Бабаназарова Гулруҳ Юнусовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража берадиган фан тармоғи номи): «Ўзбек бахшичилик санъатида ижрочилик хусусиятлари (Қашқадарё бахшичилик мактаби мисолида)», 17.00.02–Мусиқа санъати (санъатшунослик фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2019.3.PhD/San88.
Илмий раҳбар: Абдуллаев Рустамбек Самигович, санъатшунослик фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон давлат консерваторияси.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи (муассасалар) номи, ИК рақами: Ўзбекистон давлат консерваторияси, PhD.27.09.2024.San.54.01.
Расмий оппонентлар: Ганиханова Шойиста Шарафутдиновна, санъатшунослик фанлари доктори, профессор; Шодмонов Нафас Намозович, филология фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Юнус Ражабий номидаги ўзбек миллий мусиқа санъати институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Қашқадарё достончилик мактабларини аниқлаб, достончилик ижодиётининг мавқеи ва унинг ўзига хос бахшичилик санъатини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Қашқадарё бахшичилигида “устоз-шогирд” ва сулолавийлик анъаналарини сақланиши (Қодир бахши Раҳимов мактаби), Деҳқонобод достончилик мактаби вакили (Қодир бахшининг шогирди) Зулфия бахши ҳудди эркак бахшилар сингари достонларни бўғиқ овозда ижроси бадиий маданиятидаги ўрни ва ҳозирги давр жараёнида янги достон намуналарини “Қўйларни йиғиш”, “Чўпонча”, “Дўмбира куй”ларни алоҳида (якка ҳолда) ижросига кўра ижодий услуби орқали ифодаланиши далилланган; 
Шеробод-Бойсун достончилигига мансуб Қамай достонларидан “Нуралининг ёшлиги”, “Хонимой” достонларнинг йирик ҳажмли, воқеабоп бадиий ўзига хослиги ва локал хусусиятлардан маҳаллий тил лаҳжаси, урф-одатлари баҳодирлик достонларини Бозор Шерқул ўғли, Ҳазратқул Худойберди ўғли, Мулла Холназар достончилар ижроси фақатгина ушбу ҳудудга хослиги аниқланган;
Қашқадарё бахшичилик санъатида нағмаларни ноталаштириш, композицион хусусиятлари билан Қодир бахши Раҳимовнинг ижод меросига бағишланган Қаҳҳор бахши Раҳимовнинг “Отам ҳақида достон” янги достони шу воҳага хос муайян ритм ва оҳангдорликка эга бўлиш, ҳар бир байт ёки мисра мусиқа оҳангига мос келадиган тарзда тузиш каби мусиқий тили ўз аксини топгани исботланган;
Қашқадарё бахшичилик санъати нағма – куй ва нома – оғзаки баён(шеърий матн)нинг ўзаро мутаносиблиги, дутор ижрочилиги орқали матнни драматик кучайтириш, халқ мақоллари, ҳикматлар билан бойитилгани, ритмик ва куйчан услубда ифодаланиши ижродаги ҳиссиёт, динамика ва бошқа мусиқий ифода воситаларидан фойдаланиши каби ижро техникаси, репертуар танлаши, авлоддан-авлодга ўтиши каби ўзига хос жиҳатлари очиб берилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. “Ўзбек бахшичилик санъатида ижрочилик хусусиятлари (Қашқадарё бахшичилик мактаби мисолида)” тадқиқоти бўйича олинган илмий натижалар асосида:
