Сайдуллаев Улуғбек Убайдуллаевич
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи):
“Ўзбекистон ижтимоий-маданий ҳаётида миллий ва умуминсоний қадриятлар трансформацияси (ижтимоий-фалсафий таҳлил)”
09.00.04-Ижтимоий фалсафа
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B 2023.2.PhD/Fal968
Диссертация бажарилган муассаса номи: Фарғона давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Фарғона давлат университети PhD.03/28.08.2024.Ф.05.08. рақамли илмий кенгаш.
Илмий раҳбарнинг Ф.И.Ш., илмий даражаси ва унвони: Тилавов Ўктам Ғуломович фалсафа фанлари доктори (DSc), профессор.
Расмий оппонентлар: Арзиматова Иноятхон Мадимаровна фалсафа фанлари номзоди, профессор, фалсафа фанлари доктори, профессор Мухторов Азамат
Этакчи ташкилот: Тошкент давлат тиббиёт университети
Диссертация йўналиши: Назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади янгиланаётган Ўзбекистон жамиятининг ижтимоий-маданий ҳаётида миллий ва умуминсоний қадриятлар трансформациясининг ижтимоий-фалсафий жиҳатдан очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Ўзбекистонда амалга оширилаётган ислоҳотлар жараёнида миллий ва умуминсоний қадриятлар тизимининг аҳамияти илмий-назарий жиҳатдан асослашнинг миллий қадриятларни сақлаб қолиш ва ривожлантириш, жамиятни модернизациялаш шароитидаги мослашув каби механизмлари очиб берилиб, уларнинг мамлакат сиёсий ва иқтисодий трансформацияларига таъсир кўрсатиш хусусиятлари (демократлашув, инновацион ривожланишни рағбатлантириш, халқаро интеграциялашув жараёнларига мослашиш, миллий манфаатларни ҳимоя қилиш) аниқланган;
жамият ижтимоий-маданий ҳаётида қадриятлар трансформациясининг оқибатлари ва улардан келиб чиқадиган таҳдидлар фалсафий жиҳатдан тадқиқ этилиб, ушбу жараённинг турли ижтимоий қатламларга дифференциал таъсири механизмлари (ёшларнинг қадриятлар тизимидаги ўзгаришлар, катта авлод дунёқарашидаги консерватив тенденсиялар, ўрта авлод қадриятларидаги мослашув жараёнлари) ва ривожланиш босқичлари далилланган;
глобаллашув шароитида оила институтидаги қадриятлар трансформациясининг ижтимоий-маданий оқибатлари ва уларнинг жамият ҳаётига таъсир қилиш сабаблари - анъанавий оилавий иерархиянинг ўзгариши, аёллар ижтимоий ролидаги трансформация, болалар тарбиясидаги қадриятий ўзгаришлар, оила институтининг ижтимоий функсияларидаги эволюцияси очиб берилган;
қадриятлар трансформациясининг ижтимоий тармоқлар ва рақамли технологиялар таъсиридаги ўзгаришларининг ижтимоий аҳамияти ўрганилиб, виртуал макон ва реал ҳаёт орасидаги қадриятий алоқаларнинг диалектик муносабатлари (рақамли маданиятнинг анъанавий қадриятлар билан синтези, виртуал ва реал ҳаёт орасидаги қадриятий зиддиятлар, кибер-маконнинг ижтимоий онгга таъсир механизмлари) асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Ўзбекистонда амалга оширилаётган ислоҳотлар жараёнида миллий ва умуминсоний қадриятлар тизимининг ўрни ва аҳамияти илмий-назарий жиҳатдан асослаш механизмларига оид диссертасия янгиликларидан Республика Маънавият ва маърифат марказининг 2024-йил учун чора тадбирлар дастурининг ИИ йўналишида белгиланган “Ўзбекистон Республикаси Президентининг Олий Мажлис ва Ўзбекистон халқига Мурожаатномаси, Республика Маънавият ва маърифат кенгаши йиғилиши, давлат сиёсатининг устувор йўналишлари, кенг кўламли ислоҳотларнинг моҳияти, қабул қилинган қонун ҳужжатлари ва “Ўзбекистон 2030” стратегия давлат дастурининг тарғиботига доир чора-тадбирлар” 15-банди, Республика Маънавият ва маърифат кенгаши йиғилиши, давлат сиёсатининг устувор йўналишлари, кенг кўламли ислоҳотларнинг моҳияти, қабул қилинган қонун ҳужжатлари ва “Ўзбекистон-2030” стратегия давлат дастурининг аҳамиятини кенг жамоатчиликка етказиш” мавзусида тарғибот ишларини ташкил этиш ва ўтказишда диссертация материалларидан фойдаланилган. (Республика Маънавият ва маърифат марказининг 2025-йил 23-январдаги 10/48-сонли Далолатномаси). Натижада диссертацияда илгари сурилган таклифлар, тавсия ва хулосалар Ўзбекистон ижтимоий-маданий ҳаётида миллий ва умуминсоний қадриятлар трансформациясини асослашга хизмат қилган.
