Raximov Anvar Komilovichning
fan doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon
I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): "Bolalarda qizilo‘ngach kuyishini xirurgik davolashning uzoq muddatli natijalari", 14.00.35-Bolalar xirurgiyasi (tibbiyot fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2022.1.PhD/Tib2577.
Ilmiy raxbar: Shamsiev Azamat Muxitdinovich, tibbiyot fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajargan muassasa nomi: Samarqand davlat tibbiyot universiteti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: Samarqand davlat tibbiyot universiteti, DSc.04/30.12.2019.Tib.102.01.
Rasmiy opponentlar: Podkamenev Aleksey Vladimirovich, tibbiyot fanlari doktori, dotsent; Oripov Firdavs Suratovich, tibbiyot fanlari doktori, professor.
Yetakchi tashkilot: Ijevsk davlat tibbiyot akademiyasi.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi bolalarda qizilo‘ngachning kimyoviy kuyishini diagnostik, terapevtik va reabilitatsiya-profilaktik yondashuvlarini takomillashtirish uchun davolashning uzoq muddatli klinik-funksional va endoskopik natijalarini baholashdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
ilk bor retrospektiv va katamnestik tahlillar asosida 1 yildan 30 yilgacha bo‘lgan uzoq muddatda davolashning klinik-funksional va endoskopik natijalari qizilo‘ngachning 3-darajali kimyoviy kuyishini o‘tkazgan jami bemorlarning 90,7 foizida chuqurlashtirilgan tahlili o‘tkazilgan xamda ushbu bolalarda qizilo‘ngachning kimyoviy kuyishi agressiv vositaning tabiatiga, davolashni boshlash vaqtiga va kengaytiruvchi terapiyasining davomiyligiga bog‘liqligi asoslangan;
ilk bor bolalarda qizilo‘ngachning o‘tkir kimyoviy kuyishlarini davolashning uzoq muddatli natijalari tahlili asosida yo‘naltiruvchi tor orkali qizilo‘ngachni erta bujlash (1-4 hafta) usulining yuqori samaradorligi aniqlangan;
qizilo‘ngachning kuyishdan keyingi chandiqli stenozini davolashda strikturaning bartaraf etilishi uzoq muddatli, ko‘pincha 1,5-2 yildan ortiq kengaytiruvchi terapiyani talab etishi isbotlangan va ishqoriy kuyishlar kislotali kuyishlarga nisbatan ancha noxush natijalarni ko‘rsatishi aniqlangan;
ilk bor davolashning uzoq muddatli natijalarini qiyosiy tahlili, terapiya samaradorligining asosiy omillari uning boshlanish muddati va kimyoviy agentning tabiati bilan bog‘liq ekanligi qayd etilgan va EGDS nazorati ostida o‘tkazgich tor orqali bujlash usuli 82,4% ijobiy natijalar berishi aniqlangan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi.
Bolalarda qizilo‘ngach kuyishini xirurgik davolashning uzoq muddatli natijalarini o‘rganish bo‘yicha olingan ilmiy natijalar O‘zbekiston Respublikasi Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi ilmiy-texnik kengashning 2025 yil 07 iyuldagi 21/29 -sonli xulosasiga muvofiq joriy etilgan:
birinchi ilmiy yangilik: ilk bor retrospektiv va katamnestik tahlillar asosida 1 yildan 30 yilgacha bo‘lgan uzoq muddatda davolashning klinik-funksional va endoskopik natijalari qizilo‘ngachning 3-darajali kimyoviy kuyishini o‘tkazgan jami bemorlarning 90,7 foizida chuqurlashtirilgan tahlili o‘tkazilgan xamda ushbu bolalarda qizilo‘ngachning kimyoviy kuyishi agressiv vositaning tabiatiga, davolashni boshlash vaqtiga va kengaytiruvchi terapiyasining davomiyligiga bog‘liqligi asoslangan va ular bo‘yicha takliflar Samarqand Davlat tibbiyot universitetining ilmiy kengashi tomonidan 2024 yil 28 fevralda 7-son bilan tasdiqlangan " Bolalarda qizilo‘ngach kimyoviy kuyishlarni davolash va mumkin bo‘lgan uzoq muddatli asoratlarni natijalar profilaktikasi" nomli uslubiy tavsiyanoma mazmuniga singdirilgan. Mazkur taklif Respublika shoshilinch tibbiy yordam ilmiy markazi Surxondaryo filialining 2024 yil 30 oktyabrdagi 10-sonli buyrug‘i bilan va Samarqand viloyati Toyloq tibbiyot birlashmasining 2024 yil 21 avgustdagi 105-sonli buyrug‘i bilan klinik amaliyotiga joriy etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi ilmiy-texnik Kengashning 2025 yil 7 iyuldagi 21/29-sonli xulosasi). Ijtimoiy samaradorligi: QO‘KK va QKKChSni davolashning o‘rganilgan uzoq muddatli natijalari qizilo‘ngachning o‘tkir kimyoviy kuyishi bo‘lgan bemorlarda chandiqli strikturalarni oldini olish maqsadida o‘tkazilgan ambulator kengaytiruvchi terapiya 56,3% hollarda chandiqli stenozni 6 oygacha muddatda hosil bo‘lishini oldini olishga, qizilo‘ngachning kuyishdan keyin shakllangan chandiqli stenozlari bo‘lgan bemorlarda esa strikturani 6 oy davomida bemorlarning 34,7 foizida bartaraf etishga imkon berishi aniqlangan. Iqtisodiy samaradorligi: kimyoviy kuyish qayd etilgan bemorlarda qizilo‘ngachni erta bujlash boshlanganida kengaytiruvchi terapiya davri 6 oygacha qisqaradi va ushbu bemorlarni davolash xarajatlarini sezilarli darajada kamaytiradi;
ikkinchi ilmiy yangilik: ilk bor bolalarda qizilo‘ngachning o‘tkir kimyoviy kuyishlarini davolashning uzoq muddatli natijalari tahlili asosida yo‘naltiruvchi tor orkali qizilo‘ngachni erta bujlash (1-4 hafta) usulining yuqori samaradorligi aniqlangan va ular bo‘yicha takliflar Samarqand Davlat tibbiyot universitetining ilmiy Kengashi tomonidan 2024 yil 28 fevralda 7-son bilan tasdiqlangan "Bolalarda qizilo‘ngach kimyoviy kuyishlarni davolash va mumkin bo‘lgan uzoq muddatli asoratlarni natijalar profilaktikasi " va "Bolalarda qizilo‘ngach kimyoviy kuyishini zamonaviy diagnostikasi va davolash taktikasi" nomli uslubiy tavsiyanomalar mazmuniga singdirilgan. Ushbu taklif Respublika shoshilinch tibbiy yordam ilmiy markazi Surxondaryo filialining 2024 yil 30 oktyabrdagi 10-sonli buyrug‘i bilan va Samarqand viloyati Toyloq tibbiyot birlashmasining 2024 yil 21 avgustdagi 105-sonli buyrug‘i bilan klinik amaliyotiga joriy etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi ilmiy-texnik Kengashning 2025 yil 7 iyuldagi 21/29-sonli xulosasi). Ijtimoiy samaradorligi: ezofagogastroskopiya nazorati ostida o‘tkazgich tor orqali bujlash asoratlarni bartaraf etish, kengaytiruvchi terapiyaning muddatini kamaytirish va ip orqali bujlash maqsadida gastrostomiyaning qo‘llanilishini istisno etishga imkon beradi. Iqtisodiy samaradorligi: ip orqali bujlash uchun gastrostomiyani qo‘llashdan voz kechish va bujlash muddatlarini statsionar sharoitida 20 kunga o‘rin-kunlar sonini qisqartiradi;
