Абдулазизов Отабек Насибжон ўғлининг  
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.    Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Болдир суяклари ёпиқ синиқларида ўткир компартмент синдромини прогнозлаш ва даволаш”, 14.00.22–Травматология ва ортопедия  (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2023.3.PhD/Tib3884.
Илмий раҳбар: Худайбердиев Қобил Турсунович, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Андижон давлат тиббиёт институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Республика ихтисослаштирилган травматология ва ортопедия илмий-амалий тиббиёт маркази, DSc.04/30.12.2019.Tib.62.01.
Расмий оппонентлар: Валиев Эркин Юлдашевич, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Хўжаназаров  Илхом Эшкулович, тиббиёт фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Самарқанд давлат тиббиёт университети.
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II.    Тадқиқотнинг мақсади: болдир суяклари ёпиқ синиқларида кузатилувчи ўткир компартмент синдромини прогнозлаш ва даволаш самарадорлигини яхшилашдан иборат. 
III.     Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
статистик аҳамиятли бўлган хавф омилларидан иборат шкала мезонлари балл тизими ёрдамида такомиллаштирилган ва ўткир компартмент-синдроми ривожланиш хавфини башорат қилишга асосланган катта болдир суяги синишларини даволаш тактикасини аниқлаш  усули  (k=0,502, p=0,001) ишлаб чиқилган; 
ўткир компартмент синдромида фасция ичи босими ва плазма таркибидаги креатинкиназа миқдорининг ортиши орасида тўғридан-тўғри корреляцион боғлиқлик илк бор аниқланган (р=0,01), бунда креатинкиназанинг 300 бирлик/литрдан ортиши фасциотомия жарроҳлик амалиёти учун абсолют кўрсатма бўла олиши исботланган; 
фасция ичи босимининг 50 мм симоб устунидан ва креатинкиназа миқдорининг 300 бирлик/литрдан юқори бўлиши кузатилганда, ўткир компартмент синдромининг барча (5Р) клиник белгилари (98,2%) аниқланиши исботланган, бунда клиник симптомлар, фасция ичи босими ва креатинкиназа миқдорига қараб, ўткир компартмент синдромини учта клиник - компенсация, субкомпенсация, декомпенсация босқичларига тансифлаш асосланган; 
ўткир компартмент синдроми ривожланишини олдини олиш мақсадида илк бор гирудотерапия усулидан фойдаланилган, гирудотерапиядан кейин солиштирма допплерографик текширувлар асосида a.femoralis пульс индексининг камайиши, a.dorsalis pedis пульс индексининг кўтарилиши ҳамда, ишемиянинг бартараф этилиши аниқланган. 
IV.    Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашнинг 2025 йилнинг 22 майдаги 18-сон баённомаси хулосасига асосан (Соғлиқни сақлаш вазирлигига Андижон давлат тиббиёт институтининг 2025 йил 8 майдаги 06-2438-сон хати юборилган):
биринчи илмий янгилик: статистик аҳамиятли бўлган хавф омилларидан иборат шкала мезонлари балл тизими ёрдамида такомиллаштирилган ва ўткир компартмент-синдроми ривожланиш хавфини башорат қилишга асосланган катта болдир суяги синишларини даволаш тактикасини аниқлаш  усули  (k=0,502, p=0,001) ишлаб чиқилганлиги Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Наманган филиали (134/26-сон буйруғи, 15.06.2024 йил), Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Фарғона филиали (187/19-сон буйруғи, 18.09.2024 