Жамият ижтимоий-маданий ҳаётида қадриятлар трансформациясининг оқибатлари ва улардан келиб чиқадиган таҳдидлар фалсафий жиҳатдан тадқиқ этилиб, унинг ривожланиш босқичларига оид илмий хулосалардан Ўзбекистон “Миллий тикланиш” демократик партияси фаолиятида фойдаланилган (“Миллий тикланиш” демократик партиясининг 2025-йил 23-февралдаги 02-02-16-сонли Маълумотномаси). Натижада, диссертация ишида келтирилган таклиф ва тавсиялардан “Миллий тикланиш” демократик партияси фаолияти тизимидаги ходимларнинг маънавий-маърифий йўналишдаги билим ва кўникмаларини оширишда ҳамда мафкуравий тарғибот ишларида фойдаланилган.
Ёшлар қадриятлари трансформациясининг ижтимоий-маданий жараёнларга таъсири, замонавий ахборот технологиялари шароитида ёшлар дунёқарашининг шаклланишига таъсир этувчи омиллар ва уларнинг ижтимоий-маданий ҳаётдаги ўрни бўйича илмий хулоса ва таклифлардан Ўзбекистон Ёшлар иттифоқининг “Ёшлар маънавиятини юксалтириш ва уларнинг бўш вақтини мазмунли ташкил этиш бўйича 5 та муҳим ташаббус” доирасидаги тадбирларни ташкил этишда фойдаланилган (Ўзбекистон Ёшлар иттифоқининг 2025-йил 30-январдаги 3-16-21-469-сонли Далолатномаси). Натижада диссертацияда келтирилган амалий таклиф ва тавсиялар мамлакатимиз ёшлари онгида мустақиллик йилларидаги ўзгаришлар ва янгиланишлар жараёнида қадриятлар трансформациясининг ўзига хос хусусиятлари шаклланишига хизмат қилган.
Глобаллашув шароитида оила институтидаги қадриятлар трансформациясининг ижтимоий-маданий оқибатлари ва уларнинг жамият ҳаётига таъсир қилиш сабабларига оид илмий янгиликларидан маҳалла тизимида қадриятлар трансформациясининг миллий ва умуминсоний қадриятларнинг трансформацияси ҳақида чуқур билим бериш, янги назарий ёндашувларни ишлаб чиқиш ва амалий тавсиялар бериш имконини яратади (Ўзбекистон Маҳаллалари уюшмаси ҳузуридаги маҳалла Академиясининг 2025-йил 18-февралдаги 01-03/04-сонли Далолатномаси). Диссертация натижасида олинган амалий таклиф ва тавсиялар Ўзбекистон ёшларининг қадриятли йўналишларини аниқлаш, уларнинг ижтимоий-маданий ва сиёсий фаоллигини оширишга кўмаклашади. Бу эса ёшларнинг ижтимоий интеграциясини таъминлашга хизмат қилган.