Искандарова Ирода Машрабжон қизининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар:
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Ўпка туберкулёзи ва хавфли ўсманинг коморбид кечишининг клиник, диагностик хусусиятлари ва даволашдаги мураккабликлар», 14.00.26 – Фтизиатрия.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2024.4. PhD /Тib5222.
Илмий раҳбар: Усмонов Исомиддин Хайдарович, тиббиёт фанлари доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Абу Али ибн Сино номидаги Бухоро давлат тиббиёт институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Академик Ш.Алимов номидаги Республика ихтисослаштирилган фтизиатрия ва пульмонология илмий-амалий тиббиёт маркази, DSc.04/01.04.2023.Тib160.01.
Расмий оппонентлар: Файзуллаева Дилфуза Бахадировна тиббиёт фанлари доктори, доцент; Мухамедаминов Шухрат Каримджанович тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот номи: Самарқанд давлат тиббиёт университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади ўпка туберкулёзи ва хавфли ўсмалар коморбид кечганда диагностика ҳамда даволаш услубларининг самарадорлигини оширишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор ўпка туберкулёзи ва хавфли ўсмаларнинг коморбид кечишида клиник белгиларининг мураккаб ва ўзгарувчан кечиши, тезкор прогрессияланиши, юқори эпидемиологик аҳамиятли ва қайтмас органик ўзгаришли, летал оқибатларга олиб келувчи асоратларнинг ривожланиши исботланган;
илк бор хавфли ўсма ҳамда ўпка туберкулёзи тўқималаридаги CD45 ва CD56 маркерининг экспрессияланиш даражаси иммуногистокимёвий услубда қиёсий таҳлил қилиниб, мазкур маркерларнинг ўпка туберкулёзида юқори эканлиги исботланган;
илк бор хавфли ўсма ва ўпка туберкулёзи коморбид кечган ҳолатларда Т-лимфоцитлар сонининг кескин камайиши ҳамда иммун тизимда жиддий етишмовчиликлар мавжудлиги, ўпка туберкулёзига ва хавфли ўсмаларга нисбатан CD45, CD56 маркерларининг кескин пасайганлиги иммуногистокимёвий текширувда исботланган;
илк бор ўпка туберкулёзи ва хавфли ўсма коморбид кечганда, ўсмага қарши ва туберкулёзга қарши давони бир вақтда комплекс равишда иммунтерапия фонида ўтказиш хавфсиз, самарадор ва адекват даво тактикаси эканлиги исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. 
Ўпка туберкулёзи ва хавфли ўсманинг коморбид кечишининг клиник, диагностик хусусиятлари ва даволашдаги мураккабликлар бўйича олинган илмий натижалар асосида: 
биринчи илмий янгилик: илк бор ўпка туберкулёзи ва хавфли ўсмаларнинг коморбид кечишида клиник белгиларининг мураккаб ва ўзгарувчан кечиши, тезкор прогрессияланиши, юқори эпидемиологик аҳамиятли ва қайтмас органик ўзгаришли, летал оқибатларга олиб келувчи асоратларнинг ривожланиши исботланганлиги Бухоро давлат тиббиёт институти эксперт кенгашининг 13 майда 24-m/108-сон билан тасдиқланган “Ўпка туберкулёзи ва хавфли ўсмаларни коморбид кечишида даволаш усулларини оптималлаштириш” номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Ушбу янгилик Бухоро вилоят фтизиатрия ва пулъмонология маркази 2024 йил 18 сентябрдаги №01/367-сонли буйруғи, Навоий вилоят фтизиатрия ва пулъмонология маркази 2024 йил 30 июльдаги  №58-сонли буйруғи, Республика ихтисослаштирилган онкология ва радиология илмий амалий тиббиёт маркази Бухоро филиали 2024 йил 10 сентябрдаги №101-сонли буйруғи, Самарқанд вилоят фтизиатрия ва пулъмонология маркази 2024 йил 16 ноябрдаги №122-сонли буйруғи  билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2025 йил 20 мартдаги №14/28-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: хавфли ўсма ва ўпка туберкулёзининг коморбид кечишидаги клиник хусусиятларини кўрсатиб берилиши ташхис қўйишни осонлаштиради, касаллика кечикиб, асоратланган босқичларда ташхис қўйилишини ва оғир асоратларни, летал оқибатларни ва онкологик беморлар орасида туберкулёз микобактериясининг тарқалишини олдини олган, ушбу касалликларни эрта ташхислашда ва адекват даволашда самарали ҳамда қулай усулларидан фойдаланиш имконини берди. Иқтисодий самарадорлиги: беморларда этиопатогенетик асосланган ва комплекс даво ўз вақтида қўллаш орқали қўшимча асоратларни ва туберкулёз микобактериясини тарқалиши олди олиниб ҳар 1 нафар бемор учун давлат бюджетидан 80450000 сўм атрофида иқтисод қилинган.