йил) амалиётига жорий этилди. Ижтимоий самарадорлиги: олинган натижалар ўткир компартмент-синдроми билан асоратланган катта болдир суяги синган беморларни сифатли даволаш самарадорлигини ошириб, жарроҳлик аралашувини камайтириши, эрта реабилитацияни бошлаш ва болдир функциясини тўлиқ тиклаш имконияти туфайли қониқарсиз натижалар улушини камайтиришга имкон беради; юмшоқ тўқималарга кам жароҳат етказиш, асоратларнинг камайиши, стационар даво муддатининг қисқариши, реабилитация муддатларининг камайиши, яхши натижалар олиш имконини берган; таклиф этилган даволаш усулидан фойдаланиш ўткир компартмент-синдроми билан асоратланган катта болдир суяги синган беморларни ташхислаш ва даволаш сифатини яхшилади. Иқтисодий самарадорлиги: 1) беморнинг шифохонадаги даври учун: беморнинг шифохонада қолиш муддатини қисқартиради ва шифохонада қолиш тўлов миқдорини камайтирди (шифохонанинг жарроҳлик бўлимларида 5-7 кун ётиб даволаниш 2645526 сўмни ташкил қилади); - таклиф қилинган даволаш усули қўлламаган ҳолда муолажанинг фарқи 2645526 сўм иқтисод қилишга имкон беради; таклиф қилинган даволаш усулини қўлламаган ҳолда бажарилган жарроҳлик амалиётидан кейинги даврда беморларга шифохонада дори-дармонларга сарф қилинган маблағ миқдори ўртача 996000 сўмни ташкил қилган бўлса, таклиф қилинган даволаш усулини қўлланилган ҳолда бажарилган жарроҳлик амалиётидан кейинги даврда беморларга шифохонада дори дармонларга сарф қилинган маблағ миқдори ўртача 596000 сўмни ташкил қилди, бу эса 400000 сўм маблағни тежаш имконини беради; 2) юқоридаги кўрсатмалар бўйича даволанган беморларнинг эрта реабилитациясини бошлаш уларнинг вертикализациясини тезлаштиради ва кейинчалик ногиронлик сабабларини бартараф этиш имконини беради.  Хулоса: ўткир компартмент-синдроми билан асоратланган катта болдир суяги синган беморларни даволашда, таклиф қилинган прогнозлаш ва даволаш усулини қўлланилиши, қўшимча жарроҳлик амалиётини олдини олади, беморда қўшимча жароҳат, контрактуралар юзага келишини олди олиниши 1 бемор учун 1322763 сўмга тежаш имконини берган.
иккинчи илмий янгилик: ўткир компартмент синдромида фасция ичи босими ва плазма таркибидаги креатинкиназа миқдорининг ортиши орасида тўғридан-тўғри корреляцион боғлиқлик илк бор аниқланган (р=0,01), бунда креатинкиназанинг 300 бирлик/литрдан ортиши фасциотомия жарроҳлик амалиёти учун абсолют кўрсатма бўла олиши исботланганлиги Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Наманган филиали (134/26-сон буйруғи, 15.06.2024 йил), Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Фарғона филиали (187/19-сон буйруғи, 18.09.2024 йил) амалиётига жорий этилди. Ижтимоий самарадорлиги: олинган натижалар сифатли даволаш самарадорлигини оширишга ва қўшимча жарроҳлик амалиётини бажаришликка бўлган талабни камайтириш имконини берган. Иқтисодий самарадорлиги: беморнинг шифохонадаги даври учун: беморнинг шифохонада қолиш муддатини қисқартиради ва шифохонада қолиш тўлов миқдорини тахминан 2645526 сўмга камайтирди; Хулоса: ўткир компартмент-синдроми билан асоратланган катта болдир суяги синган беморларни даволашда, таклиф қилинган прогнозлаш ва даволаш усулини қўлланилиши, фасциотомия жарроҳлик амалиётини олдини олади, 1 бемор учун 1322763 сўмга тежаш имконини берган.
