Bazarbaev Rustam Baxramboevichning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar. 
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): “Orol bo‘yi mintaqasida kremniyli quyosh elementlariga tashqi omillarning ta’sirini o‘rganish” mavzusidagi 01.04.10-Yarimo‘tkazgichlar fizikasi  (fizika-matematika fanlari). 
Dissertatsiya mavzusi ro‘yhatga olingan raqam: B2025.1.PhD/FM1272 
Ilmiy rahbar: Yakubov Komiljon Ruzmetovich, fizika-matematika fanlari nomzodi, dotsent.
Ilmiy maslahatchi: Karajanov Smagul Jangabergenovich, fizika-matematika fanlari doktori.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Abu Rayhon Beruniy nomidagi Urganch davlat universiteti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: Abu Rayhon Beruniy nomidagi Urganch davlat universiteti huzuridagi ilmiy darajalar beruvchi PhD.03/30.09.2020.FM.55.04 Raqamli ilmiy kengash
Rasmiy opponentlar: Aliev Rayimjon, texnika fanlari doktori, professor – Andijon davlat texnika universiteti, Muratov Abat Seypullaevich, fizika matematika fanlari bo‘yicha falsafa doktori (PhD), dotsent – Berdaq nomidagi Qoraqalpoq davlat universiteti
Yetakchi tashkilot: Islom Karimov nomidagi Toshkent davlat texnika universiteti
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II.Dissertatsiya ishining maqsadi: Orolbo‘yi mintaqasi va Xorazm viloyatlari misolida quyosh panelari yuzasiga o‘tiradigan chang miqdorini aniqlash, ulaning kimyoviy tarkibini o‘rganish. O‘rnatilgan quyosh panellariga harorat va yoritilganlik ta’sirlarini tadqiq qilish. Yarim o‘tkazgizli quyosh panellariga atrof-muhit omillarini laboratoriya sharoitida o‘rganish imkonini beruvchi uskuna ishlab chiqishdan iborat.
III.Tadqiqotning ilmiy yangiligi quyidagilardan iborat:
Ilk marta Orolbo‘yi va Xorazm mintaqasi sharoitida quyosh panellari yuzasida to‘plangan changning fizik-kimyoviy xossalari (mineralogik tarkibi, zarracha morfologiyasi va o‘lchami) kompleks tahlil qilindi. Natijada, chang tarkibida kvars (SiO₂), kalsit (CaCO₃) va gematit (Fe₂O₃) kabi minerallar ustunlik qilishi hamda zarrachalarning o‘tkir qirrali, notekis morfologiyasi panel yuzasida mikro-tirnalishlar va “issiq nuqta” (hot-spot)lar hosil qilishining asosiy sababchisi ekanligi ilmiy asoslab berilgan;
mintaqaviy chang to‘planishining mavsumiy dinamikasi ilk bor miqdoriy jihatdan aniqlangan: ochiq hududlarda (Gurlan) chang zichligi 600-1200 mg/m², shahar sharoitida (Nukus) esa 80-1000 mg/m² gacha etishi kuzatilib, bu tabiiy ifloslanish natijasida panel shaffofligining ~20% gacha pasayishiga olib kelishi eksperimental tasdiqlangan;
ilk marotaba Orolbo‘yi mintaqasi uchun chang to‘planishining mavsumiy dinamikasi turli iqlim omillari (harorat, namlik, yog‘ingarchilik) bilan korrelyasion tahlil qilingan. Tadqiqotlar chang massasining eng yuqori to‘planishi quruq va issiq yoz-kuz oylariga to‘g‘ri kelishi isbotlangan, bu esa profilaktik tozalash ishlarini aynan shu davrlarda kuchaytirish zarurligi ilmiy asoslab berilgan;
yarimo‘tkazgichli quyosh elementlari parametrlarining harorat, yoritilganlik va nuqsonlar konsentratsiyasiga bog‘liqligi SCAPS-1D dasturida modellashtirildi. Nazariy hisoblashlar shuni ko‘rsatdiki, nuqsonlar konsentratsiyasining 10¹⁰ sm⁻³ dan 10¹⁵ sm⁻³ gacha ortishi elementning foydali ish koeffisientini 18% dan 9% gacha, ya’ni ikki barobarga pasaytirishi mumkinligi va bu natijalar laboratoriya tajribalari bilan yuqori aniqlikda mos kelishi isbotlangan;
IV.Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. Orol bo‘yi mintaqasida kremniyli quyosh elementlariga tashqi omillarning ta’sirini o‘rganish bo‘yicha olingan ilmiy-amaliy natijalar asosida:
Kremniyli quyosh elementlarining elektrofizik parametrlariga harorat va yoritilganlik intensivligining ta’sirini eksperimental o‘rganish va SCAPS-1D dasturi yordamida modellashtirish bo‘yicha olingan miqdoriy natijalar va aniqlangan qonuniyatlar, shuningdek, turli konsentratsiyali nuqsonlarning element samaradorligiga va zaryad tashuvchilarning yashash vaqtiga ta’sirini baholovchi modellashtirish natijalaridan Namangan muxandislik-qurilish  institutining «Fizika» kafedrasida 2017-2020 yillarga moʻljallangan F2-21 «Kuchli elektromagnit maydondagi nanooʻlchamli yarimoʻtkazgich parametrlariga harorat, deformatsiya va yorugʻlikning ta’siri» mavzusidagi fundamental davlat loyihasini bajarishda foydalanilgan (Namangan davlat texnika universitetining 1-may 2025-yildagi № 01/10-09/305 dagi ma’lumotnomasi). Olingan ilmiy natijalar nanoo‘lchamli yarimo‘tkazgich parametrlariga harorat va yorug‘lik ta’sirini hisoblash hamda baholash imkoni bergan.
Kremniyli quyosh elementlarining keskin continental iqlim sharoitlaridagi xususiyatlariga oid olingan amaliy va nazariy natijalardan Hindistonning Madurai Kamaraj University ning Materialshunoslik kafedrasi (the Department of Material Science) da bajarilayotgan CMRG2023BCh10069 raqamli “Hybrid Silicon Nanostructures for Multipurpose Application” nomli grant loyihasida foydalanilgan ( Madurai Kamaraj University ma’lumotnomasi). Olingan nazariy va amaliy natijalar keskin kontinental sharoitlarda kremniy asosli quyosh elementlarining samaradorlig va xususiyatlarini o‘rganish imkonini bergan.