Қашқадарё бахшичилигида “устоз-шогирд” ва сулолавийлик анъаналарини сақланиши (Қодир бахши Раҳимов мактаби), Деҳқонобод достончилик мактаби вакили (Қодир бахшининг шогирди) Зулфия бахши ҳудди эркак бахшилар сингари достонларни бўғиқ овозда ижроси бадиий маданиятидаги ўрни ва ҳозирги давр жараёнида янги достон намуналарини “Қўйларни йиғиш”, “Чўпонча”, “Дўмбира куй”ларни алоҳида (якка ҳолда) ижро ижросига кўра ижодий услуби орқали ифодаланиши “Олтин воҳа” радиоканали орқали эфирга узатилган “Дурдона асарлар” туркум эшиттириши ссенарийсида фойдаланилган (Ўзбекистон миллий телерадиокомпанияси Қашқадарё вилояти телерадиокомпаниясининг 2024-йил 5-июндаги 17-05/92-сон маълумотномаси). Натижада радиотингловчилар шу асосида достончилик мактаблари ва бахшилар ҳақидаги муайян тасаввурга эга бўлган;
Шеробод-Бойсун достончилигига мансуб Қамай достонларидан “Нуралининг ёшлиги”, “Хонимой” достонларнинг йирик ҳажмли, воқеабоп бадиий ўзига хослиги ва локал хусусиятлардан маҳаллий тил лаҳжаси, урф-одатлари баҳодирлик достонларини Бозор Шерқул ўғли, Ҳазратқул Худойберди ўғли, Мулла Холназар достончилар ижроси фақатгина ушбу ҳудудга хослиги Ўзбекистон композиторлари ва бастакорлари уюшмаси бастакорлар ва мусиқашунослар шўба мажлисларида достончилик мактаблари ва бахшилар фаолияти, ижрочилик услублари шаклланишига асосланган ҳолда фойдаланилган (Ўзбекистон композиторлари ва бастакорлари уюшмасининг 2025-йил 13-майдаги 01-07/25-116-сон маълумотномаси). Пировардида ёш бастакорлар ва мусиқашунослар достончилик ижодиёти ҳақида янада янги илмий маълумотларга эга бўлган;
Қашқадарё бахшичилик санъатида нағмаларни ноталаштириш, композицион хусусиятлари билан Қодир бахши Раҳимовнинг ижод меросига бағишланган Қаҳҳор бахши Раҳимовнинг “Отам ҳақида достон” янги достони шу воҳага хос муайян ритм ва оҳангдорликка эга бўлиш, ҳар бир байт ёки мисра мусиқа оҳангига мос келадиган тарзда тузиш каби мусиқий тили ўз аксини топгани  ҳақида 2025-йил 12-майда Республика бахшичилик санъати марказида маъруза билан иштирок этди (Ўзбекистон Республикаси Маданият вазирлиги ҳузуридаги Республика бахшичилик санъати марказининг 2025-йил 12-майдаги 05-12-227-сон маълумотномаси). Натижада тингловчилар шу асосида Қашқадарё бахшичиларининг нағма ва номаларининг нота таҳлили ҳақида маълумотлар ва муайян тасаввурлара эга бўлган;
Қашқадарё бахшичилик санъати нағма – куй ва нома – оғзаки баён(шеърий матн)нинг ўзаро мутаносиблиги, дутор ижрочилиги орқали матнни драматик кучайтириш, халқ мақоллари, ҳикматлар билан бойитилгани, ритмик ва куйчан услубда ифодаланиши ижродаги ҳиссиёт, динамика ва бошқа мусиқий ифода воситаларидан фойдаланиши каби ижро техникаси, репертуар танлаши, авлоддан-авлодга ўтиши каби ўзига хос жиҳатлари Ўзбекистон композиторлари ва бастакорлари уюшмаси бастакорлар ва мусиқашунослар шўба мажлисларида достончилик мактаблари ва бахшилар фаолияти, ижрочилик услублари шаклланишига асосланган ҳолда фойдаланилган (Ўзбекистон композиторлари ва бастакорлари уюшмасининг 2025-йил 13-майдаги 01-07/25-116-сон маълумотномаси). Пировардида мусиқашунослар ва ёш олимлар достончиларгаи ижро йўналишлари, тили ва маданияти ҳақида илмий маълумотларга эга бўлган.