учинчи илмий янгилик: фасция ичи босимининг 50 мм симоб устунидан ва креатинкиназа миқдорининг 300 бирлик/литрдан юқори бўлиши кузатилганда, ўткир компартмент синдромининг барча (5Р) клиник белгилари (98,2%) аниқланиши исботланган, бунда клиник симптомлар, фасция ичи босими ва креатинкиназа миқдорига қараб, ўткир компартмент синдромини учта клиник - компенсация, субкомпенсация, декомпенсация босқичларига тансифлаш асосланганлиги Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Наманган филиали (134/26-сон буйруғи, 15.06.2024 йил), Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Фарғона филиали (187/19-сон буйруғи, 18.09.2024 йил) амалиётига жорий этилди. Ижтимоий самарадорлиги: ўткир компартмент синдромини клиник босқичларга бўлиб, унинг ривожланишини олдини олиш, даволашнинг функционал ва анатомик натижаларини яхшилади, шуларнинг оқибатида қўшимча фасциотомия жарроҳлик амалиётини бажармаслик ва беморнинг меҳнат фаолиятини эрта тиклаш имконини берди. Иқтисодий самарадорлиги: ўткир компартмент синдромини учта клиник - компенсация, субкомпенсация, декомпенсация босқичларига тансифлашда, фасция ичи босимини ўлчаш ва кретинкиназа лаборатор таҳлили билан тўлдирилишини тавсия этилиши, асоратларни олдини олиш учун тўғри жарроҳлик даволаш тактикасини танлашга имкон бериш натижасида ногиронлик даражасини пасайтириш ва иқтисод қилиш имконини берди. Хулоса: ўткир компартмент-синдроми билан асоратланган катта болдир суяги синган беморларда қўшимча фасциотомия операцияси ўтказилмаслиги ҳисобига маблағларни тежаш  имконини берган.
тўртинчи илмий янгилик: ўткир компартмент синдроми ривожланишини олдини олиш мақсадида илк бор гирудотерапия усулидан фойдаланилган, гирудотерапиядан кейин солиштирма допплерографик текширувлар асосида a.femoralis пульс индексининг камайиши, a.dorsalis pedia пульс индексининг кўтарилиши ҳамда ишемиянинг бартараф этилиши аниқланганлиги Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Наманган филиали (134/26-сон буйруғи, 15.06.2024), Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Фарғона филиали (187/19-сон буйруғи, 18.09.2024 йил) амалиётига жорий этилди. Ижтимоий самарадорлиги: ўткир компартмент синдромини прогнозлаш асосида беморларни енгил, ўрта ва юқори хавф гуруҳларига ажратиб, шу асосда бажариладиган дифференциал даволаш тактикаси яхши натижаларга эришишга имкон беради, бу эса тўқималарнинг ортиқча шикастланишини олдини олиб, минимал асоратлар, стационар даволанишнинг қисқа муддати ва тизза ҳамда ошиқ бўғимларининг функционал тикланиш вақтини қисқартириш билан даволаш сифатини яхшилади. Иқтисодий самарадорлиги: беморнинг шифохонада қолиш муддатини қисқартиради ва шифохонада қолиш тўлов миқдорини тахминан 2645526 сўмга камайтирди; - таклиф қилинган даволаш усули қўлламаган ҳолда муолажанинг фарқи 1322763 сўм тежашга имкон берган; - таклиф қилинган даволаш усулини қўлламаган ҳолда бажарилган жарроҳлик амалиётидан кейинги даврда беморларга шифохонада дори- дармонларга сарф қилинган маблағ миқдори ўртача 996000 сўмни ташкил қилган бўлса, таклиф қилинган даволаш усулини қўлланилган ҳолда бажарилган жарроҳлик амалиётидан кейинги даврда беморларга шифохонада дори дармонларга сарф қилинган маблағ миқдори ўртача 596000 сўмни ташкил қилди, бу эса 400000 сўм маблағни тежаш имконини берган. 2) юқоридаги кўрсатмалар бўйича даволанган беморларнинг эрта реабилитациясини бошлаш уларнинг вертикализацияси тезлаштиради ва кейинчалик ногиронлик сабабларини бартараф этиш имконини берган. Хулоса: ўткир компартмент синдромини прогнозлаш асосида беморларни енгил, ўрта ва юқори хавф гуруҳларига ажратиб, шу асосда бажариладиган дифференциал даволаш тактикаси орқали амалга оширилиши 1 бемор учун 1722763 сўмга тежаш имконини берган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish