Инагамова Феруза Хуршитовнанинг
доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Қадриятлар трансформациясининг ёш оилалар мустаҳкамлигига таъсири”, 09.00.04 – Ижтимоий фалсафа ихтисослиги бо'йича.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2022.1.PhD/Fal687
Илмий раҳбар: фалсафа фанлари доктори, профессор Нурматова Мукарам Ахмедовна.
Диссертация бажарилган муассаса номи: “Оила ва гендер” илмий- тадқиқот институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: “Оила ва гендер” илмий-тадқиқот институти, PhD.21/30.10.2020.Ped/S.127.01 (бир марталик кенгаш)
Расмий оппонентлар: фалсафа фанлари доктори, доцент Мусаева Нодира Махмудовна, фалсафа фанлари бўйича фалсафа доктори, доцент Султанов Сирожбек Ҳабибуллаевич
Етакчи ташкилот: Қарши давлат университети
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик
II. Тадқиқотнинг мақсади ёш оилаларни мустаҳкамлашда қадриятлар трансформациясининг диалектик таъсирини аниқлаш ва ижтимоий фалсафанинг категориал тизими асосида очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
ёш оилалар мустаҳкамлигига хизмат қилувчи локал, миллий ва умуминсоний қадриятлар тизимининг ижтимоий-тарихий тараққиёт динамикасига мувофиқ трансформацияга учраши тизимли, дескриптив (тасвирловчи), динамик ва таҳлилий аксиологик ёндашувлар орқали очиб берилган;
никоҳ ва оилага нисбатан анъанавий муносабатнинг ўзгариши, оилавий ажралишлар ва нотўлиқ оилаларнинг кўпайиши ҳамда кичик оилалар улушининг ошиши каби демографик тенденсиялар кексаларни ҳурмат қилиш, садоқат, ишонч, ўзаро ҳурмат, оиланинг жипслиги каби оилавий қадриятларнинг трансформациясига таъсир кўрсатиши ижтимоий-фалсафий жиҳатдан асосланган;
гуманизм, инсон қадри, илм ва инновацион тафаккурнинг ўрни ортиб бориши каби қадриятларнинг янгиланаётган Ўзбекистондаги қадриятлар тизимида устувор аҳамият касб этиб бориши туфайли ёш оилаларнинг аксиологик қиёфаси ҳамда қадриятли мўлжаллари трансформацияга учраётганлиги ворисийлик, тарихийлик, прогрессивлик тамойиллари асосида очиб берилган;
қадриятлар трансформациясининг оила институтига таъсирини тавсифловчи мақсадли, социомаданий, аксиологик, ижтимоий-интегратив, қўллаб-қувватлаш компонентларидан иборат қадриятлар трансформацияси шароитида ёш оилаларни мустаҳкамлашнинг ижтимоий-фалсафий модели ишлаб чиқилган.
IV.Натижаларининг жорий қилинганлиги. Қадриятлар трансформациясининг ёш оилалар мустаҳкамлигига таъсирининг ижтимоий-фалсафий жиҳатларини ўрганишга оид олиб борилган тадқиқотлар натижалари асосида:
ёш оилалар мустаҳкамлигига хизмат қилувчи локал, миллий ва умуминсоний қадриятлар тизимининг ижтимоий-тарихий тараққиёт динамикасига мувофиқ трансформацияга учраши тизимли, дескриптив (тасвирловчи), динамик ва таҳлилий аксиологик ёндашувлар орқали очиб берилганлигига оид илмий хулосалардан Ўзбекистон Республикаси Оила ва хотин-қизлар қўмитасининг фаолиятида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Оила ва хотин-қизлар қўмитасининг
2024-йил 29-майдаги 02-01/780-дон маълумотномаси). Натижада Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2022-йил 7-мартдаги “Оила ва хотин-қизларни тизимли қўллаб-қувватлашга доир ишларни янада жадаллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида” ПФ-87-сон фармони ва 2022-йил 1-мартдаги “Оила ва хотин-қизлар давлат қўмитаси фаолиятини ташкил этиш тўғрисида” ПҚ-146-сон қарорида белгилаб берилган қадриятларнинг ўзгариб бориши ва оилалар, жумладан, ёш оилаларни мустаҳкамлашда оилавий қадриятлар барқарорлиги аҳамиятини ошириш, оила институти ҳамда оилавий қадриятлар тизимида кечаётган трансформация жараёнларининг салбий таъсирини олдини олишда самарали натижаларга эришилган.