uchinchi ilmiy yangilik: qizilo‘ngachning kuyishdan keyingi chandiqli stenozini davolashda strikturaning bartaraf etilishi uzoq muddatli, ko‘pincha 1,5-2 yildan ortiq kengaytiruvchi terapiyani talab etishi isbotlangan va ishqoriy kuyishlar kislotali kuyishlarga nisbatan ancha noxush natijalarni ko‘rsatishi aniqlangan va ushbu ilmiy yangilik bo‘yicha takliflar Samarqand Davlat tibbiyot universitetining ilmiy Kengashi tomonidan 2024 yil 28 fevralda 7-son bilan tasdiqlangan "Bolalarda qizilo‘ngach kimyoviy kuyishlarni davolash va mumkin bo‘lgan uzoq muddatli asoratlarni natijalar profilaktikasi" nomli uslubiy tavsiyanoma mazmuniga singdirilgan. Ushbu taklif Respublika shoshilinch tibbiy yordam ilmiy markazi Surxondaryo filialining 2024 yil 30 oktyabrdagi 10-sonli buyrug‘i bilan va Samarqand viloyati Toyloq tibbiyot birlashmasining 2024 yil 21 avgustdagi 105-sonli buyrug‘i bilan klinik amaliyotiga joriy etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi ilmiy-texnik Kengashning 2025 yil 7 iyuldagi 21/29-sonli xulosasi). Ijtimoiy samaradorligi: qizilo‘ngachning kuyishdan keyingi chandiqli stenozi bo‘lgan bemorlar qabul qilinganda qizilo‘ngachning torayishini bartaraf etishga qaratilgan, 40,3% hollarda 2 yildan ortiq davolanishni talab etadigan o‘tkazgich tor orqali uzoq muddatli bujlash zarur. Iqtisodiy samaradorligi: qizilo‘ngachning chandiqli stenozini bartaraf etish uchun kengaytiruvchi terapiya qanchalik erta boshlansa, davolash xarajatlari shunchalik kam bo‘ladi, o‘tkazgich tor orqali bujlashni qo‘llash maqsadga muvofiqdir, qaysikim gastrostoma orqali ip bilan kengaytiruvchi terapiyaning qimmatroq va invaziv usulidan foydalanishni istisno etadi;
to‘rtinchi ilmiy yangilik: ilk bor davolashning uzoq muddatli natijalarini qiyosiy tahlili, terapiya samaradorligining asosiy omillari uning boshlanish muddati va kimyoviy agentning tabiati bilan bog‘liq ekanligi qayd etilgan va EGDS nazorati ostida o‘tkazgich tor orqali bujlash usuli 82,4% ijobiy natijalar berishi aniqlangan va ushbu ilmiy yangilik bo‘yicha takliflar Samarqand Davlat tibbiyot universitetining ilmiy Kengashi tomonidan 2024 yil 28 fevralda 7-son bilan tasdiqlangan "Bolalarda qizilo‘ngach kimyoviy kuyishlarni davolash va mumkin bo‘lgan uzoq muddatli asoratlarni natijalar profilaktikasi" va "Bolalarda qizilo‘ngach kimyoviy kuyishini zamonaviy diagnostikasi va davolash taktikasi" nomli uslubiy tavsiyanomalar mazmuniga singdirilgan. Ushbu taklif Respublika shoshilinch tibbiy yordam ilmiy markazi Surxondaryo filialining 2024 yil 30 oktyabrdagi 10-sonli buyrug‘i bilan va Samarqand viloyati Toyloq tibbiyot birlashmasining 2024 yil 21 avgustdagi 105-sonli buyrug‘i bilan klinik amaliyotiga joriy etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi ilmiy-texnik Kengashning 2025 yil 7 iyuldagi 21/29-sonli xulosasi). Ijtimoiy samaradorligi: ishqorlar tufayli qizilo‘ngachning kuyishini o‘tkazgan bemorlar og‘ir strikturalar shakllanishining yuqori chastotasi va unchalik yaxshi bo‘lmagan prognozi tufayli jiddiy dinamik kuzatuv ostida bo‘lishlari kerak. Iqtisodiy samaradorligi: qizilo‘ngachning o‘tkir kimyoviy kuyishi bo‘lgan bemorlarda chandiqli strikturalarni oldini olish maqsadida o‘tkazilgan ambulator kengaytiruvchi terapiya 56,3% hollarda 6 oygacha muddatda yakunlangan. Qizilo‘ngachning kuyishdan keyin shakllangan chandiqli stenozlari bo‘lgan bemorlarda strikturani bartaraf etish uzoq muddatli ambulator kengaytiruvchi terapiyani talab etgan. Davolashning davomiyligi 34,7% hollarda 6 oydan 12 oygacha, 25,0% da 2 oydan 24 oygacha va 40,3% da 24 oydan 48 oyga qadar muddatni tashkil etgan.