Содиқова Бахтигул Ибодуллаевнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармогʻи номи): “Жон Фаулзнинг ижодида постмодернизмнинг фалсафий ва эстетик доминантлари” 10.00.04 – Европа, Америка ва Австралия ҳалқлари тили ва адабиёти ихтисослиги (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2022.2.PhD/Fil.2495.
Илмий раҳбар: Махмудова Наргиза Алимовна, филология фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Денов тадбиркорлик ва педагогика институти
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университети, DSc.03/30.12.2019.Fil.27.01.
Расмий оппонентлар: Низамова Мунира Низамовна, филология фанлари номзоди, доцент; Сиддикова Ирода Абдузухуровна, филология фанлари бўйича фалсафа доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Низомий номидаги Ўзбекистон миллий педагогика университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Жон Фаулз ижодида постмодернизм адабий оқимининг фалсафий ва эстетик хусусиятларини универсал ва ҳамда индивидуал тамойиллари асосида таҳлил қилишдан иборат.
IV. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Инглиз постмодерн адабиётининг шаклланиш жараёнига оид асосий тарихий-назарий омиллар таҳлили асосида унинг универсал бадиий-эстетик хусусиятлари – фрагментар ривоя усули, интертекстуалик, истеҳзо ва метанаср, шунингдек, деконструксия, маданий плюрализм ва мутлақ ҳақиқатга нисбатан скептицизмни ўз ичига олган ғоявий-фалсафий тамойиллари аниқланган;
Фаулз романларининг фалсафий ва эстетик доминантларини тадқиқ этиш асосида постмодернизм ва экзистенсиализм парадигмалари ўртасидаги узвий боғлиқлик аниқланиб, бу боғлиқлик эркинлик ва ахлоқий масъулият мавзуларининг синтезида, шунингдек, маъно излашнинг субектив жараёни ва ижтимоий чекловлар ўртасидаги диалектик муносабатда намоён бўлиши илмий асосланган;
Жон Фаулзнинг “Коллекциячи”, “Афсунгар” ва “Қуртқулоқ” романларидаги индивидуал ғоявий-фалсафий доминантлар, яъни шахсий эркинлик, экзистенсиал изланишлар, маънавий жавобгарлик, рефлекция, иррационаллик, тарихийлик ва мистицизмнинг бадиий-эстетик таҳлили асосида уларнинг постмодерн эстетикага хос воситалар бўлган ўзгарувчан композиция ва ривоячи, интертекстуалик, кўп финалилик, истеҳзо ҳамда муаллифлик рефлекцияси орқали ифодалангани далилланган;
“Француз лейтенантининг аёли” ва “Даниел Мартин” романлари таҳлили асосида уларда ўзгарувчан ижтимоий-маданий шароитда шахс камолоти, тарихий ҳақиқат ва реалликнинг нисбий талқини, шунингдек, гендер масалалари контекстида индивидуал онг ҳамда “мен”ни англаш жараёни мураккаб композиция, полифоник ривоя, интертекстуаллик, психологик портрет ва ички монолог ҳамда замон ва маконнинг ўзгариши каби бадиий шакл воситалари орқали ёритилгани аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Жон Фаулз ижодида постмодернизмнинг фалсафий ва эстетик доминантлари мавзусида олиб борилган илмий тадқиқот натижалари асосида:
