Мадаминов Аҳмад Юлдашевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Оғиз-ҳалқум ясси ҳужайрали карциномасида молекуляр-биологик маркерларнинг прогностик роли”, 14.00.14 – Онкология ва 14.00.21 – Стоматология  (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: №В2023.2.PhD/Tib2482.
Илмий раҳбарлар: Полатова Джамила Шагайратовна, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Шомуродов Қаҳрамон Эркинович, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат стоматология институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Болалар онкологияси, гематологияси ва иммунологияси илмий-амалий тиббиёт маркази, DSc.04/07.06.2024 Tib 177.01.
Расмий оппонентлар: Абдукадыров Абдусалам Абдугадирович, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Рахимов Нодир Мaхамматкулович, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Республика ихтисослаштирилган онкология ва радиология илмий-амалий тиббиёт маркази Бухоро вилояти филиали.
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: p16INK4a/PD-L1/p53 оқсиллари экспрессиясини иммуногистокимёвий баҳолаш орқали оғиз-ҳалқум ясси ҳужайрали карциномасиданинг молекуляр-биологик хусусиятларини ўрганиш ва одам папиллома вируси ҳолатига мувофиқ уларнинг прогностик ролини аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор оғиз-ҳалқум ясси ҳужайрали карциномасининг молекуляр-биологик хусусиятлари одам папиллома вирусининг билвосита маркери p16INK4a, иммунитет назорат нуқталари регулятори PD-L1 ва онкосупрессор p53 оқсилларининг экспрессияси иммуногистокимёвий аниқланган; 
оғиз-ҳалқум ясси ҳужайрали карциномаси билан беморларда персоналлашган даво ёндашувларини белгилашда катта амалий аҳамиятга эга р16INK4a/PD-L1/p53W/p53M оқсилларидан ташкил топган молекуляр-биологик маркерлар панели ишлаб чиқилган;
илк бор оғиз-ҳалқум ясси ҳужайрали карциномаси билан беморларда хавфларни стратификацияланишига асосланган прогностик модели асосланган;
одам папиллома вируси ҳолати мусбат оғиз-ҳалқум ясси ҳужайрали карциномаси билан беморларда прогностик моделдан мақсадга мувофиқ фойдаланиш даво юкламасини қисқартиришда муҳим ва самарадор клиник восита эканлиги исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий-техник кенгашнинг 2024 йил 26 августдаги 5-сонли йиғилиш баённомасига асосан 05/27-реестер рақами билан тасдиқланган илмий иш натижаларини амалиётга татбиғи бўйича хулосасига кўра Оғиз-ҳалқум ясси ҳужайрали карциномаси билан беморларда одам папиллома вируси ҳолатига мувофиқ хавфларни стратификациялаш ва самарадор персоналлашган даво ёндашувини бегилаш учун яратилган прогностик модель ва молекуляр-биологик маркерлар панелининг ишончлилик даражасини аниқлаш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
биринчи илмий янгилик: илк бор оғиз-ҳалқум ясси ҳужайрали карциномаси билан беморларда одам папиллома вируси персистециясини ва ўзига хос молекуляр-биологик хусусиятларини аниқлашда p16INK4a/PD-L1/p53W/p53M оқсилларидан ташкил топган маркерлар панели ишлаб чиқилган. Мазкур молекуляр-биологик маркерлар панели соғлиқни сақлаш соҳасида амалиётга жорий этилди, хусусан, Республика ихтисослаштирилган онкология ва радиология илмий-амалий тиббиёт марказининг Самарқанд вилояти филиали бўйича 18.03.2023 йилдаги 14i-сонли ҳамда Қорақолпоғистон республикаси филиали бўйича 19.06.2024 йилдаги 72On.B-сонли буйруқлари билан амалиётига жорий этилди. Ижтимоий самарадорлиги: оғиз-ҳалқум ясси ҳужайрали карциномаси билан беморларда одам папиллома вируси ҳолати баҳоланган ва молекуляр-биологик хусусиятларига мувофиқ даволаш самарадорлиги оширилган. Бу эса ўз навбатида даводан кейинги эрта ва кечки асоратларни олдини олиш орқали беморларда ҳаёт сифатини яхшиланишини таъминлаган. Иқтисодий самарадорлиги: ижобий молекуляр сигнатурига эга одам папиллома вируси ҳолати мусбат беморларнинг стационар шароитида даволаш учун сарфланадиган 345 минг сўм ва нур терапияси учун 1 млн сўм бюджет маблағлари салбий молекуляр сигнатурага эга одам папиллома вируси ҳолати манфий беморларга нисбатан касалхонада қолиш муддатининг камайиши ва давони деэскалация дастури бўйича ўтказилиши ҳисобига иқтисод қилинади;
