Мирзаходжаева Дилфуза Бахтияровнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар. 
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Одатий хомила тушишини прогнозлашда генетик омилларнинг роли”, 14.00.01 – Акушерлик ва гинекология (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақами: В2022.3.PhD/Tib2996.
Илмий раҳбар: Мавлянова Нигора Наримоновна, тиббиёт фанлари доктори.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Республика ихтисослаштирилган она ва бола саломатлиги илмий-амалий тиббиёт маркази.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи,  ИК рақами: Тошкент педиатрия тиббиёт институти, DSc.04/30.12.2019.Tib.29.01.
Расмий оппонентлар: Зуфарова Шахноза Алимжановна, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Гельдиева Маргаритта Собировна, биология фанлари доктори, катта илмий ходим.
Етакчи ташкилот: Бухоро давлат тиббиёт институти. 
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади одатий хомила тушишни прогнозлашда генетик омилларнинг ролини аниқлашдан иборат. 
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
ўзбек популяциясига мансуб аёлларда одатий ҳомила тушиши ривожланиш хавф механизмида эндотелилал дисфункциясига жавоб берадиган FGB G455A (rs1695) генининг А аллел вариантини роли қайт қилинди ва хомила тушишнинг хавфини 3 баробарга (OR=3,09) ошиши исботланган;
ўзбек популяциясига мансуб аёлларда одатий ҳомила тушиши ривожланиши хавфида ADRB3 (rs4994) генииннг Т/С генотипи полиморфизмининг ассоциациасини генетик детерминанти бўлиши аниқланган ва хомила тушиши хавфини 22,4 баробарга ошиши исботланган; 
одатий ҳомила тушиши холатида аеллар қонида икки занжирли ДНК-DS га нисбатан аутоантитаналарнинг (ААТ) юқори 2,6 маротабагача ошиши туфайли аутоиммун жараёни ривожланиши қайд қилинган ва ташхислаш мезони сифатида исботланган;
FGB ва ADRB3 генларини молекуляр-генетик тадқиқотлари асосида одатий хомила тушиши хавфитни башоратлаш алгоритми ишлаб чиқилган ва диагностик самарадорликни 73,5% га ошиғи билан исботлаган.
IV. Тадқикот натижаларининг жорий қилиниши.
Одатий хомила тушишни прогнозлашда генетик омилларнинг ролини аниқлаш бўйича олинган илмий натижалар асосида :
биринчи илмий янгилик: ўзбек популяциясига мансуб аёлларда одатий ҳомила тушиши ривожланиш хавф механизмида эндотелилал дисфункциясига жавоб берадиган FGB G455A (rs1695) генининг А аллел вариантини роли қайт қилинди ва хомила тушишнинг хавфини 3 баробарга (OR=3,09) ошишининг  исботланганлиги «Одатий хомила тушишини генетик прогнозлаш» (Республика ихтисослаштирилган она ва бола саломатлиги илмий-амалий тиббиёт маркази Эксперт кенгашининг 2023 йил 10 мартдаги 3у-т/3-сонли ҳулосаси) билан тасдиқланган услубий тавсияномасида акс этирилган ва мазкур таклиф Бухоро шаҳар туғуруқ мажмуаси бўйича буйруқ 14.12.2023 йилдаги №98-сонли ва Республика ихтисослаштирилган она ва бола саломатлиги илмий-амалий тиббиёт маркази Хоразм филиали бўйича буйруқ 01.05.2024 йилдаги №77И-сонли буйруқлари билан амалиётларига жорий этилган. (Соғлиқни сақлаш вазирлиги хузуридаги илмий техник кенгашининг 2024 йил 22 октябр 07-сонли йиғилишдаги № 07/115-сонли хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: одатий