Рахимова Гулноз Шамсиевнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Ўткир бош мия шикастланишида уруғдонлар морфофункционал ўзгаришларининг қиёсий тавсифи” 14.00.02 – Морфология (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2023.4.PhD/Tib4016.
Илмий раҳбар: Тешаев Шухрат Жумаевич, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Абу Али ибн Сино номидаги Бухоро давлат тиббиёт институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Абу Али ибн Сино номидаги Бухоро давлат тиббиёт институти, DSc.04/29.02.2024.Tib.93.01.
Расмий оппонентлар: Расулов Хамидулло Абдуллаевич, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Ишигов Ибрагим Агаевич, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Соғлиқ билимлари университети (Туркия). 
II. Тадқиқотнинг мақсади: ўткир бош мия шикастланишида тажрибада каламушлар уруғдонларининг морфофункционал параметрларининг қиёсий тавсифини такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор тажрибада бош мия шикастланишининг ўткир даврида уруғдонларнинг барча таркибий қисмларида морфологик ўзгаришлар кузатилиши ва шикастланиш муддатига боғлиқ ҳолда кучайиши исботланган;
илк бор бош мия шикастланишининг ўткир даврида бурама уруғ найчаларининг диаметри, оқсил пардасининг қалинлиги кичрайиши, герминатив ҳужайралар сонининг камайиши ва томир ўзанининг камайиши исботланган;
илк бор Bcl-2 ва Ki-67 маркерлари билан иммуногистокимёвий тадқиқотлар натижасида ўткир бош мия шикастланишида сперматоген ҳужайраларда табиий апоптотик жараёнлар сусайиши, натижада етук ҳужайралар ҳосил бўлиши камайиши, шунингдек сперматогонийлар пролиферациясининг кучайиши асосланган; 
илк бор бош мия шикастланишидан кейинги дастлабки биринчи ва учинчи кунларида фолликулани стимулловчи гормон, лютеинловчи гормон ҳамда тестостероннинг қонда даражаси кескин пасайиши, сўнгра динамикада еттинчи ва йигирма биринчи кунларда фолликулани стимулловчи гормон, лютеинловчи гормон миқдори нисбатан ошганлиги, шу билан бирга тестостерон даражаси паст сақланиши исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Ўткир бош мия шикастланишида уруғдонлар морфофункционал ўзгаришларининг қиёсий тавсифи бўйича олинган натижалар асосида: 
биринчи илмий янгилик: илк бор тажрибада бош мия шикастланишининг ўткир даврида уруғдонларнинг барча таркибий қисмларида морфологик ўзгаришлар кузатилиши, шикастланиш муддатига боғлиқ ҳолда кучайиши исботланганлиги бўйича таклифлар Бухоро давлат тиббиёт институтининг мувофиқлаштирувчи эксперт кенгаши томонидан 2024 йил 13 майда 24-m/085-сон билан тасдиқланган «Бош мия ёпиқ шикастланиши ўткир даврида жинсий етук каламушлар уруғдонидаги морфофункционал ўзгаришларни аниқлаш методикаси» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Бухоро филиали бўйича 27.05.24 йилдаги 95-сон, Бухоро вилоят Патологик анатомия бюроси бўйича 14.11.2024 йилдаги 46-сон ҳамда Когон шаҳар тиббиёт бирлашмаси бўйича 10.05.2024 йилдаги 1191-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2025 йил 10 июндаги 19/63-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: ўткир бош мия шикастланишида уруғдонларда юзага келадиган морфологик ва морфометрик ўзгаришлар натижасида рўй берадиган патологик жараёнлар инобатга олиниши даволаш натижаларини яхшилашга ёрдам бериб, дастлабки босқичларда асоратларни аниқлаш ва олдини олиш тартибини тизимли ташкил этиш имконини бериши билан изоҳланади. Иқтисодий самарадорлиги: бош мия шикастланишининг ўткир даврида уруғдонларнинг барча таркибий қисмларида морфологик ўзгаришлар кузатилиши ва шикастланиш муддатига боғлиқ ҳолда кучайишини аниқлаш ва баҳолаш усулининг қўлланилиши амалиётда беморларда бепуштлик оқибатларини камайиши, уларга кетадиган сарф харажатларни иқтисод қилиниши, текширишларни оптималлаштириш ҳисобига ҳар бир уруғдонни текшириш тадқиқот серияси учун 180500 сўм маблағ иқтисод қилинади;