никоҳ ва оилага нисбатан анъанавий муносабатнинг ўзгариши, оилавий ажралишлар ва нотўлиқ оилаларнинг кўпайиши ҳамда кичик оилалар улушининг ошиши каби демографик тенденсиялар кексаларни ҳурмат қилиш, садоқат, ишонч, ўзаро ҳурмат, оиланинг жипслиги каби оилавий қадриятларнинг трансформациясига таъсир кўрсатиши ижтимоий-фалсафий жиҳатдан асосланганлигига доир таклиф ва тавсиялардан Ўзбекистон Республикаси Маданият вазирлигининг фаолиятида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Маданият вазирлигининг 2024-йил
6-майдаги 02-12-17-2787-сон маълумотномаси). Натижада оиланинг мураккаб ижтимоий воқелик эканлиги, ўзида ижтимоий муносабатлар, жараёнларнинг турли хил шаклларини мужассамлаштирганлиги юзасидан услубий материаллар тайёрланди.
гуманизм, инсон қадри, илм ва инновацион тафаккурнинг ўрни ортиб бориши каби қадриятларнинг янгиланаётган Ўзбекистондаги қадриятлар тизимида устувор аҳамият касб этиб бориши туфайли ёш оилаларнинг аксиологик қиёфаси ҳамда қадриятли мўлжаллари трансформацияга учраётганлиги ворисийлик, тарихийлик, прогрессивлик тамойиллари асосида очиб берилганлигига оид илмий хулосалардан Республика Маънавият ва маърифат марказининг 2024-йил учун чора-тадбирлар дастурининг ВИИИ йўналишида белгиланган “Миллий қадриятлар, маънавий фазилатлар ва ижтимоий одоблар тарғиботи” 40-банди “Жамиятда ва оилада хотин-қизларнинг мавқейини кўтариш, оилавий ажримларни олдини олиш, маънавий соғлом муҳитни шакллантириш, фарзандлар тарбиясида аёлларнинг масъуллигини ошириш, хотин-қизлар ўртасида боқимандалик ҳолатларини кўпайишини олдини олиш, қизларда соғлом турмуш тарзи маданиятини шакллантириш юзасидан “Шарқ аёли маърифати” тарғибот тадбирларини кучайтириш” мавзусида тарғибот ишларини ташкил этиш ва ўтказишда фойдаланилган (Республика Маънавият ва маърифат маркази ҳузуридаги Ижтимоий-маънавий тадқиқотлар институтининг 2024-йил 25-апрелдаги 176-сонли маълумотномаси). Натижада диссертацияда илгари сурилган таклифлар, тавсия ва хулосалардан ёш оилалар мустаҳкамлигини таъминлашда қадриятлар трансформациясининг диалектик таъсирини ижтимоий фалсафанинг категориал тизими асосида очиб беришга хизмат қилган.
қадриятлар трансформациясининг оила институтига таъсирини тавсифловчи мақсадли, социомаданий, аксиологик, ижтимоий-интегратив, қўллаб-қувватлаш компонентларидан иборат қадриятлар трансформацияси шароитида ёш оилаларни мустаҳкамлашнинг ижтимоий-фалсафий модели ишлаб чиқилганлигига оид хулосалар, таклиф ва тавсиялардан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон” телерадиоканалида “Миллат ва маънавият”, “Дугоналар” номли дастурларнинг 2024-йил феврал ва апрел ойларидаги сонлари ссенарийларини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон” телерадиоканали давлат муассасасининг 2024-йил 8-апрелдаги 04-36-479-сонли маълумотномаси). Тадқиқот натижаларининг амалиётга жорий этилиши томошабинларда маънавий-ахлоқий дунёқараши ҳамда оилага нисбатан қадрият сифатида муносабатнинг шаклланишига ижобий таъсир кўрсатган.