Абдуллаев Шухрат Мусаевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Саноатлашган паррандачиликда иммунопрофилактик эмлашларни оптималлаштиришнинг идиотипик тармоқлардан фойдаланиш кўрсаткичлари”, 16.00.03-Ветеринария микробиологияси, вирусологияси, эпизоотологияси, микологияси, микотоксикологияси ва иммунологияси (ветеринария фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2023.1.PhD/В78
Илмий раҳбар: Рузикулов Раҳматилло Файзуллаевич, ветеринария фанлари номзоди, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Самарқанд давлат ветеринария медицинаси, чорвачилик ва биотехнологиялар университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Самарқанд давлат ветеринария медицинаси, чорвачилик ва биотехнологиялар университети, DSc.06/30.12.2019.В.12.01.
Расмий оппонентлар: Давлатов Равшан Бердиевич, ветеринария фанлари доктори, профессор; Улуғмуродов Азамат Даминович, ветеринария фанлари бўйича фалсафа доктори, катта илмий ходим.
Етакчи ташкилот: СамДТУ ҳузуридаги И.М.Исаев номидаги микробиология, вирусология, юқумли ва паразитар касалликлар илмий-тадқиқот институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади саноатлашган паррандачиликда пантроп инфекцияларни иммунопрофилактикасида макроорганизмни антителогенезини иммунологиясига асосланган ҳолда илмий ёндашиб, иммунопрофилактик эмлашларни самарадорлигини ошириш ҳисобланади.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор, саноатлашган паррандачиликда пантроп инфекцияларни иммунопрпфилактика қилишда К. Эрненинг идиотипик тармоқлар назариясига асосланган ҳолда, иммунологик резонанс феномени вакцина антигени билан тегишли антиидиотипларнинг иммуноген таъсирлари синхронлашганда юз бериши ва турғун давомли иммунитет шаклланиши аниқланган;
ИгМ иммуноглобулинлари пентамер, яъни 10 та актив марказдан иборат бўлиб, 5-10 та антигенни нейтраллаш ҳусусияти борлиги саноатлашган паррандачиликда пантроп вирусли инфекцияларга қарши курашда асосий аҳамиятга эга эканлиги аниқланган;
ИгМ иммуноглобулинларининг юқори миқдорда бўлишини таъминлаш, саноатлашган паррандачиликда пантроп вирусли инфекцияларни иммунопрофилактика қилишда асосий ўринни эгаллаши аниқланган;
саноатлашган паррандачиликда ИгМ иммуноглобулинларининг юқори миқдорда идиотиплар ва антиидиотиплар тармоғини яратиш орқали пантроп вирусли инфекцияларни самарали иммунопрофилактика қилиш мумкинлиги аниқланган;
вируснинг вирулентли штамми кўп сонли паррандалар бош сонидан ўтиши орқали, уларнинг антигенлик структураси ўзгариб, патогенлиги ошиши сабабли вирулентли вирус штамми хавфи ҳолатида, вакцина антигенига қарши ишлаб чиқарилаётган ИгМ антителолари синхронлашиб, идиотиплар ва антиидиотиплар тармоғи яратилса, самарали иммунопрофилактик эмлашлар таъминланиши аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Саноатлашган паррандачиликда иммунопрофилактик эмлашларни оптималлаштиришнинг идиотипик тармоқлардан фойдаланиш кўрсаткичлари бўйича тадқиқотлар натижалари асосида:
инфекцион касалликларини олдини олишда иммунопрофилактика самарадорлигини ошириш ва вакцинациялар сонини камайтириш бўйича олинган илмий натижалар, саноат асосида боқилаётган “Насиба-парранда” МЧЖ, “Илонсой Ломанн-парранда” Ф/Х, “Навобод Наслли Парранда” Ф/Х, “Миронқул агрозоовецервис илмий-амалий маркази” МЧЖ паррандачилик хўжаликларида жорий қилинган (Ветеринария ва чорвачиликни ривожлантириш қўмитасининг 2025-йил 21 апрелдаги 02/23-264-сон маълумотномаси). Ушбу паррандачилик хўжаликларида фаолсизлантирилган вакцинани қўллаш орқали юқори миқдорда ИгМ иммуноглобулинларини синтезланишини таъминлаш орқали Нюкасл касаллигининг дала вируси хавфи ҳолатида самарали иммунопрофилактика қилишга эришилган;
“Миронқул агрозоовецервис илмий-амалий маркази” МЧЖ паррандачилик хўжалигида Нюкасл касаллигининг самарали иммунопрофилактикаси учун Ла-Сота штаммли тирик вакцинани аерозол усулда реактогенли таъсир қилиб қўллаш усули жорий этилган (Ветеринария ва чорвачиликни ривожлантириш қўмитасининг 2025-йил 21 апрелдаги 02/23-264-сон маълумотномаси). Бунда эмланган паррандалар организмида юқори миқдорда ИгМ антителоларини ҳосил бўлиши ҳисобига Нюкасл касаллигининг самарали иммунопрофилактикасига эришилган.