Шамукимов Шухрат Абдушукуровичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Қўл туғма синдактилияси мураккаб формаси билан бўлган болаларни комплекс даволаш», 14.00.22-Травматология ва ортопедия (тиббиёт фанлари)
Илмий раҳбар: Назарова Нигора Зикриллаевна, тиббиёт фанлари номзоди, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент тиббиёт академияси.
ИК фаолият кўрсатган муассаса номи, ИК рақами: Республика ихтисослаштирилган травматология ва ортопедия илмий-амалий тиббиёт маркази, DSc.04/30.12.2019.Tib.62.01.
Расмий оппонентлар:  Хамроев Фарход Шарафович, тиббиёт фанлари доктори, Уринбоев Пайзилла Уринбоевич, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Андижон давлат тиббиёт институти.
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади:  мураккаб турдаги туғма синадктилия билан касалланган болаларда дифференциал ёндашув орқали тери трансплантатини рационал ишлатиш ва реабилитациясини такомиллаштириш орқали даволаш натижаларини яхшилашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
республикамизнинг ҳудудларида ўтказилган эпидемиологик тадқиқотлар натижасида болалар орасида қўл туғма синдактилияси мураккаб формаларининг тарқалиши илк бор аниқланган ҳамда ушбу нуқсон ривожланишига олиб келувчи бир қатор хавф омиллари исботланган; 
илк бор қўлда туғма мураккаб синдактилия мавжуд бўлган ўғил болаларни жарроҳлик билан даволашда тери олишнинг янги усули — циркумцизия аутотрансплантати қўллаш усули ишлаб чиқилиб, бу усулни кичик ёшдаги болаларда тери трансплантанти альтернативи сифатида қўлланилганда тери трансплантатининг тез битиши ва косметик натижаларнинг яхши бўлиши исботланган; 
боланинг ёшини ҳисобга олиш ва бармоқларда бажариладиган жарроҳлик муолажалар кетма-кетлигини белгилашга асосланган даволаш тактикаси қўллаш ҳамда жарроҳлик аралашувларини ишлаб чиқилган тамойилларга мос равишда амалга ошириш келажакдаги узоқ муддатли функционал ва эстетик натижаларнинг яхшиланишига ёрдам бериши исботланган; 
туғма синдактилия мураккаб шаклига эга бўлган болаларда эрта муддатларда қўлланилган реабилитация тактикаси ва қўл функциясини ҳисобга олган ҳолда қўлланилиши узоқ муддатли натижаларни яхшиланишига олиб келиши исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши:  
Соғлиқни сақлаш вазирлиги Эксперт кенгашининг 2025 йил 25 апрелдаги 16-сон хулосасига асосан (илмий янгиликларни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларига жорий этиш бўйича Соғлиқни сақлаш вазирлигига Тошкент тиббиёт академиясининг 2025 йил 15 апрелдаги 1872-сон хати юборилган): 
биринчи илмий янгилик: республикамизнинг ҳудудларида ўтказилган эпидемиологик тадқиқотлар натижасида болалар орасида қўл туғма синдактилияси мураккаб формаларининг тарқалиши илк бор аниқланган ҳамда ушбу нуқсон ривожланишига олиб келувчи бир қатор хавф омиллари исботланганлиги Жиззах, Бухоро ва Тошкент вилоятларида ўтказилиб, амалий фаолиятига жорий этилди. Ижтимоий самарадорлиги: мураккаб формадаги синдактилия билан туғилган болалар сонини ва бу оғир нуқсон билан туғилиш хавф гуруҳини аниқлаш ушбу беморларни эрта назоратга олиш ва ўз вақтида ихтисослаштирилган ёрдам кўрсатишга имконият берди; болаларнинг ўз-ўзига хизмат қилиш қобилиятини йўқотиш сонининг камайишига олиб келган иккилламчи асоратлар фоизи сезиларли даражада камайди; Иқтисодий самарадорлиги: эрта муддатларда ўтказилган тўғри оператив даво бемор болаларни қайта-қайта ўтказиладиган операциялардан халос этди. Касалликнинг кечиккан босқичларида ўтказиладиган этапли даволаш ва ортезлаш харажатлари ҳар бир бемор учун тахминан 2000000 сўмни тежаш имконини берди. Хулоса: ишлаб чиқилган алгоритм Республикамиз айрим ҳудудлари бўйлаб мураккаб турдаги қўл туғма синдактилияси учраш частотасини аниқлаш ва прогнозлаш имконини берди. Бу орқали ушбу нуқсони бўлган беморларни ихтисослаштирилган тиббий ёрдамга ўз вақтида йўллашга имконият берди. Бу эса болаларда иккилламчи деформациялар сабабли ўтказиладиган мураккаб операциялар сонини камайтириб, самарадорлик бир беморга 2000000 сўм маблағни тежаш имконини берган.
