Эргашев Фаррух Алишеровичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.    Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри: «Судлар фаолиятига ахборот коммуникaция технологияларини жорий этишнинг назарий ва амалий масалалари», «12.00.07 – Суд ҳокимияти. Прокурор назорати. Ҳуқуқни муҳофаза қилиш фаолиятини ташкил этиш. Адвокатура».
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.1.PhD/Yu1324
Илмий раҳбар: Мамасиддиқов Музаффаржон Мусажонович, юридик фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон Республикаси Ҳуқуқни муҳофаза қилиш академияси.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон Республикаси Ҳуқуқни муҳофаза қилиш академияси, DSc.31/31.12.2020.Yu.67.01.
Расмий оппонентлар: юридик фанлар доктори, профессор Ғофуров Асқар Бойисович, юридик фанлари доктори, профессор в.б. Пирматов Отабек Шавкатович.
Етакчи ташкилот: Инсон ҳуқуқлари бўйича Ўзбекистон Республикаси Миллий маркази.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқот мақсади мамлакатимизда судлар фаолиятига ахборот коммуникация технологияларини жорий этишнинг назарий-амалий ва ҳуқуқий асосларини такомиллаштиришга қаратилган таклиф ҳамда тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
мамлакатимиз судлари фаолиятини рақамлаштириш ишларини жадаллаштириш мақсадида судлар фаолиятида илғор ахборот технологияларини, шунингдек, сунъий интеллектни жорий этиш, келажакда мамлакатимизда “Ақлли суд” (“Smart sud”) концепциясини ишлаб чиқиш ва шу асосида ишларни босқичма-босқич тўлиқ электрон шаклда юритиш амалиётини жорий қилиш,  “Ақлли суд” (“Smart sud”) платформаси орқали процессуал ҳаракатларни автоматик қайд этиш; маълумотларни онлайн олиш имконини яратиш; маълумотлар ўртасида тафовутлар юзага келишининг олдини олиш; иш материалларини онлайн узатиш имконини яратиш; жиноятларни квалификация қилишда сунъий интеллект технологияларидан фойдаланиш; жиноят ишини қўзғатишни рад этишнинг ягона ҳисобини юритиш ҳамда суд экспертизасини онлайн тайинлашнинг ҳуқуқий механизмларини белгилаш асослантирилган;
мамлакатимиз судлари фаолиятини рақамлаштириш ишларини жадаллаштириш ҳамда “Ақлли суд” (“Smart sud”) платформасини ривожлантириш, шунингдек, судлар фаолиятига сунъий интеллектни жорий этиш мақсадида Ўзбекистон Республикаси Олий суди ҳузурида ахборот технологиялари хизмат кўрсатиш марказини ташкил этиш, шунингдек, Марказ фаолиятини тартибга солувчи норматив-ҳуқуқий ҳужжатларда судлар фаолиятини рақамлаштиришга қаратилган зарур тизим ва дастурларни ишлаб чиқиш, сунъий интеллектни жорий қилиш, суд жараёнларининг ахборот хавфсизлигини таъминлаш, шунингдек судлар ва тадбиркорлик субъектлари ўртасида маълумотларни электрон узатиш масалалари ҳуқуқий тартибга солиниши асослаб берилган;
Бош прокуратура ва Ички ишлар вазирлиги билан биргаликда санкциялар ва мажбурлов чоралари бўйича судларга киритиладиган илтимосномаларни электрон шаклда юритиш мақсадида Олий суд ахборот тизимлари билан тергов органларининг ахборот тизимлари ўртасида электрон маълумотлар алмашинувини йўлга қўйиш, Ички ишлар вазирлиги билан биргаликда cудлар томонидан маъмурий ҳуқуқбузарлик учун қўлланилган барча жарималарни онлайн кузатиш, унинг тўлов муддатлари ҳақида огоҳлантириш ва тўловларни электрон амалга ошириш имконини яратиш, судлар фаолияти тўғрисидаги маълумотларнинг аниқ таърифи ва рўйхатини шакллантириш, ушбу маълумотларни олиш усуллари ва шартлари, маълумотларни тақдим этиш шакли ва ундан фойдаланувчиларнинг ҳуқуқларини белгилаш,  суд ҳокимияти билан ОАВ ўзаро муносабатларнинг амалга оширилиши шаклларига доир нормаларни қонунчиликда белгилаш зарурати асослантирилган;
