Xakimova Umida Rixsibaevnaning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I.    Umumiy ma’lumotlar. 
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): “Maktabgacha va maktab yoshidagi bolalarda miokarditlar klinikasining o‘ziga xos kechishi”, 14.00.09 – Pediatriya (tibbiyot fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqami: B2021.3.PhD/Tib2104.
Ilmiy rahbar: Muratxodjaeva Akida Valievna, tibbiyot fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Toshkent pediatriya tibbiyot instituti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi,  IK raqami: Toshkent pediatriya tibbiyot instituti, DSc.04/30.12.2019.Tib.29.01.
Rasmiy opponentlar: Agzamova Shoira Abdusalamovna, tibbiyot fanlari doktori, professor; Xaybullina Zarina Ruslanovna, tibbiyot fanlari doktori, professor.
Yetakchi tashkilot: Andijont davlat tibbiyot instituti. 
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi turli yoshdagi bolalar guruxida  miokarditni etiolgiyasidan kelib chiqib, kasallikni ko‘p uchraydigan shakllarining klinik ko‘rinishini o‘rganishdan  iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
o‘tkir miokardit bilan kasallangan bolalarda kasallik etiologiyasiga ko‘ra va ma’lum bir yosh guruxiga qarab aniq klinik belgilarning va laborator-instrumental tekshiruv ko‘rsatkichlarning (KFK, LDG, troponin1, EKG i Exo-KG ko‘rsatkichlari) erta tashxisotdagi axamiyati isbotlangan; 
kasallikning etiologiyasini inobatga olgan xolda ishlab chiqilgan qiyosiy-tashxisot me’zonlari va immunologik tekshiruvlar (IL-1β,  IL-4, IL-6, IL-10, γ-IFN) bolalarda o‘tkir miokardit tashxisini o‘z vaqtida aniqlashga yordam berishi isbotlangan; 
biriktiruvchi to‘qimaning tizimli defekti bilan bog‘liq, yoshga oid yurak rivojlanishi kichik anomaliyalari (YuRKA) strukturasi maktabgacha yoshdagi bolalarda -  OOT – 6(27%); ChQAX – 9(38%); PMK 1darajasi – 8(35%) va maktab yoshidagi bolalarda  – ChQAX-6 (46,2%), PMK-4(30,8%), PTK – 3(23%) aniqlangan, xamda ularning miokardning yallig‘lanish kasalliklardagi roli va klinik axamiyati isbotlangan;  
PMK, TPK va ChQAX ko‘rinishida ko‘p uchraydigan yurak rivojlanish kichik anomaliyalari maktabgacha xamda maktab yoshidagi bolalarda kardiovaskulyar patologiyalarning og‘ir kechishiga olib keluvchi xavf omil sifatida isbotlangan. 
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi.
Bolalarda miokardning yallig‘lanishli zararlanishini erta tashxislash bo‘yicha olingan ilmiy natijalar asosida: 
birinchi ilmiy yangilik: o‘tkir miokardit bilan kasallangan bolalarda kasallik etiologiyasiga ko‘ra va ma’lum bir yosh guruxiga qarab aniq klinik belgilarning va laborator-instrumental tekshiruv ko‘rsatkichlarning (KFK, LDG, troponin1, EKG i Exo-KG ko‘rsatkichlari) erta tashxisotdagi axamiyatini isbotlanganligi Toshkent pediatriya tibbiyot institutining Muvofiqlashtiruvchi ekspert kengashi tomonidan 2023yil 23 iyundagi 03/55-sonli buyrug‘i bilan tasdiqlangan “Bolalarda miokardning yallig‘lanishli zararlanishini erta tashxislashda noinvaziv usullarning klinik ahamiyati” nomli uslubiy tavsiyanoma tarkibiga kiritilgan va Toshkent shahar 4-shaxar bolalar klinik shifoxonasiga 1.11.2023 yil 