иккинчи илмий янгилик: илк бор қўлда туғма мураккаб синдактилия мавжуд бўлган ўғил болаларни жарроҳлик билан даволашда тери олишнинг янги усули — циркумцизия аутотрансплантати қўллаш усули ишлаб чиқилиб, бу усулни кичик ёшдаги болаларда тери трансплантанти альтернативи сифатида қўлланилганда тери трансплантатининг тез битиши ва косметик натижаларнинг яхши бўлиши исботланганлиги Республика болалар ортопедия маркази (№8-2, 2023 й.) ва Жиззах вилояти болалар кўп тармоқли тиббиёт марказида (№4; 2023 й.) амалий фаолиятига жорий этилди. Ижтимоий самарадорлиги:  ўғил болаларда ишлаб чиқилган болани суннат қилиш орқали олинган тери билан бармоқлар орасидаги тери дефектини қоплаш — тери трансплантати тез битишига, донорлик соҳасида қўшимча чандиқлар бўлмаслигига, косметик жиҳатдан тери ранги мослигига ва кўчириб ўтказилган соҳада туклар ўсмаслигига, оператив даволанган бармоқларда чандиқланиш кам бўлиши ва шу сабабли бўлиши мумкин бўлган асоратлар хавфи 30% га камайишига олиб келди; бир вақтда менталитетимиз учун хос бўлган суннатлашни амалга ошириш имконини берди. Иқтисодий самарадорлиги: янги усулда олинган терини қўллаш орқали келажакда бармоқларда чандиқланиш сабабли бармоқларда иккилламчи деформациялар ва донорлик соҳасида кузатилиши мумкин бўлган ёмон оқибатлар хавфи камайтиради ёки бартараф этилади, бундан ташқари, тахминан 3000000 сўм маблағ тежалади. Хулоса: мураккаб турдаги туғма синдактилия билан бўлган ўғил болаларда ишлаб чиқилган янги даволаш усулини қўллаб оператив даволаш соғлиқни сақлаш тизимида ҳам ижтимоий, ҳам иқтисодий жиҳатдан катта муаммоларни олдини олади. Шунингдек, оператив даводан кейин кузатилиши мумкин бўлган асоратларни олдини олиш ва қайта жарроҳлик аралашувлари учун сарфланадиган пул маблағларини тежаш имконини берган.
учинчи илмий янгилик: боланинг ёшини ҳисобга олиш ва бармоқларда бажариладиган жарроҳлик муолажалар кетма-кетлигини белгилашга асосланган даволаш тактикаси қўллаш ҳамда жарроҳлик аралашувларини ишлаб чиқилган тамойилларга мос равишда амалга ошириш келажакдаги узоқ муддатли функционал ва эстетик натижаларнинг яхшиланишига ёрдам бериши исботланганлиги Республика болалар ортопедия маркази (№8-2, 2023 й.), Жиззах вилояти болалар кўп тармоқли тиббиёт маркази клиник шифохонаси (№4; 2023 й.) амалиётига жорий этилди. Ижтимоий самарадорлиги: қўл туғма синдактилияси мураккаб формаси билан бўлган болаларни ишлаб чиқилган алгоритм ва тамойилларга асосланиб эрта ёшда даволаш болаларда эрта ёшдан ўзига хизмат қилиш, қўл билан жисмларни ушлашга имконият бериб, даволашнинг яқин ва узоқ натижаларини яхшиланишига, операциядан кейинги асоратларни камайишига олиб келди. Иқтисодий самарадорлиги: қўл туғма синдактилияси мураккаб формаси билан бўлган болаларни ишлаб чиқилган алгоритм ва тамойилларга асосланиб эрта ёшда бартараф этилиши натижасида беморнинг қўл функциясини эрта муддатларда тиклашга, келгусидаги реконструктив жарроҳлик амалиётини енгил ва асоратсиз кечишини таъминланишига имкони берди. Шунингдек, операция техникасидаги хатоликлар билан боғлиқ бўлган рецидивларни камайишига ва бу эса болани ўсиш давригача қайта ўтказиладиган жарроҳлик муолажаларини сонини 35–40% гача камайишига олиб келди. Мисол