хомила тушишни прогнозлашда генетик омилларнини аниқлаш ўз навбатида даволаш тактикасини танлаш, ҳомиладор аёллардаги хавф омилларни аниқ баҳолашга, акушерлик асоратларини камайишига, ҳомиладор аёллар ҳаёт сифати ва ҳомиладорлик натижаларини яхшилашга имкон беради. Иқтисодий самарадорлиги: одатий хомила тушишга қарши кураш чоралари мониторинг фаолиятининг амалиётига эндотелиал тизимига мансуб FGB генини молекуляр-генетик тадқиқотини тадбиқ қилиниши натижасида хомила тушишининг эрта ташхисоти ва профилактикаси 58 нафар хомиладор аёлларда хомила тушишининг олдини олиниши ва асоратларини камайиши ҳисобига 47966000 сўм иқтисод қилиш имконини берган. Хулоса: 1 нафар хомиладор учун хомила тушишнинг замонавий, мақсадли мониторинг фаолиятининг амалиётга тадбиқ қилиниши натижасида одатий хомила тушишнинг эрта ташхисоти ва профилактикаси орқали бюджетдан ташқари 827000 сўм маблағ иқтисод қилиш имконини берган; 
иккинчи илмий янгилик: ўзбек популяциясига мансуб аёлларда одатий ҳомила тушиши ривожланиши хавфида ADRB3 (rs4994) генииннг Т/С генотипи полиморфизмининг ассоциациасини генетик детерминанти бўлиши аниқланган ва хомила тушиши хавфини 22,4 баробарга ошишининг  исботланганлиги  «Одатий хомила тушишини генетик прогнозлаш» (Республика ихтисослаштирилган она ва бола саломатлиги илмий-амалий тиббиёт маркази Эксперт кенгашининг 2023 йил 10 мартдаги 3у-т/3-сонли ҳулосаси) билан тасдиқланган услубий тавсияномасида акс этирилган ва мазкур таклиф Бухоро шаҳар туғуруқ мажмуаси бўйича буйруқ 14.12.2023 йилдаги №98-сонли ва Республика ихтисослаштирилган она ва бола саломатлиги илмий-амалий тиббиёт маркази Хоразм филиали бўйича буйруқ 01.05.2024 йилдаги №77И-сонли буйруқлари билан амалиётларига жорий этилган. (Соғлиқни сақлаш вазирлиги хузуридаги илмий техник кенгашининг 2024 йил 22 октябр 07-сонли йиғилишдаги № 07/115-сонли хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: одатий хомила тушишни прогнозлашда генетик омилларнини аниқлаш ўз навбатида даволаш тактикасини танлаш, ҳомиладор аёллардаги хавф омилларни аниқ баҳолашга, акушерлик асоратларини камайишига, ҳомиладор аёллар ҳаёт сифати ва ҳомиладорлик натижаларини яхшилашга имкон яратади. Иқтисодий самарадорлиги: одатий хомила тушишга қарши кураш чоралари мониторинг фаолиятининг амалиётга модда алмашинуви ADRB3 (rs4994) генининг молекуляр-генетик тадқиқотини тадбиқ қилиниши натижасида хомила тушишининг эрта ташхисоти ва профилактикаси 58 нафар хомиладор аёлларда хомила тушишининг олдини олиниши ва асоратларини камайиши ҳисобига 47966000 сўм иқтисод қилиш имконини берган. Хулоса: 1 нафар хомиладор учун хомила тушишнинг замонавий, мақсадли мониторинг фаолиятининг амалиётга тадбиқ қилиниши натижасида одатий хомила тушишнинг эрта ташхисоти ва профилактикаси орқали бюджетдан ташқари 827000 сўм маблағ иқтисод қилиш имконини берган; 