44-sonli va Shayxontoxur tumanining 44-oilaviy poliklinikasiga 1.11.2023 yil №727-14-205DOP/2023-sonli buyrug‘i bilan amaliyotga joriy etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi Ilmiy-texnik kengashning 2025 yil 22 maydagi 18/22-son xulosasi). Ijtimoiy samaradorligi:  bolalarda o‘tkir miokardit tashhisini erta tashxislash va o‘z vaqtida davolash kasallikni surunkali bosqichiga o‘tkazmaslik imkonini beradi. Iqtisodiy samaradorligi: tavsiya etilayotgan tashxisot usullarini bolalarda miokard zararlanishining erta tashxislash uchun qo‘llash va o‘z vaqtida davolash uni surunkali shakliga o‘tishiga yo‘l qo‘ymaydi, bu esa bemor bolani kasalxonada yotish kunlarini qisqartiradi  va 127 nafar bemorga 18669000 so‘mni iqtisod qilish imkonini bergan. Xulosa: tavsiya etilgan tashxisot usullarini miokardni yallig‘lanishli zararlangan bolalarda qo‘llash bir nafar bemor xisobiga statsionarda davolash uchun byudjet  mablag‘larini 147000 so‘m iqtisod qilish imkonini bergan;
ikkinchi ilmiy yangilik: kasallikning etiologiyasini inobatga olgan xolda ishlab chiqilgan qiyosiy-tashxisot me’zonlari va immunologik tekshiruvlar (IL-1β,  IL-4, IL-6, IL-10, γ-IFN) bolalarda o‘tkir miokardit tashxisini o‘z vaqtida aniqlashga yordam berishi isbotlanganligi Toshkent pediatriya tibbiyot institutining Muvofiqlashtiruvchi ekspert kengashi tomonidan 2023yil 23 iyundagi 03/55-sonli buyrug‘i bilan tasdiqlangan “Bolalarda miokardning yallig‘lanishli zararlanishini erta tashxislashda noinvaziv usullarning klinik ahamiyati” nomli uslubiy tavsiyanoma tarkibiga kiritilgan va Toshkent shahar 4-shaxar bolalar klinik shifoxonasiga 1.11.2023 yil 44-sonli hamda Shayxontoxur tumanining 44-oilaviy poliklinikasiga 1.11.2023 yil №727-14-205DOP/2023-sonli buyrug‘i bilan amaliyotga joriy etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi Ilmiy-texnik kengashning 2025 yil 22 maydagi 18/22-son xulosasi). Ijtimoiy samaradorligi: klinik-laborator natijalar hamda EKG, Exo-KG ko‘rsatkichlarga asoslanib ishlab chiqilgan tashxisot me’zonlari va immunologik tekshiruvlar bolalarda miokarditni o‘tkir bosqichida kasallikni etiologiyasini inobatga olgan xolda erta tashxislash imkonini beradi,  bolalarda miokarditni surunkali bosqichiga o‘tishini oldini oladi va hayot sifatini yaxshilaydi. Iqtisodiy samaradorligi: ishlab chiqilgan qiyosiy tashxisot me’zonlari kasallikni erta tashxislashga va o‘z vaqtida davolash taktikasini qo‘llash natijasida  bemor bolani kasalxonada yotish kunlarini qisqartirgan va 127 nafar bemorga  18669000 so‘mni iqtisod qilish imkonini bergan. Xulosa: ishlab chiqilgan qiyosiy-tashxisot me’zonlari miokardni yallig‘lanishli zararlangan bolalarda qo‘llash bir nafar bemor xisobiga statsionarda davolash uchun byudjet  mablag‘larini 147000 so‘m iqtisod qilish imkonini bergan;