иккинчи илмий янгилик: оғиз-ҳалқум ясси ҳужайрали карциномаси билан беморларда иммуногистокимёвий таҳлил ёрдамида p16INK4a/PD-L1/p53W/p53M оқсилларининг экспрессияси даражасини баҳоланиши, одам папиллома вируси ҳолатини аниқланиши ва қўшимча тарзда клинико-демографик кўрсаткичларни ўрганилиши хавф омилларини стратификациялашда, энг самарадор даво усулини белгилашда ва касалликни клиник натижаларини башоратлашда муҳим амалий аҳамиятга эгалиги исботланган. Оғиз-ҳалқум ясси ҳужайрали карциномаси билан беморларда хавф стратификациясига асосланган янги дифференциаллашган ёндашув соғлиқни сақлаш соҳасида амалиётга жорий этилди, хусусан, Республика ихтисослаштирилган онкология ва радиология илмий-амалий тиббиёт марказининг Самарқанд вилояти филиали бўйича 18.03.2023 йилдаги 14i-сонли ҳамда Қорақолпоғистон республикаси филиали бўйича 19.06.2024 йилдаги 72On.B-сонли буйруқлари билан амалиётига жорий этилди. Ижтимоий самарадорлиги: оғиз-ҳалқум ясси ҳужайрали карциномаси билан беморларда одам папиллома вируси ҳолатини ишончли аниқлаш ва хавф омилларини стратификациялаш орқали ортиқча даво юкламасидан воз кечилган. Кимё- ва нур терапиядан кейинги токсик таъсирларни камайиши орқали беморларда дисфагия, дисфония ва ксеростомия сингари кенг тарқалган иккиламчи патологик ҳолатлар олди олинган. Иқтисодий самарадорлиги: молекуляр-биологик маркерлар экспрессиясининг ижобий вариацияси (p16INK4a 70-100%/PD-L1 0-30% TPS/p53W-мусбат/p53М-манфий) билан тавсифланувчи мусбат одам папиллома вируси ҳолатига эга беморларнинг стационар шароитида даволаш учун сарфланадиган 330 минг сўм ва нур терапияси учун 1,1 млн сўм бюджет маблағлари молекуляр-биологик маркерлар экспрессиясининг салбий вариацияси (p16INK4a 0-70%/PD-L1 30-100% TPS/p53W-манфий/p53М-мусбат) билан тавсифланувчи манфий одам папиллома вируси ҳолатига эга беморларга нисбатан касалхонада қолиш муддатининг камайиши ва даво юкламасини камайтириш ҳисобига иқтисод қилинади;
учинчи илмий янгилик: оғиз-ҳалқум ясси ҳужайрали карциномаси билан беморларда хавфни стратификациялаш мақсадида ишлаб чиқилган прогностик модел молекуляр-биологик маркерларни экспрессиявий фаоллиги, одам папиллома вируси ҳолати ва муайян клиник-демографик кўрсаткичларга асосланган. Ишлаб чиқилган прогностик модел соғлиқни сақлаш соҳасида амалиётга жорий этилди, хусусан, Республика ихтисослаштирилган онкология ва радиология илмий-амалий тиббиёт марказининг Самарқанд вилояти филиали бўйича 18.03.2023 йилдаги 14i-сонли ҳамда Қорақолпоғистон республикаси филиали бўйича 19.06.2024 йилдаги 72On.B-сонли буйруқлари билан амалиётига жорий этилган. Ижтимоий самарадорлиги: одам папиллома вируси ҳолатининг мусбат ёки манфийлигига қараб оғиз-ҳалқум ясси ҳужайрали карциномаси билан беморларда самарадор персоналлашган даво ёдашувини белгилашда прогностик моделдан фойдаланилган. Ўсманинг молекуляр-биологик хусусиятига асосланган мазкур ёндашув давони самарадорлигини оширган ва ижтимоий аҳамиятга молик даводан кейинги асоратларни учраш частотасини камайтирган. Иқтисодий самарадорлиги: оғиз-ҳалқум ясси ҳужайрали карциномаси билан беморларда ўсмани ўзига хос молекуляр-биологик хусусиятларини ўрганиш орқали персоналлашган даво ёндашувларини қўлланилиши беморларнинг стационар шароитида даволаш учун сарфланадиган 405 минг сўм ва нур терапияси учун 1,4 млн сўм бюджет маблағлари молекуляр-биологик хусусиятлари ўрганилмаган умумий шаблон бўйича даволанган беморларга нисбатан касалхонада қолиш муддатининг камайиши ва ортиқча кимётерапия ёки радиотерапия курсларини камайтириш ҳисобига иқтисод қилинади;
тўртинчи илмий янгилик: оғиз-ҳалқум ясси ҳужайрали карциномасида одам папиллома вирусининг ижобий ҳолатини ишончли тасдиқланиши беморларда сифатга мослаштирилган қўшимча 2,75 QALY ҳаёт йилларини (сақланиб қолган ҳаёт йиллари сони, quality-adjusted life year) тақдим қилиши белгиланган. Одам папиллома вируси ҳолатига мувофиқ оғиз-ҳалқум ясси ҳужайрали карциномаси билан беморларни даволашдаги персоналлашган ёндашувлар соғлиқни сақлаш соҳасида амалиётга жорий этилди, хусусан, Республика ихтисослаштирилган онкология ва радиология илмий-амалий тиббиёт марказининг Самарқанд вилояти филиали бўйича 18.03.2023 йилдаги 14i-сонли ҳамда Қорақолпоғистон республикаси филиали бўйича 19.06.2024 йилдаги 72On.B-сонли буйруқлари билан амалиётига жорий этилди. Ижтимоий самарадорлиги: оғиз-ҳалқум ясси ҳужайрали карциномасида одам папиллома вирусининг ижобий ҳолатини ишончли тасдиқланиши беморларда сифатга мослаштирилган қўшимча ҳаёт йилларини сақлаб қолган ва ҳаёт сифатини яхшиланиши таъминлаган. Иқтисодий самарадорлиги: оғиз-ҳалқум ясси ҳужайрали карциномасида одам папиллома вирусининг ижобий ҳолатини ишончли тасдиқланиши орқали сифатга мослаштирилган қўшимча 2,75 QALY ҳаёт йилини берилиши беморларнинг стационар шароитида даволаш учун сарфланадиган 420 минг сўм ва нур терапияси учун 1,6 млн сўм бюджет маблағлари одам папиллома вируси манфий ҳолати билан беморларга нисбатан касалхонада қолиш муддатининг камайиши ва юқори агрессив индукцион кимётерапия курсларидан воз кечиш ёки умумий суммар дозаси 54 Гргача камайтирилган нур терапияси ҳисобига иқтисод қилинади.