судда иштирок этувчи шахслардан ортиқча маълумотлар талаб этилишига чек қўйиш,  электрон одил судловни самарали амалга ошириш, электрон алоқа воситаларидан фойдаланиш, судларга киритиладиган илтимосномаларни электрон шаклда юритиш, ахборот тизимлари ўртасида электрон маълумотлар алмашинувини йўлга қўйиш, “Рақамли ҳукумат” тизими идоралараро интеграциялашув платформасида мавжуд маълумотларни судларнинг ахборот тизимлари билан тўлиқ интеграция қилиш учун ягона ҳуқуқий асосни яратиш мақсадида “Суд ва ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органлар, адвокатура билан ҳамкорлик ва фуқаролик, иқтисодий, жиноий ва маъмурий ишлар бўйича рақамлаштириш тўғрисидаги регламент” ишлаб чиқилиши таклифи асослантирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Судлар фаолиятига ахборот коммуникация технологияларини жорий этишнинг назарий, амалий ва ташкилий-ҳуқуқий асослари бўйича олинган илмий натижалар асосида: 
мамлакатимиз судлари фаолиятини рақамлаштириш ишларини жадаллаштириш мақсадида судлар фаолиятида илғор ахборот технологияларини, шунингдек, сунъий интеллектни жорий этиш, келажакда мамлакатимизда “Ақлли суд” (“Smart sud”) концепциясини ишлаб чиқиш ва шу асосида ишларни босқичма-босқич тўлиқ электрон шаклда юритиш амалиётини жорий қилиш,  “Ақлли суд” (“Smart sud”) платформаси орқали процессуал ҳаракатларни автоматик қайд этиш; маълумотларни онлайн олиш имконини яратиш; маълумотлар ўртасида тафовутлар юзага келишининг олдини олиш; иш материалларини онлайн узатиш имконини яратиш; жиноятларни квалификация қилишда сунъий интеллект технологияларидан фойдаланиш; жиноят ишини қўзғатишни рад этишнинг ягона ҳисобини юритиш ҳамда суд экспертизасини онлайн тайинлашнинг ҳуқуқий механизмларини белгилаш ҳақидаги таклифлар Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2025 йил 30 январдаги “Ўзбекистон — 2030” стратегиясини “Атроф-муҳитни асраш ва “яшил иқтисодиёт” йилида амалга оширишга оид давлат дастури тўғрисида”ги ПФ-16-сон Фармони билан тасдиқланган  “Ўзбекистон — 2030” стратегиясининг ҳар бир инсонга ўз салоҳиятини рўёбга чиқариш учун муносиб шароитлар яратиш йўналиши бўйича 2025 йилга мўлжалланган амалий тадбирлар режасининг 84-мақсади 17-бандини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Бош прокуратурасининг 2025 йил 26 мартдаги 27/2-55-25-сонли далолатномаси). Ушбу таклифларнинг қабул қилинганлиги ахборот технологиялар ривожланган давлатлар тажрибаси билан уйғунлашган ҳолда суд ишларини юритишда сунъий интеллектни қўллашда судлар фаолиятида умумий самарадорликни ошириш, адолатни таъминлаш ва инсон омили таъсирини камайтириш учун қўшимча имкониятларни яратган;
Ўзбекистон Республикаси Олий суди ҳузурида ахборот технологиялари хизмат кўрсатиш марказини ташкил этиш, шунингдек, Марказ фаолиятини тартибга солувчи норматив-ҳуқуқий ҳужжатларда судлари фаолиятини рақамлаштиришга қаратилган зарур тизим ва дастурларни ишлаб чиқиш, сунъий интеллектни жорий қилиш, суд жараёнларининг ахборот хавфсизлигини таъминлаш, шунингдек судлар ва тадбиркорлик субъектлари ўртасида маълумотларни электрон узатиш масалаларини ҳуқуқий тартибга солиш ҳақидаги таклифлар Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2025 йил 30 январдаги “Ўзбекистон — 2030” стратегиясини “Атроф-муҳитни асраш ва “яшил иқтисодиёт” йилида