Ахмедова Нилуфар Фарҳодовнанинг
фалсафа доктори (PhD) Диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Ҳудуд озиқ-овқат саноатининг ривожланишини эконометрик моделлаштириш (Қашқадарё вилояти мисолида)” 08.00.06-“Экононетрика ва статистика”.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2025.3.PhD/Iqt4687.
Илмий раҳбар: Юсупова Феруза Йўлдошевна, иқтисодиёт фанлари бўйича фалсафа доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Абу Райҳон Беруний номидаги Урганч давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Абу Райҳон Беруний номидаги Урганч давлат университети, DSc.03/27.09.2024.I.55.03.
Расмий оппонентлар: Хатамов Очилди Қурбонович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор; Илхамова Зарнигор Пўлатжон қизи, иқтисодиёт фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD).
Етакчи ташкилот: Наманган давлат техника университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Қашқадарё вилоятида озиқ-овқат саноатининг ривожланиш тенденсияларини моделлаштириш орқали унинг келгусидаги барқарор ривожланишини таъминлаш юзасидан илмий таклиф ва амалий тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
озиқ – овқат саноатини ривожлантириш мақсадида тармоқни статистик таҳлиллари ва модернизатсиялашни мутаносиблик коеффитсиенти 0≤Проб[Х,Й]≤1 асосида баҳолаш усули таклиф этилган;
озиқ – овқат саноати тармоқ тенденсиясини прогнозлашда мултипликатив 〖Y=e〗^5,278*X_1^0,107*X_2^(-0,152)*X_3^0,609 кўп омилли эмпирик модел ишлаб чиқилган;
ҳудудда озиқ – овқат саноати тизимида маҳсулот диверсификатсияси самарадорлигини оширишнинг таркибий ўзгаришлар омили ёрдамида ишчилар сонининг 1 фоизга ортиши озиқ овқат махсулотлари умумий ҳажмининг 0,26 фоизга, соҳага киритилган инвестициянинг 1 фоизга ошиши натижавий белгининг 0,84 фоизга ошиши аниқланган;
ҳудуд озиқ – овқат саноатининг тараққиётини ифодаловчи муҳим индикаторларнинг ўрта муддатли 2025-2030-йиллар учун кўп вариантли прогноз кўрсаткичлари ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Қашқадарё вилоятида озиқ-овқат саноатининг ривожланишини эконометрик моделлаштириш юзасидан олинган илмий натижалар асосида:
озиқ-овқат саноатини ривожлантириш мақсадида тармоқни статистик таҳлиллари ва модернизатсиялашни мутаносиблик коеффитсиенти 0≤Проб[Х,Й]≤1 асосида баҳолаш усули Қашқадарё вилояти ҳокимлиги фаолиятида фойдаланилган (Қашқадарё вилояти ҳокимлигининг 2024 йил 28-декабрдаги 07-07/12140-сон маълумотномаси). Ушбу услубиятдан фойдаланиш натижасида ҳудудларни модернизатсиялаш кўрсаткичлари шакллантирилган;
озиқ – овқат саноати тармоқ тенденсиясини прогнозлашда мултипликатив 〖Y=e〗^5,278*X_1^0,107*X_2^(-0,152)*X_3^0,609 кўп омилли эмпирик модел Қашқадарё вилояти ҳокимлиги фаолиятида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Қашқадарё вилояти ҳокимлигининг 2024-йил 28-декабрдаги 07-07/12140-сон маълумотномаси). Натижада вилоятда озиқ-овқат саноатини ривожлантириш бўйича узоқ муддатга мўлжалланган истиқболли прогнозлар ишлаб чиқиш, ҳудудларда озиқ-овқат саноатини шаклланишини, ҳудудий-иқтисодий ўсиш ва рақобатбардошлик даражасига таъсирини эконометрик моделлар ёрдамида прогнозлаш имкониятини берган;
ҳудудда озиқ-овқат саноати тизимида маҳсулот диверсификатсияси самарадорлигини оширишнинг таркибий ўзгаришлар омили ёрдамида ишчилар сонининг 1 фоизга ортиши озиқ овқат махсулотлари умумий ҳажмининг 0,26 фоизга, соҳага киритилган инвестициянинг 1 фоизга ошиши натижавий белгининг 0,84 фоизга ошиши Қашқадарё вилояти ҳокимлиги фаолиятида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Қашқадарё вилояти ҳокимлигининг 2024-йил 28-декабрдаги 07-07/12140-сон маълумотномаси). Ушбу таклифнинг амалиётда жорий қилиниши натижасида келгуси илмий тадқиқот ишларда Кобб-Дугласнинг ишлаб чиқариш эмпирик модели мутаносиблик коеффитсиенти статистик кўрсаткичлар тизимини ва уларнинг эконометрик моделларини такомиллаштиришга хизмат қилган;
ҳудуд озиқ – овқат саноатининг тараққиётини ифодаловчи муҳим индикаторларнинг ўрта муддатли 2025-2030-йиллар учун кўп вариантли прогноз кўрсаткичлари Қашқадарё вилояти ҳокимлиги фаолиятида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Қашқадарё вилояти ҳокимлигининг 2024-йил 28-декабрдаги 07-07/12140-сон маълумотномаси). Бунинг натижасида Қашқадарё вилоятида озиқ-овқат саноатининг истиқболдаги ривожланишини ҳисобга олиб, ҳудуддаги озиқ-овқат саноатининг ишлаб чиқариш ҳажми 2030-йилга бориб 2023-йилга нисбатан 1,99 баробарга ошиши прогноз қилинган.