uchinchi ilmiy yangilik: biriktiruvchi to‘qimaning tizimli defekti bilan bog‘liq, yoshga oid yurak rivojlanishi kichik anomaliyalari (YuRKA) strukturasi maktabgacha yoshdagi bolalarda -  OOT – 6(27%); ChQAX – 9(38%); PMK 1darajasi – 8(35%) va maktab yoshidagi bolalarda  – ChQAX-6 (46,2%), PMK-4(30,8%), PTK – 3(23%) aniqlangan, xamda ularning miokardning yallig‘lanish kasalliklardagi roli va klinik axamiyati isbotlanganligi  Toshkent pediatriya tibbiyot institutining Muvofiqlashtiruvchi ekspert kengashi tomonidan 2023yil 23 iyundagi 03/55-sonli buyrug‘i bilan tasdiqlangan “Bolalarda miokardning yallig‘lanishli zararlanishini erta tashxislashda noinvaziv usullarning klinik ahamiyati” nomli uslubiy tavsiyanoma tarkibiga kiritilgan va Toshkent shahar 4-shaxar bolalar klinik shifoxonasiga 1.11.2023 yil 44-sonli hamda Shayxontoxur tumanining 44-oilaviy poliklinikasiga 1.11.2023 yil №727-14-205DOP/2023-sonli buyrug‘i bilan amaliyotga joriy etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi Ilmiy-texnik kengashning 2025 yil 22 maydagi 18/22-son xulosasi).  Ijtimoiy samaradorligi: YuRKA maktabgacha va maktab yoshidagi bolalarda miokarditni o‘tkir osti kechishiga va kasallikni og‘ir shaklini rivojlanishiga olib kelgan, o‘z vaqtida yurak rivojlanishi kichik anomaliyalarini tashxislash va  profilaktik metabolik terapiyani qo‘llash kasalxonada yotish muddatini qisqartirishga, bemor  bolaning sog‘lig‘ini tezroq tiklashga yordam beradi. Iqtisodiy samaradorligi: bolalarda miokard zararlanishida YuRKAni erta tashxislash va o‘z vaqtida metabolik terapiyani qo‘llash kasallikni surunkali bosqichga o‘tishga yo‘l qo‘ymagan, bu esa bemorni statsionarda yotish kunlarini qisqartirgan va 127 nafar bemorga 18669000 so‘mni iqtisod qilish imkonini bergan. Xulosa: bolalarda miokardning yallig‘lanishli zararlanishida YuRKA erta tashxislash bir nafar bemor xisobiga statsionarda davolash uchun byudjet  mablag‘larini 147000 so‘m iqtisod qilish imkonini bergan;
to‘rtinchi ilmiy yangilik: MKP, TKP va ChQAX ko‘rinishida ko‘p uchraydigan yurak rivojlanish kichik anomaliyalari maktabgacha xamda maktab yoshidagi bolalarda kardiovaskulyar patologiyalarning og‘ir kechishiga olib keluvchi xavf omil sifatida isbotlanganligi Toshkent pediatriya tibbiyot institutining Muvofiqlashtiruvchi ekspert kengashi tomonidan 2023yil 23 iyundagi 03/55-sonli buyrug‘i bilan tasdiqlangan “Bolalarda miokardning yallig‘lanishli zararlanishini erta tashxislashda noinvaziv usullarning klinik ahamiyati” nomli uslubiy tavsiyanoma tarkibiga kiritilgan va Toshkent shahar 4-shaxar bolalar klinik shifoxonasiga 1.11.2023 yil 44-sonli hamda Shayxontoxur tumanining 44-oilaviy poliklinikasiga 1.11.2023 yil №727-14-205DOP/2023-sonli buyrug‘i bilan amaliyotga joriy etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi Ilmiy-texnik kengashning 2025 yil 22 maydagi 18/22-son xulosasi). Ijtimoiy samaradorligi: o‘z vaqtida MKP, TKP va ChQAX tashxislash va  profilaktik metabolik terapiyani qo‘llash, biriktiruvchi to‘qimani me’yorida shakllanishiga va yallig‘lanish xarakteridagi yurak patologiyalarining rivojlanish xavfini 25-30% kamayishiga  imkon beradi.  Iqtisodiy samaradorligi: bolalarda MKP, TKP va ChQAXni erta tashxislash va o‘z vaqtida metabolik terapiyani qo‘llash 127 nafar bemorga  18669000 so‘mni iqtisod qilish imkonini bergan. Xulosa: bolalarda o‘z vaqtida MKP, TKP va ChQAX erta tashxislash bir nafar bemor xisobiga statsionarda davolash uchun byudjet  mablag‘larini 147000 so‘m iqtisod qilish imkonini bergan.