Азимова Дилдора Махмуджоновнанинг
Филология фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Инглиз ва ўзбек тилларидаги бухгалтерия ҳисоби ва аудит соҳасига оид терминларининг лексик - семантик тадқиқи ” 10.00.06 – Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2023.2.PhD/Fil3452
Илмий раҳбар: Хошимова Дилдора Мадаминовна, филология фанлар доктори (DSc), профессор
Диссертация бажарилган муассаса номи: Наманган давлат техника университети
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи: Наманган давлат университети, PhD.03/31.03.2021.Fil.76.05.
Расмий оппонентлар: Андижон давлат университети профессори, филология фанлари доктори, профессор Маҳаммаджон Абдувалиев Арабович. Ўзбекистон жаҳон тиллари университетини филология фанлари доктори, профессор Ойбек Ахмедов Сапорбоевич. Етакчи ташкилот: Фарғона давлат университети
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади инглиз ва ўзбек тилларидаги бухгалтерия ҳисоби ва аудит соҳасига оид терминларнинг лексик-семантик хусусиятларини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий йангилиги қуйидагилардан иборат:
бухгалтерия ҳисоби ва аудит соҳасига оид терминларнинг тарихий тадрижи, шаклланиш босқичлари, диахроник ва синхроник жиҳатларининг тадқиқи соҳа доирасидаги терминларнинг лингвистик хусусиятлари очиб берилган;
инглиз ва ўзбек тилларидаги бухгалтерия ҳисоби ва аудит соҳасига оид терминларнинг структур-семантик жиҳатлари, соҳа терминларнинг лексик-семантик ва вазифавий ҳамда терминларнинг динамик характерида намоён бўлиши исботланган;
инглиз ва ўзбек тилларида бухгалтерия ҳисоби ва аудит соҳасига оид терминларнинг ички ҳамда ташқи омиллар ҳисобига бойиш йўллари далилланган, деривацион томонлари аниқланган;
инглиз ва ўзбек тилларидаги бухгалтерия ҳисоби ва аудит соҳаси терминларини энциклопедик ва изоҳли луғатларда ифодаланиши, лексикографик тамойиллар асосида таҳлил этилган, ҳамда терминларнинг миқдорий статистикаси аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Инглиз ва ўзбек тилларидаги бухгалтерия ҳисоби ва аудит соҳасига оид терминларнинг лексик-семантик тадқиқи юзасидан олинган илмий натижалар асосида:
диссертациядаги инглиз ва ўзбек тилларидаги бухгалтерия ҳисоби ва аудит соҳасига оид терминларнинг тарихий тадрижи, шаклланиш босқичлари ва бугунги ҳолати тадқиқ қилинган, соҳа доирасидаги терминларнинг лингвистик хусусиятларини очиб берилган таклиф-тавсиялар, хулосалар ва илмий янгиликларидан 2022–2023-йилларга мўлжалланган Наманган муҳандислик-технология институти “ЭМИ (Энглиш ас а Медиум оф Инструcтион)” халқаро лойиҳа доирасида фойдаланилган. (Наманган муҳандислик технология институти 2024-йил 13 декабр № 3227 – 024 сонли маълумотномаси). Натижада мазкур лойиҳа диссертация доирасида тўпланган зарурий маълумотлар билан бойитилган;
Инглиз ва ўзбек тилларида бухгалтерия ҳисоби ва аудит соҳасига оид терминларнинг лексик-семантик хусусиятлари, структур-семантик ва вазифавий чоғиштириб кўсатиб берилган, ички ва ташқи омиллар ҳисобига бойиш йўллари исботланган, деривацион томонларини аниқлашга доир илмий хулоса ва натижалардан Наманган давлат университети Инглиз тили ва адабиёти профессори, ф.ф.д(DSc) Ботир Жафаров раҳбарлигида 2020-2022 йилларда бажарилган ФЗ 201908151 “Кодекс куманикус” қўлёзмасининг электрон илмий изоҳли матни ва изоҳли луғатини яратиш” мавзусидаги инновацион лойиҳани бажаришда фойдаланилди. (ЎзР Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлиги, Наманган давлат университети 2025 йил 19-мартдаги 110-2/25 сонли маълумотномаси). Натижада, бухгалтерия ҳисоби ва аудит соҳасига оид терминларнинг тарихий тадрижи, шаклланиш босқичлари ва бугунги ҳолати, инглиз ва ўзбек тилларида бухгалтерия ҳисоби ва аудит соҳасига оид терминларнинг ички ва ташқи омиллар ҳисобига бойиш йўллари исботланган, деривацион томонлари аниқланган, ҳамда инглиз ва ўзбек тилларидаги бухгалтерия ҳисоби ва аудит соҳаси терминларини таҳлили энциклопедик ва изохли луғатларда берилиши лексикографик жиҳатдан таҳлил этилган, ҳамда терминларнинг миқдорий жиҳати статистик таҳлилини кўрсатиб беришга доир илмий хулоса ва натижалардан диссертацийион тадқиқот жараёнида олинган илмий маълумотлар билан бойитишга хизмат қилган;
Шу билан бирга, инглиз ва ўзбек тилларидаги бухгалтерия ҳисоби ва аудит соҳаси терминларини таҳлили энциклопедик ва изоҳли луғатларда берилиши лексикографик жиҳатдан таҳлил этилган, ҳамда терминларнинг миқдорий жиҳати статистик таҳлилини кўрсатиб таҳлилга доир материаллар ва илмий-назарий хулосалардан ЎзМТРК Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон” телерадиоканали” ДМ “Маданий-ма'рифий ва бадиий эшиттиришлар” муҳарририяти томонидан тайёрланган “Таълим ва тараққиёт”, “Адабий жараён” дастурлар сенарийсини тайёрлашда (2023-2024- йиллар давомида) фойдаланилди. (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси 2024-йил 20 декабр 0436-1318 сонли маълумотномаси). Натижада, инглиз ва оʻзбек тилларида бухгалтерия ҳисоби ва аудит соҳасига оид терминларни энциклопедик ва изоҳли луғатларда берилиши ва статистик таҳлили тўғрисидаги маълумотлар телекўрсатув ва радиодастурларни қизиқарли ва оммабоп бўлишига хизмат қилган.