иккинчи илмий янгилик: илк бор бош мия шикастланишининг ўткир даврида бурама уруғ найчаларининг диаметри, оқсил пардасининг қалинлиги кичрайиши, герминатив ҳужайралар сонининг камайиши ва томир ўзанининг камайиши исботланганлиги бўйича таклифлар Бухоро давлат тиббиёт институтининг мувофиқлаштирувчи эксперт кенгаши томонидан 2024 йил 13 майда 24-m/085-сон билан тасдиқланган «Бош мия ёпиқ шикастланиши ўткир даврида жинсий етук каламушлар уруғдонидаги морфофункционал ўзгаришларни аниқлаш методикаси» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Бухоро филиали бўйича 27.05.24 йилдаги 95-сон, Бухоро вилоят Патологик анатомия бюроси бўйича 14.11.2024 йилдаги 46-сон ҳамда Когон шаҳар тиббиёт бирлашмаси бўйича 10.05.2024 йилдаги 1191-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2025 йил 10 июндаги 19/63-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: бош мия шикастланишининг ўткир даврида уруғдонлардаги органик ва функционал ўзгаришлар билан кечадиган патологик жараёнлар қиёсий тавсифини очиб берилганлиги асоратлар ривожланишини олдини олиш учун профилактик ва даво чора-тадбирларини ишлаб чиқишни такомиллаштиришга имкон бериши билан изоҳланади. Иқтисодий самарадорлиги: бош мия шикастланишининг ўткир даврида бурама уруғ найчаларининг диаметри, оқсил пардасининг қалинлиги, герминатив ҳужайралар сонининг камайиши ва томир ўзанининг камайиши кузатилишини аниқлаш ва баҳолаш усулининг қўлланилиши амалиётда беморларда бепуштлик оқибатларини камайиши, уларга кетадиган сарф харажатларни иқтисод қилиниши, текширишларни оптималлаштириш ҳисобига ҳар бир уруғдонни текшириш тадқиқот серияси учун 180500 сўм маблағ иқтисод қилинади;
учинчи илмий янгилик: илк бор Bcl-2 ва Ki-67 маркерлари билан иммуногистокимёвий тадқиқотлар натижасида ўткир бош мия шикастланишида сперматоген ҳужайраларда табиий апоптотик жараёнлар сусайиши, натижада етук ҳужайралар ҳосил бўлиши камайиши, шунингдек сперматогонийлар пролиферациясининг кучайиши асосланганлиги бўйича таклифлар Бухоро давлат тиббиёт институтининг мувофиқлаштирувчи эксперт кенгаши томонидан 2024 йил 13 майда 24-m/085-сон билан тасдиқланган «Бош мия ёпиқ шикастланиши ўткир даврида жинсий етук каламушлар уруғдонидаги морфофункционал ўзгаришларни аниқлаш методикаси» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Бухоро филиали бўйича 27.05.24 йилдаги 95-сон, Бухоро вилоят Патологик анатомия бюроси бўйича 14.11.2024 йилдаги 46-сон ҳамда Когон шаҳар тиббиёт бирлашмаси бўйича 10.05.2024 йилдаги 1191-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2025 йил 10 июндаги 19/63-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: ўткир бош мия шикастланишида уруғдонларда юзага келадиган патологик ўзгаришларни инобатга олиниши натижасида дастлабки босқичларда асоратларни аниқлаш ва олдини олиш тартибини тизимли ташкил этиш, беморларнинг ҳаёт сифатини яхшилаш имконини бериши билан изоҳланади. Иқтисодий самарадорлиги: Bcl-2 ва Ki-67 маркерлари билан иммуногистокимёвий тадқиқотлар натижасида ўткир бош мия шикастланишида сперматоген ҳужайраларда кечадиган патологик ўзгаришларнинг инобатга олиниши амалиётда беморларда юзага келадиган асоратларни олдини олиш, текширишларни оптималлаштириш ҳисобига ҳар бир уруғдонни текшириш тадқиқот серияси учун 180500 сўм маблағ иқтисод қилинади;
тўртинчи илмий янгилик: биринчи маротаба бош мия шикастланишидан кейинги дастлабки биринчи ва учинчи кунларида фолликулани стимулловчи гормон, лютеинловчи гормон ҳамда тестостероннинг қонда даражаси кескин пасайиши, сўнгра динамикада еттинчи ва йигирма биринчи кунларда фолликулани стимулловчи гормон, лютеинловчи гормон миқдори нисбатан ошганлиги, шу билан бирга тестостерон даражаси паст сақланиши исботланганлиги бўйича таклифлар Бухоро давлат тиббиёт институтининг мувофиқлаштирувчи эксперт кенгаши томонидан 2024 йил 13 майда 24-m/085-сон билан тасдиқланган «Бош мия ёпиқ шикастланиши ўткир даврида жинсий етук каламушлар уруғдонидаги морфофункционал ўзгаришларни аниқлаш методикаси» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Бухоро филиали бўйича 27.05.24 йилдаги 95-сон, Бухоро вилоят Патологик анатомия бюроси бўйича 14.11.2024 йилдаги 46-сон ҳамда Когон шаҳар тиббиёт бирлашмаси бўйича 10.05.2024 йилдаги 1191-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2025 йил 10 июндаги 19/63-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: ўткир бош мия шикастланиши оқибатида уруғдонлар функционал ҳолатига таъсир қилувчи организмдаги гормонал инқирознинг эрта инобатга олиниши  натижасида дастлабки босқичларда асоратларни аниқлаш ва олдини олиш тартибини тизимли ташкил этиш, беморларнинг ҳаёт сифатини яхшилаш имконини бериши билан изоҳланади. Иқтисодий самарадорлиги: ўткир бош мия шикастланиши оқибатида уруғдонлар функционал ҳолатига таъсир қилувчи организмдаги гормонал инқирознинг эрта инобатга олиниши амалиётда беморларда даволаш самарадорлигининг ошиши, текширишларни оптималлаштириш ҳисобига ҳар бир уруғдонни текшириш тадқиқот серияси учун 180500 сўм маблағ иқтисод қилинади.