Ниёзова Шаҳло Абдусаитовнанинг 
фалсафа доктори (PhD) диссертатсияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар. Диссертасия мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Экспорт учун  мўлжалланган, совутиб сақланган олма ва ўрикнинг кимёвий таркиби  ҳамда  хавфсизлигини тадқиқ этиш», 02.00.17 - Қишлоқ хоъжалик ва озиқ-овқат маҳсулотларига ишлов бериш, сақлаш ҳамда қайта ишлаш технололгиялари ва биотехнологиялари (техника фанлари).
Диссертасия мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.3.PhD/Т4853.
Илмий раҳбар: Додаев Қўчқор Одилович, техника фанлари доктори, профессор.
Диссертасия бажарилган муассаса номи: Тошкент кимё-технология институти Шаҳрисабз филиали.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент кимё-технология институти, DSc.03/30.12.2019.Т.04.01.
Расмий оппонентлар: Серкаев Қамар Пардаевич, техника фанлари доктори, профессор; Сафаров Жасур Есергатович, техника фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат аграр университети.
Диссертасия йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик. 
II. Тадқиқотнинг мақсади: олма ва ўрик меваларини экспорт учун совутиб сақлаш ва истемолчига етказиб бериш тизимининг такомиллаштирилган технологияларини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
олманинг текстура қаттиқлиги 7,90±1,29(Па), зичлиги 0,92±0,5 (г/см3) ва ўрикнинг текстура қаттиқлиги 4,25±1,94 (Па), зичлиги 0,82±0,5 (г/см3) аниқланиб, экспорт учун Субҳоний ўрик ва Голден Делиcиоус олмаси мақбул эканлиги асосланган;
олмани намлик 90 - 95 % бўлган совутиш камераларида минус 1 - 0 °C ҳароратда 7-45 кун, ўрикни намлик 85 - 90 % бўлган совутиш камераларида -минус 1 - 0,5 °C ҳароратда 7-35 кун сақлаб экспорт қилиш самараси исботланган;
меваларни бактериялогик уруғланишини тадқиқ қилиш учун бактериялар ДНК сига мос келувчи спесифик 16С рРНА праймерлари олинган ва экспортбоп меваларни микробиологик таҳлил қилиш имкониятлари асосланган;
экспорт учун мўлжалланган олма ва ўрик мева            ларини анъанавий совутиш камераларида сақлаш давридаги кимёвий таркиби олмада флавоноидлар (каротин) 275 мг, фенол бирикмалар 254 мг/%, умумий кислоталар миқдори 0,33%, аскорбин кислотаси 0,534 мг/% ва ўрик мевасида флавоноидлар (каротин) 324 мг/%, фенол бирикмалар 412 мг/%, умумий кислоталар миқдори 0,33% ва аскорбин кислотаси 9,34 мг/% аниқланиб, анъанавий усулда совутиб сақлаш самараси асосланган;
олма меваларини совутиш камераларида 1-3 ой сақлаганда 7200-21600 мг/кг -гача CО₂ чиқариши, ўртача 1-3% (10-30 г) -гача сув йўқотиши, ўрик меваларида эса 1 ойдан  3 ойгача сақлаганда  10800-32400 мг/кг CО₂ чиқариши ва 2-6 % (20-60 г) сув йўқотилиши исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Олма ва ўрик меваларини экспорт учун совутиб сақлаш ва истемолчига етказиб бериш тизимини такомиллаштириш бўйича олинган илмий натижалар асосида: 
ўрикнинг Субҳоний ва олманинг Голден Делиcиоус навларини экспорт қилишдан олдин сақлаш технологияси «Ҳисор юлдузи» МЧЖнинг «2021-2025 йилларда амалиётга жорий этиш бўйича истиқболли ишланмалар рўйхати»га киритилган («Ўзбекистон озиқ-овқат саноати уюшмаси»нинг 2025 йилнинг 27 февралидаги 27-17/02-25-сон маълумотномаси). Натижада, экспортга мўлжалланган совутиб сақланган олма ва ўрикнинг кимёвий таркиби ҳамда хавфсизлигини таминлаш имконини беради;
экспорт учун мўлжалланган ўрик ва олма меваларини анъанавий совитиш камераларида сақлаш технологияси «Ҳисор юлдузи» МЧЖнинг «2021-2025 йилларда  амалиётга жорий этиш бўйича истиқболли ишланмалар рўйхати»га киритилган («Ўзбекистон озиқ-овқат саноати уюшмаси»нинг 2025 йилнинг 27 февралидаги 27-17/02-25-сон маълумотномаси). Натижада, экспорт учун сараланган олма мевасини 0-(-1) С харорат ва 90 - 95 % намлик кўрсатгичларига эга совутиш камераларида 7-45 кун, ўрикни 0,5 - (-1) С харорат ва 85 - 90 % намлик бўлган совутиш камераларида 7 - 35 кун сақлаш имконини беради. 

Yangiliklarga obuna bo‘lish