Носирова Чарос Ғайратовнанинг 
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар. 
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган тармоғи номи): “Тўқимачилик маҳсулотлари бозорида яшил маркетингдан фойдаланишни такомиллаштириш”, 08.00.11-“Маркетинг”.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам:  В2024.3.PhD/Iqt4545.
Илмий раҳбари: Назарова Рано Рустамовна, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат иқтисодиёт университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент давлат иқтисодиёт университети ҳузуридаги DSc.03/30.12.2020.I.16.02 рақамли Илмий кенгаш.
Расмий оппонентлар: Эштаев Алишер Абдуганиевич, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор, Мамуров Самад Игамназарович, иқтисодиёт фанлари бўйча фалсафа доктори (PhD), доцент.
Етакчи ташкилот: Тошкент тўқимачилик ва енгил саноат институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Ўзбекистон тўқимачилик маҳсулотлари бозорида яшил маркетингдан фойдаланишни такомиллаштиришга қаратилган илмий таклиф ва тавсияларни ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
услубий ёндашувга кўра “Яшил маркетинг” тушунчаси бизнес фаолиятини барқарорлик, ресурслардан оқилона фойдаланиш ва табиатга салбий таъсирни камайтириш мақсадида атроф-муҳитга нисбатан жавобгарлик асосида юритишга қаратилган экологик тоза маҳсулотлар яратиш, уларни илгари суриш ва сотишда экологик барқарорлик тамойилларига таянган ҳолда маҳсулот ёки хизматлар маркетинги жараёнида экологик муаммоларни ҳал қилишга йўналтирилган фаолиятлар, усуллар, тартиблар ва ҳаракатлар мажмуи сифатида такомиллаштирилган;
корхонанинг яшил маркетинг стратегиялари ҳисобланган эко-брендинг (Х₁=14.495), эко-реклама (Х₂=11.388), эко-сертификатлашнинг (Х₃=1.503) юқори ижобий ва эко-маҳсулотлар сони ортишининг (Х₄=-0.427) паст салбий таъсирларини инобатга олган ҳолда экспорт салоҳиятини оширишнинг стратегик имкониятлари аниқланган;
маҳаллий тўқимачилик корхоналари учун барқарор ишлаб чиқариш амалиётларига қаратилган “Чўлга мос пахта” экологик ташаббуси, “Илдизлардан матога” интерактив маълумотлар базаси, “тўқимачилик маҳсулотлари яшил паспорти” дастурлари ёрдамида маҳаллий ва глобал бозорларда корхоналар рақобатбардошлигини таъминлаш усуллари асосланган;
миллий тўқимачилик саноатида яшил тўқимачилик маҳсулотлар экспортини “узеcотехтиле” миллий экосертификасия тизими, экологик саноат зоналарини яратиш, “яшил бренд” ва “эко-маданий туризм” ташаббускор стратегик йўналишлар асосида ошириш асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Тўқимачилик маҳсулотлари бозорида яшил маркетингдан фойдаланишни такомиллаштириш бўйича ишлаб чиқилган илмий таклифлар асосида:
услубий ёндашувга кўра “Яшил маркетинг” тушунчаси бизнес фаолиятини барқарорлик, ресурслардан оқилона фойдаланиш ва табиатга салбий таъсирни камайтириш мақсадида атроф-муҳитга нисбатан жавобгарлик асосида юритишга қаратилган экологик тоза маҳсулотлар яратиш, уларни илгари суриш ва сотишда экологик барқарорлик тамойилларига таянган ҳолда маҳсулот ёки хизматлар маркетинги жараёнида экологик муаммоларни ҳал қилишга йўналтирилган фаолиятлар, усуллар, тартиблар ва ҳаракатлар мажмуи сифатида такомиллаштириш таклифи Оʻзтоʻқимачиликсаноат уюшмаси томонидан қабул қилинган (Оʻзтоʻқимачиликсаноат уюшмасининг 2025-йил 31-январдаги 04/17-220-сонли маълумотномаси). Мазкур таклифни жорий этиш натижасида жаҳон ва маҳаллий текстил бозорларида рақобатбардошликни ва сотув кўрсаткичларини ошириш, энергия тежамкор технологиялар ва хавфсиз хомашёни жорий этиш орқали атроф-муҳитга етказиладиган зарарни камайтириш, шунингдек, ижтимоий-иқтисодий шароитларни яхшилаш ҳамда саноатнинг узоқ муддатли барқарор ривожланишига замин яратади;