Инглиз постмодерн адабиётининг шаклланиш жараёнига оид асосий тарихий-назарий омиллар таҳлили асосида аниқланган унинг универсал бадиий-эстетик хусусиятлари – фрагментар ривоя усули, интертекстуалик, истеҳзо ва метанаср, шунингдек, деконструксия, маданий плюрализм ва мутлақ ҳақиқатга нисбатан скептицизмни ўз ичига олган ғоявий-фалсафий тамойилларига оид илмий хулосалардан Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университети “Лингвистика ва инглиз адабиёти” кафедраси доценти, филология фанлари бўйича фалсафа доктори Н.Махмудова раҳбарлигида 2020-2022-йилларда “Лингвистика ва инглиз адабиёти” кафедрасида Британия Кенгаши (Бритиш Cоунcил) кўмагида амалга оширилган “Энглиш ас а счоол субжеcт” (1683580) номли халқаро илмий тадқиқот лойиҳасида самарали фойдаланилган (ЎзДЖТМУ маълумотнома №26/785, 2024-йил 11-декабр). Натижада, олинган маълумотлар лойиҳа доирасида яратилган ўқув-услубий материаллар мазмунини бойитишга хизмат қилган;
Фаулз романларининг фалсафий ва эстетик доминантларини тадқиқ этиш асосида постмодернизм ва экзистенсиализм парадигмалари ўртасидаги аниқланган узвий боғлиқлик, бу боғлиқлик эркинлик ва ахлоқий масъулиятнинг асосий мавзулари синтезида, шунингдек, маъно излашнинг субектив жараёни ва ижтимоий чекловлар ўртасидаги диалектик муносабатда намоён бўлишига доир натижаларидан Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университети “Лингвистика ва инглиз адабиёти” кафедраси профессори, филология фанлари доктори М.Галиева раҳбарлигида 2022-2023-йилларда “Лингвистика ва инглиз адабиёти” кафедрасида бажарилган Эрасмус+ дастурининг ИCМ, КА-107-Интернатионал Cредит Мобилитй бетwеен Эуропеан Унион анд Узбекистан ҲЕИс, 2020-1-УК01-КА107-078419 номли халқаро амалий илмий тадқиқот лойиҳасида самарали фойдаланилган (ЎзДЖТМУ маълумотнома №26/783, 2024-йил 11-декабр). Натижада, ушбу маълумотлар лойиҳа мазмунини бойитди ва иштирокчиларнинг инглиз постмодерн романи социомаданий табиати ҳақидаги тасаввурларини кенгайтирган;
Жон Фаулзнинг “Коллекциячи”, “Афсунгар” ва “Қуртқулоқ” романларидаги индивидуал ғоявий-фалсафий доминантлар, яъни шахсий эркинлик, экзистенсиал изланишлар, маънавий жавобгарлик, рефлекция, иррационаллик, тарихийлик ва мистицизмнинг бадиий-эстетик таҳлили асосида уларнинг постмодерн эстетикага хос воситалар бўлган ўзгарувчан композиция ва ривоячи, интертекстуалик, кўп финалилик, истеҳзо ҳамда муаллифлик рефлекциясига доир илмий хулосаларга Ўзбекистон Давлат жаҳон тиллари университети “Лингвистика ва инглиз адабиёти” кафедраси доценти, филология фанлари бўйича фалсафа доктори Н.Махмудованинг 2024-йилда чоп этилган Ҳисторй оф Литерарй Cритиcисм номли дарслигида (рўйхатга олиш рақами 275-10) яратилган адабиётшуносликка оид назарий материаллар ҳамда ўқув-услубий мажмуа ёзилишида мурожаат қилинди (Маълумотнома №26/784, буйруқ №275-10, 2024-йил 11-декабр). Натижада, постмодернизм ҳамда унинг ХХ аср иккинчи ярмидаги инглиз романига таъсири масаласига оид мавзулар долзарблаштирилди ва методологик жиҳатдан такомиллаштирилди;
“Француз лейтенантининг аёли” ва “Даниел Мартин” романлари таҳлили асосида уларда ўзгарувчан ижтимоий-маданий шароитда шахс камолоти, тарихий ҳақиқат ва реалликнинг нисбий талқини, шунингдек, гендер масалалари контекстида индивидуал онг ҳамда “мен”ни англаш жараёни мураккаб композиция, полифоник ривоя, интертекстуаллик, психологик портрет ва ички монолог, ҳамда замон ва маконнинг ўзгариши каби бадиий шакл воситалар билан боғлиқ илмий хулосалар Ўзбекистон миллий телерадиокомпанияси Сурхондарё вилояти телерадиокомпанияси “Мунаввар тонг” телекўрсатуви материаллари мазмунини бойитди (Маълумотнома №01-16/701, 2023-йил 26-июл). Натижада, кенг аудиториянинг постмодерн адабиёт ҳақидаги тасаввурлари кенгайди ва ХХ аср иккинчи ярмидаги инглиз романининг ижодий ўзига хослиги чуқурроқ англашилди.