учун, болаларда қўл туғма синдактилияси мураккаб формаси билан жарроҳлик муолажаси шифохонада ётиш кунлари билан ҳозирда ўртача 5000000 сўмни ташкил қилади. Операция техникасидаги тамойиллар бузилиши натижасига юзага келадиган асоратлар боланинг ўсиши якунланишига қадар бармоқлар тўғри ўсишини сақлаб туриш мақсадида ўртача 2 марта (10000000 сўм) деформацияларни бартараф этиш муолажалари ўтказилган ва бундан ташқари иккиламчи деформациялар юзага келиши натижасида уларни бартараф этиш мақсадида яна ўртача 2 та (6500000 сўм) қўшимча жарроҳлик аралашувлари ўтказилган. Биз даволашни болани 6 ойлигидан бошлашни ва бир вақтнинг ўзида ҳам қўшилиш, ҳам деформацияларни бартараф этишни таклиф қилдик, буннинг натижасида иккиламчи деформацияларни бартараф этиш билан боғлиқ бўлган қўшимча жарроҳлик аралашувларга эҳтиёж қолмади ва қўл мураккаб синдактилиясини бартараф этиш билан боғлиқ бўлган жарроҳлик аралашувлар сонини 3 тагача (15000000 сўм) камайишига эришилди. Хулоса: Қўл туғма синдактилияси мураккаб формаси билан бўлган болаларни ишлаб чиқилган алгоритм ва тамойилларга асосланиб эрта ёшда даволаш натижасида қўл функцияси тез тикланишига ва иккиламчи деформация билан боғлиқ бўлган рецидивларнинг сони камайишига олиб келди ва буннинг натижасида ушбу патологияни даволашда ўртача ҳисобда 15000000 сўмга иқтисод қилиш имконини берди.
тўртинчи илмий янгилик: туғма синдактилия мураккаб шаклига эга бўлган болаларда эрта муддатларда қўлланилган реабилитация тактикаси ва қўл функциясини ҳисобга олган ҳолда қўлланилиши узоқ муддатли натижаларни яхшиланишига олиб келиши исботланганлиги Республика болалар ортопедия маркази (№8-2, 2023 й.) ҳамда Жиззах вилояти болалар кўп тармоқли тиббиёт марказида (№4; 2023 й.) амалий фаолиятига жорий этилди. Ижтимоий самарадорлиги: такомиллаштирилга реабилитация ўтиб даволашда олинган натижалар беморларнинг қониқиш кўрсаткичларини оширди, бу даволанишнинг биринчи курсидан кейин сезиларли даражада (82%) бўлди; таклиф этилаётган такомиллаштирилган реабилитация билан даволашда олинган функционал натижалар улушини анъанавий реабилитация усули натижалари билан солиштирганда қисқа вақтда самарали натижага эришишга олиб келди. Иқтисодий самарадорлиги: аввал қўл туғма синактилияси мураккаб формаси билан бўлган оператив даводан кейин реабилитацион даволашда беморда қўл бармоқ функционал қобилиятини тиклаш учун бир неча босқичда узоқ муддатли реабилитацион даволаш ўтказилган. Ҳар бир босқич ўртача 15 кун стационар даволанишни талаб этган ва бу 12000000 сўмни ташкил қилган (ҳар босқичи 4000000 сўм). Ҳозирда таклиф этилган такомиллаштирилган реабилитация усули ёрдамида керакли натижаларга амбулатор шарт-шароитда эришилади, шунда даволашга сарф этиладиган харажатлар 12000000 сўмга қисқартирилади. Хулоса: анъанавий ва таклиф қилинаётган такомиллаштирилган реабилитация усуллари билан даволанган беморларда қисқа муддатларда қониқарли натижалар 71% дан 82% га юқори эканлиги исботланган. Ҳар бир беморга кечки асоратларни даволашда ортопедик мосламалар ва муолажалардан иқтисод қилиш ҳисобига тўлов миқдори 1500000 сўмга камайтиралди, қўл функционал қобилияти яхшилаш ва иккиламчи деформациялар хавфини камайтириш имконини берган.