иккинчи илмий янгилик: илк бор хавфли ўсма ҳамда ўпка туберкулёзи тўқималаридаги CD45 ва CD56 маркерининг экспрессияланиш даражаси иммуногистокимёвий услубда қиёсий таҳлил қилиниб, мазкур маркерларнинг ўпка туберкулёзида юқори эканлиги исботланганлиги Бухоро давлат тиббиёт институти Эксперт кенгашининг 1 июнда 24-m/004-сон билан тасдиқланган “Хавфли ўсма ва ўпка туберкулёзи коморбид кечганда патологик соҳанинг иммуногистокимёвий ўзгаришларини аниқлаш усули” номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Ушбу янгилик Бухоро вилоят фтизиатрия ва пулъмонология маркази 2024 йил 18 сентябрдаги №01/368-сонли буйруғи, Навоий вилоят фтизиатрия ва пулъмонология маркази 2024 йил 30 июльдаги  №59-сонли буйруғи, Республика ихтисослаштирилган онкология ва радиология илмий амалий тиббиёт маркази Бухоро филиали 2024 йил 10 сентябрдаги №100-сонли буйруғи, Самарқанд вилоят фтизиатрия ва пулъмонология маркази 2024 йил 16 ноябрдаги №123-сонли буйруғи  билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2025 йил 20 мартдаги №14/28-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: хавфли ўсма ва ўпка туберкулёзи касалликларида патологик соҳалардаги морфологик ўзгаришларларнинг хусусиятларини замонавий иммуногистокимёвий услубда ўрганилган ва олинган натижалар организмнинг иммун ҳужайраларининг фаолиятини белгилашда хизмат қилган, ташхислашнинг ва даволаш самарадорлигини оширган. Иқтисодий самарадорлиги: хавфли ўсма ва ўпка туберкулёзи патологик соҳалардаги морфологик ўзгаришлар хусусиятларини аниқлаш онкологияда ҳамда фтизиатрияда салбий асорат ва оқибатларни олдини олишга имконият яратади. Хавфли ўсма ва ўпка туберкулёзи касалликларида патологик соҳалардаги морфологик ўзгаришлар хусусиятларини аниқлаш ва баҳолаш усулининг қўлланилиши морфологик текширишларда иммуногистокимёвий услубларда оптималлаштириш 2040000 сўм атрофида маблағни тежалишини кўрсатди.