учинчи илмий янгилик: одатий ҳомила тушиши холатида аеллар қонида икки занжирли ДНК-DS га нисбатан аутоантитаналарнинг (ААТ) юқори 2,6 маротабагача ошиши туфайли аутоиммун жараёни ривожланиши қайд қилинган ва ташхислаш мезони сифатида исботланганлиги «Одатий хомила тушишини генетик прогнозлаш» (Республика ихтисослаштирилган она ва бола саломатлиги илмий-амалий тиббиёт маркази Эксперт кенгашининг 2023 йил 10 мартдаги 3у-т/3-сонли ҳулосаси) билан тасдиқланган услубий тавсияномасида акс этирилган ва мазкур таклиф Бухоро шаҳар туғуруқ мажмуаси бўйича буйруқ 14.12.2023 йилдаги №98-сонли ва Республика ихтисослаштирилган она ва бола саломатлиги илмий-амалий тиббиёт маркази Хоразм филиали бўйича буйруқ 01.05.2024 йилдаги №77И-сонли буйруқлари билан амалиётларига жорий этилган. (Соғлиқни сақлаш вазирлиги хузуридаги илмий техник кенгашининг 2024 йил 22 октябр 07-сонли йиғилишдаги № 07/115-сонли хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги:  одатий хомила тушишни прогнозлашда аутоиммун жараёнини аниқлаш ўз навбатида даволаш тактикасини танлаш, ҳомиладор аёллардаги хавф омилларни аниқ баҳолашга, акушерлик асоратларини камайишига, ҳомиладор аёллар ҳаёт сифати ва ҳомиладорлик натижаларини яхшилашга имкон яратади. Иқтисодий самарадорлиги: одатий хомила тушишга қарши кураш чораларида аёлларда қонда иккижанжирли ДНК- DS ААТларни аниқлашдаги ИФА тадқиқотининг амалиётга тадбиқ қилиниши натижасида хомила тушишининг эрта ташхисоти ва профилактикаси 58 нафар хомиладор аёлларда хомила тушишининг олдини олиниши ва асоратларини камайиши ҳисобига 47966000 сўм иқтисод қилиш имконини берган. Хулоса: 1 нафар хомиладор учун хомила тушишнинг замонавий, мақсадли мониторинг фаолиятининг амалиётга тадбиқ қилиниши натижасида одатий хомила тушишнинг эрта ташхисоти ва профилактикаси орқали бюджетдан ташқари 472000 сўм маблағ иқтисод қилиш имконини берган; 
тўртинчи илмий янгилик: FGB ва ADRB3 генларини молекуляр-генетик тадқиқотлари асосида одатий хомила тушиши хавфитни башоратлаш алгоритми ишлаб чиқилган ва диагностик самарадорликни 73,5% га ошиши билан исботлаганлиги «Одатий хомила тушишини генетик прогнозлаш» (Республика ихтисослаштирилган она ва бола саломатлиги илмий-амалий тиббиёт маркази Эксперт кенгашининг 2023 йил 10 мартдаги 3у-т/3-сонли ҳулосаси) билан тасдиқланган услубий тавсияномасида акс этирилган ва мазкур таклиф Бухоро шаҳар туғуруқ мажмуаси бўйича буйруқ 14.12.2023 йилдаги №98-сонли ва Республика ихтисослаштирилган она ва бола саломатлиги илмий-амалий тиббиёт маркази Хоразм филиали бўйича буйруқ 01.05.2024 йилдаги №77И-сонли буйруқлари билан амалиётларига жорий этилган. (Соғлиқни сақлаш вазирлиги хузуридаги илмий техник кенгашининг 2024 йил 22 октябр 07-сонли йиғилишдаги № 07/115-сонли хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: одатий хомила тушишни прогнозлашда генетик омилларнини аниқлаш ўз навбатида даволаш тактикасини танлаш, ҳомиладор аёллардаги хавф омилларни аниқ баҳолашга, акушерлик асоратларини камайишига, ҳомиладор аёллар ҳаёт сифати ва ҳомиладорлик натижаларини яхшилашга имкон беради. Иқтисодий самарадорлиги: одатий хомила тушишга қарши кураш профилактик фаолиятининг амалиётга тадбиқ қилиниши натижасида 58 нафар хомиладор аёлларда эрта ташхислаш алгоритмини қўллаш натижасида 67976000 сўм иқтисод қилиш имконини берган. Хулоса: 1 нафар хомиладор учун хомила тушишнинг замонавий, мақсадли мониторинг фаолиятининг амалиётга ташхислаш алгоритмини тадбиқ қилиниши натижасида бюджетдан ташқари  1172000 сўм маблағ иқтисод қилиш имконини берган.