амалга оширишга оид давлат дастури тўғрисида”ги ПФ-16-сон Фармони билан тасдиқланган  “Ўзбекистон — 2030” стратегиясининг ҳар бир инсонга ўз салоҳиятини рўёбга чиқариш учун муносиб шароитлар яратиш йўналиши бўйича 2025 йилга мўлжалланган амалий тадбирлар режасининг 84-мақсади 17-бандини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Бош прокуратурасининг 2025 йил 26 мартдаги 27/2-55-25-сонли далолатномаси). Ушбу таклифнинг қабул қилинганлиги мамлакатимиз судлари фаолиятини рақамлаштириш ишларини жадаллаштириш ҳамда “Ақлли суд” (“Smart sud”) платформасини ривожлантириш, шунингдек, судлар фаолиятига сунъий интеллектни жорий этишнинг ташкилий-ҳуқуқий асосларини такомиллаштиришга хизмат қилган;
Бош прокуратура ва Ички ишлар вазирлиги билан биргаликда санкциялар ва мажбурлов чоралари бўйича судларга киритиладиган илтимосномаларни электрон шаклда юритиш мақсадида Олий суд ахборот тизимлари билан тергов органларининг ахборот тизимлари ўртасида электрон маълумотлар алмашинувини йўлга қўйиш, Ички ишлар вазирлиги билан биргаликда cудлар томонидан маъмурий ҳуқуқбузарлик учун қўлланилган барча жарималарни онлайн кузатиш, унинг тўлов муддатлари ҳақида огоҳлантириш ва тўловларни электрон амалга ошириш имконини яратиш, судлар фаолияти тўғрисидаги маълумотларнинг аниқ таърифи ва рўйхатини шакллантириш, ушбу маълумотларни олиш усуллари ва шартлари, маълумотларни тақдим этиш шакли ва ундан фойдаланувчиларнинг ҳуқуқларини белгилаш, суд ҳокимияти билан ОАВ ўзаро муносабатларнинг амалга оширилиши шаклларига доир нормаларни қонунчиликда белгилаш ҳақидаги таклифлар “Судлар фаолиятига сунъий интеллект технологияларини янада кенгроқ жорий этиш ва суд соҳасида рақамлаштириш ишларини самарали ташкил этиш чора-тадбирлари тўғрисида”ги Ўзбекистон Республикаси Президенти Қарори лойиҳасининг 5-бандини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий судининг 2025 йил 27 мартдаги 08/162-25-сонли далолатномаси). Натижада судларнинг замонавий ахборот технологиялари билан таъминланиши, аҳолига кўрсатиладиган интерактив электрон хизматларнинг самарадорлигини оширилиши, судлар фаолиятида очиқлик принципларининг амал қилиши учун ҳуқуқий асосларнинг яратилишига эришилган;
судда иштирок этувчи шахслардан ортиқча маълумотлар талаб этилишига чек қўйиш,  электрон одил судловни самарали амалга ошириш, электрон алоқа воситаларидан фойдаланиш, судларга киритиладиган илтимосномаларни электрон шаклда юритиш, ахборот тизимлари ўртасида электрон маълумотлар алмашинувини йўлга қўйиш, “Рақамли ҳукумат” тизими идоралараро интеграциялашув платформасида мавжуд маълумотларни судларнинг ахборот тизимлари билан тўлиқ интеграция қилиш учун ягона ҳуқуқий асосни яратиш мақсадида “Суд ва ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органлар, адвокатура билан ҳамкорлик ва фуқаролик, иқтисодий, жиноий ва маъмурий ишлар бўйича рақамлаштириш тўғрисидаги регламент” ишлаб чиқилиши таклифи “Судлар фаолиятига сунъий интеллект технологияларини янада кенгроқ жорий этиш ва суд соҳасида рақамлаштириш ишларини самарали ташкил этиш чора-тадбирлари тўғрисида”ги Ўзбекистон Республикаси Президенти Қарори лойиҳасининг 5-бандини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий судининг 2025 йил 27 мартдаги 08/162-25-сонли далолатномаси). Ушбу таклифнинг қабул қилинганлиги мамлакатимизда электрон одил судловни самарали амалга оширишга, судда иштирок этувчи шахслардан ортиқча маълумотлар талаб этилишига чек қўйишга замин яратди.