учинчи илмий янгилик: илк бор хавфли ўсма ва ўпка туберкулёзи коморбид кечган ҳолатларда Т-лимфоцитлар сонининг кескин камайиши ҳамда иммун тизимда жиддий етишмовчиликлар мавжудлиги, ўпка туберкулёзига ва хавфли ўсмаларга нисбатан CD45, CD56 маркерларининг кескин пасайганлиги иммуногистокимёвий текширувда исботланганганлиги Бухоро давлат тиббиёт институти эксперт кенгашининг 1 июнда 24-m/004-сон билан тасдиқланган “Хавфли ўсма ва ўпка туберкулёзи коморбид кечганда патологик соҳанинг иммуногистокимёвий ўзгаришларини аниқлаш усули” номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Ушбу янгилик Бухоро вилоят фтизиатрия ва пулъмонология маркази 2024 йил 18 сентябрдаги №01/368-сонли буйруғи, Навоий вилоят фтизиатрия ва пулъмонология маркази 2024 йил 30 июльдаги  №59-сонли буйруғи, Республика ихтисослаштирилган онкология ва радиология илмий амалий тиббиёт маркази Бухоро филиали 2024 йил 10 сентябрдаги №100-сонли буйруғи, Самарқанд вилоят фтизиатрия ва пулъмонология маркази 2024 йил 16 ноябрдаги №123-сонли буйруғи  билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2025 йил 20 мартдаги №14/28-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: хавфли ўсма ва ўпка туберкулёзи коморбид кечганда патологик соҳалардаги морфологик ўзгаришлар хусусиятларини аниқлаш ҳамда иммуногистокимёвий услубнинг қўлланилиши коморбид кечган бу касалликларни ташхислашда ва даволашда, айниқса, касалликнинг кечишини ва оқибатини башоратлашда муҳим аҳамият касб этади, олинган натижалар ушбу тоифадаги беморларга комплекс даво услубларининг самарадорлигини оширади, оғир асоратларни ҳамда летал оқибатларни камайтиради. Иқтисодий самарадорлиги: хавфли ўсма ва ўпка туберкулёзи коморбид кечганда патологик соҳалардаги морфологик ўзгаришлар хусусиятларини аниқлаш салбий асорат ва оқибатларни олдини олишда муҳим имконият яратади. Хавфли ўсма ва ўпка туберкулёзи коморбид кечганда патологик соҳалардаги тўқималарни морфологик хусусиятларини аниқлаш ва баҳолашда иммуногистокимёвий усулнинг қўлланилиши морфологик текширишларни иммуногистокимёвий услубларда оптималлаштириш 2040000 сўм атрофида маблағни тежалишини кўрсатди.
тўртинчи илмий янгилик: илк бор ўпка туберкулёзи ва хавфли ўсма коморбид кечганда, ўсмага қарши ва туберкулёзга қарши давони бир вақтда комплекс равишда иммунтерапия фонида ўтказиш хавфсиз, самарадор ва адекват даво тактикаси эканлиги исботланганлиги Бухоро давлат тиббиёт институти эксперт кенгашининг 13 майида 24-m/108-сон билан тасдиқланган “Ўпка туберкулёзи ва хавфли ўсмаларни коморбид кечишида даволаш усулларини оптималлаштириш” номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Ушбу янгилик Бухоро вилоят фтизиатрия ва пулъмонология маркази 2024 йил 18 сентябрдаги №01/367-сонли буйруғи, Навоий вилоят фтизиатрия ва пулъмонология маркази 2024 йил 30 июльдаги  №58-сонли буйруғи, Республика ихтисослаштирилган онкология ва радиология илмий амалий тиббиёт маркази Бухоро филиали 2024 йил 10 сентябрдаги №101-сонли буйруғи, Самарқанд вилоят фтизиатрия ва пулъмонология маркази 2024 йил 16 ноябрдаги №122-сонли буйруғи  билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2025 йил 20 мартдаги №14/28-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: хавфли ўсма ва ўпка туберкулёзининг коморбид кечганда туберкулёзга ва хавфли ўсмага қарши давони комплекс равишда бемор организмининг иммун тизимини рағбатлантируви даво фонида олиб борилиши давонинг юқори самарадорлигини кўрсатган, онкологик беморлар орасида туберкулёз микобактериясининг тарқалишини олдини олишда, иммун тизимдаги етишмовчиликларни тиклашда, оғир асоратларнинг ривожланишини, шунингдек летал оқибатларнинг камайишини таъминлаган,  таклиф этилган янгилик ушбу касалликларни даволашда самарали ва қулай усулларидан фойдаланиш имконини берди. Иқтисодий самарадорлиги: хавфли ўсма ва ўпка туберкулёзининг коморбид кечганда иммунтерапия фонида туберкулёзга ва хавфли ўсмага қарши давони комплекс равишда қўлланилиши беморларнинг туберкулёз микобактерия ажратишини  тўхтатади ва юқоридагилардан келиб чиққан ҳолда ҳар бир бемордан 3714000 сўм атрофида иқтисод қилинган.