslashtirilgan davlat o‘rmon xo‘jaligi” da joriy etilgan (O‘zbekiston Respublikasi ekologiya, atrof-muhitini muhofaza qilish va iqlim o‘zgarishi vazirligining 2023-yil 17-oktyabrdagi 03-03/3-5836-sonli ma’lumotnomasi). Natijada bir necha barobar ko‘p elektr energiya olishga va resusr tejamkorlikka erishildi;
girlyandli mikroGESning fizik modeli Namangan viloyati Pop tumani “Pop ixtisoslashtirilgan davlat o‘rmon xo‘jaligi” Chodaksoy soyida sinovdan o‘tkazildi va joriy etish dalolatnomasi olingan (O‘zbekiston Respublikasi ekologiya, atrof-muhitini muhofaza qilish va iqlim o‘zgarishi vazirligining 03-03/3-5836-sonli va “O‘zbekgidroenergo” Ajning 02-29/279-sonli ma’lumotnomalari). Natijada o‘rmon xo‘jaligining ma’muriy va dorivor o‘simliklar tayyorlash binolaring maishiy iste’molchilarini elektr energiya bilan ta’minlashda quvvati 500 Wli fizik model yordamida 1,292 million so‘mlik elektr energiya olindi. Ishlab chiqilgan qurilma 1,7 yilda iqtisodiy samara berishi aniqlandi.