Raxmatov Obid Ibod o‘g‘lining
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon
I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): “Avtonom issiqxonalarning quyosh va issiqlik nasosli energiya ta’minoti tizimi”, 05.05.06-“Qayta tiklanadigan energiya turlari asosidagi energiya qurilmalari” ixtisosligi bo‘yicha.
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: №B2024.4.PhD/T5112
Ilmiy rahbar: Safarov Alisher Bekmurodovich, texnika fanlari bo‘yicha falsafa doktori, dotsent.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Qarshi davlat texnika universiteti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: Qarshi davlat texnika universiteti, PhD.03/30.09.2020.T.111.03. raqamli Ilmiy kengash.
Rasmiy opponentlar: Yuldoshev Isroil Abrievich texnika fanlari doktori, professor; Fayziev To‘lqin Amirovich texnika fanlari nomzodi, professor.
Yetakchi tashkilot: Buxoro davlat universiteti.
Dissertatsiya ishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi o‘zgaruvchan iqlim sharoitlarida ikki qiya konstruksiyali issiqxonalarning quyosh va issiqlik nasosli qurilmalar asosidagi avtonom energiya ta’minoti tizimini ishlab chiqish va samaradorligini asoslashdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
quyosh panellari sirtini changdan tozalash qurilmasi o‘rnatilgan va tarmoqqa integratsiya qilingan quyosh fotoelektr stansiyasi, quyosh vakuum suv isitish kollektorlari va havo-suv tipidagi issiqlik nasosli qurilmalar asosida takomillashgan avtonom issiqxonaning enegiya tejamkor issiqlik va elektr ta’minoti tizimining texnologik sxemasi ishlab chiqilgan;
suvni ikki bosqichli tozalash filtrlari va avtomatik boshqarish tizimi o‘rnatilgan quyosh fotoelektr panellari, panellar sirtini changdan tozalash qurilmalari, issiqlik nasoslari va vakuumli quyosh kollektorlaridan tarkib topgan issiqxonaning avtonom energiya ta’minoti tizimi ishlab chiqilgan (№FAP2431);
issiqxonaga tushadigan maksimal yig‘indi quyosh radiatsiyasining issiqxona nishabining egilish burchagi, issiqxonaning konstruktiv koeffisienti, issiqxona joylashuv koordinatasi va orientatsiyasi, issiqxona qoplama materiali va quyoshning harakat traektoriyasiga bog‘liqligini hisoblash imkonini beradigan tenglamalar asosidagi matematik model ishlab chiqilgan;
avtonom issiqxonaning o‘zgaruvchan iqlim sharoitlarida energiya yuklamasini aniqlash imkonini beradigan balans tenglamalari asosidagi matematik model quyosh radiatsiyasi, tashqi havo harorati va shamol tezligi o‘zgarishiga, issiqxonada issiqlik va elektr yo‘qotishlarga, issiqlik nasosi va quyosh energetik qurilmalarining parametrlariga bog‘liq ishlab chiqilgan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. Issiqxonalarning quyosh va issiqlik nasosli qurilmalar asosidagi avtonom energiya ta’minoti tizimi ishlab chiqish bo‘yicha olingan ilmiy natijalar asosida:
avtonom issiqxonaning energiya ta’minoti uchun O‘zbekiston Respublikasi
Intelektual mulk markazidan foydali modelga patent olingan (№ FAP 2431,
06.03.2024). Natijada, issiqxonani energiya tejamkor isitish va elektr energiyasi
bilan ta’minlash uchun quyosh va issiqlik nasosli qurilmalar asosidagi avtonom
energiya ta’minoti tizimi ishlab chiqilgan.
issiqxonani isitish va elektr energiyasi bilan ta’minlashda quyosh va issiqlik
nasosli qurilmalar asosidagi energiya ta’minoti tizimi ”Fayzullaev Muxiddin” MChJ fermer xo‘jaligida joriy etilgan (O‘zbekiston Respublikasi Qishloq xo‘jaligi vazirligining 2025 yil 26 may 05/04-04-254-sonli ma’lumotnomasi). Natijada, ishlab chiqilgan energiya ta’minoti tizimini issiqxonaga joriy qilish orqali bir mavsumda ananaviy isitish tizimlariga nisbatan 1835 m3 tabiiy gaz, 2260 t.sh.yo shartli yoqilg‘i tejash hamda tabiiy gaz yonganda 3395 kg atmosferaga CO2 ajralib chiqadigan issiqxona gazlarini kamaytirish imkoni yaratilgan.