Корхонанинг яшил маркетинг стратегиялари хисобланган эко-брендинг (Х₁= 14.495), эко-реклама (Х₂= 11.388), эко-сертификатлашнинг (Х₃=1.503) юқори ижобий ва эко-маҳсулотлар сони ортишининг (Х₄=-0.427) паст салбий таъсирларини инобатга олган ҳолда экспорт салоҳиятини оширишнинг стратегик йўналишлари “Ўзтўқимачиликсаноат” уюшмаси ҳамда “Ҳамза Эхпо Арт Техтиле” МЧЖлар фаолиятида фойдаланилган (Оʻзтоʻқимачиликсаноат уюшмасининг 2025-йил 31-январдаги 04/17-220-сонли маълумотномаси, “Ҳамза Эхпо Арт Техтиле” масъулияти чекланган жамиятининг 2025 йил 21 январдаги №47-сонли маълумотномаси). Натижада корхоналар томонидан экобрендинг ва экореклама ташаббуслари жорий қилинганидан бошлаб бир чорак давомида ички бозордаги савдо улуши 4% га, ташқи бозорларга экспорт кўрсаткичи эса 3 фоизга ўсиши кузатилган;
яшил маркетингни рағбатлантирувчи маҳаллий тўқимачилик корхоналари учун барқарор ишлаб чиқариш амалиётлари ҳисобланган “Чўлга мос пахта” экологик ташаббуси, “Чўлга мос пахта” консепсияси, “Илдизлардан матога” интерактив маълумотлар базаси, “тўқимачилик маҳсулотлари яшил паспорти” дастурлари асосида маҳаллий ва глобал бозорларда корхоналар рақобатбардошлигини таъминлаш бўйича таклифлар “Ўзтўқимачиликсаноат” уюшмаси ҳамда “Ҳамза Эхпо Арт Техтиле” МЧЖлар фаолиятида фойдаланилган. (Оʻзтоʻқимачиликсаноат уюшмасининг 2025-йил 31-январдаги 04/17-220-сонли маълумотномаси, “Ҳамза Эхпо Арт Техтиле” масъулияти чекланган жамиятининг 2025 йил 21 январдаги №47-сонли маълумотномаси). Мазкур таклифни жорий этиш натижасида жаҳон ва маҳаллий текстил бозорларида рақобатбардошликни ва сотув кўрсаткичларини ошириш, энергия тежамкор технологиялар ва хавфсиз хомашёни жорий этиш орқали атроф-муҳитга етказиладиган зарарни камайтириш, шунингдек, ижтимоий-иқтисодий шароитларни яхшилаш ҳамда саноатнинг узоқ муддатли барқарор ривожланишига замин яратиш имконини берган;
миллий тўқимачилик саноатида яшил тўқимачилик маҳсулотлар экспортини “узеcотехтиле” миллий экосертификасия тизими, экологик саноат зоналарини яратиш, “яшил бренд” ва “эко-маданий туризм” ташаббускор стратегик йўналишлар асосида ошириш бўйича таклифлар “Ўзтўқимачиликсаноат” уюшмаси ҳамда “Ҳамза Эхпо Арт Техтиле” МЧЖлар фаолиятида фойдаланилган. (Оʻзтоʻқимачиликсаноат уюшмасининг 2025-йил 31-январдаги 04/17-220-сонли маълумотномаси, “Ҳамза Эхпо Арт Техтиле” масъулияти чекланган жамиятининг 2025 йил 21 январдаги №47-сонли маълумотномаси). Натижада ишлаб чиқариш жараёнларини оптималлаштириш ҳамда хомашё ва энергия харажатларини камайтиришга эришилиб, экспорт қилинадиган маҳсулотларнинг маржасини 12 фоизга оширди. Бундан ташқари, яшил маркетинг стратегиясини жорий этиш хорижий ҳамкорларнинг қизиқишини ошириб, Германия, Венгрия ва Россия Федерацияси каби янги бозорларни очилишига ва экспорт географиясининг кенгайишига олиб келган. Шунингдек, “Ҳамза Эхпо Арт Техтиле” МЧЖнинг маҳаллий ва халқаро бозорларда ўз маҳсулотларига бўлган талабни 2023-йилга нисбатан 2024 йилда Европа (Полша) ва Осиё (Хитой) компаниялари томонидан йиллик талабнинг 22% га ўсиши таъминланган..