Артиков Зохиджон Собировичнинг

фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.

Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Белбоғли курашда статик ва динамик кучланиш давомида мувозанат сақлаш функциясини шакллантириш методикаси”, 13.00.04–Жисмоний тарбия ва спорт машғулотлари назарияси ва методикаси (педагогика фанлари).

Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2017.3.PhD/Ped673.

Илмий раҳбар: Ярашев Комилжон Дехқонович, педагогика фанлари номзоди, профессор.

Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон давлат жисмоний тарбия ва спорт университети.

ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон давлат жисмо­ний тарбия ва спорт университети, DSc.27.06.2017.Ped.28.01.

Расмий оппонентлар: Керимов Фикрат Азизович, педагогика фанлари доктори, профессор; Хайдаров Бахтиёр Тожиевич, педагогика фанлари номзоди, профессор.

Етакчи ташкилот: Фарғона давлат университети.

Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.

II. Тадқиқотнинг мақсади: белбоғли курашда статик ва динамик кучланиш давомида мувозанат сақлаш функциясини шакллантириш методикасини такомиллаш­тириш юзасидан таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.

III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:

юқори малакали белбоғли курашчиларнинг мусобақа фаолиятида қўлланилади­ган мураккаб координацион техник усуллар ижросини таъминловчи жисмоний сифат­ларнинг рейтинг ўрни аниқланган;

мусобақа олди тайёргарлик даврида юқори малакали белбоғли курашчиларга хос статик ва динамик кучланиш ҳаракатлари давомида мувозанат сақлаш турғунлигини оширишга мўлжалланган инновацион машқлар мажмуаси ишлаб чиқилган;

белбоғли курашчиларнинг мусобақа фолиятида статик-динамик кучланиш ҳолатларида бош ҳамда танани ўнг ва чап томонларга айлантириш ўртасидаги асим­метрик фарқларнинг устунлиги аниқланган;

ўнақай-чапақай ҳаракат функцияларини (усулларини) симметриялашга ихтисос­лаштирилган машқлар мажмуасини юқори малакали белбоғли курашчиларнинг ўқув-машғулотлар жараёнида қўллаш методикаси такомиллаштирилган.

IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.

Белбоғли курашда статик ва динамик кучланиш давомида мувозанат сақлаш функциясини шакллантириш методи­каси юзасидан  олинган илмий натижалар асосида:

мураккаб координацион техник усуллар ижросини таъминловчи жисмоний сифатларни ривожлантириш методикаси Ўзбекистон давлат жисмоний тарбия ва спорт университети Миллий спорт турлари, ўйинлари назарияси ва услубияти кафедрасининг белбоғли кураш ихтисослигида таҳсил олувчи талабаларнинг ўқув-машғулотлари жараёнида қўлланилган (Ўзбекистон Республикаси Жисмоний тарбия ва спорт вазирлигининг 2018 йил 12 ноябрдаги 01-07-10-2762-сон маълумотномаси). Натижада юқори малакали белбоғли курашчиларнинг мураккаб координацион техник усуллар ижросини таъминловчи жисмоний сифатлари 17,4-21,5%га ривожланган;

мусобақа олди тайёргарлик даврида юқори малакали белбоғли курашчиларга хос статик ва динамик кучланиш ҳаракатлари давомида мувозанат сақлаш турғунлигини оширишга мўлжалланган инновацион машқлар мажмуаси Ўзбекистон давлат жисмо­ний тарбия ва спорт университети Миллий спорт турлари, ўйинлари назарияси ва услубияти кафедрасининг белбоғли кураш ихтисослигида таҳсил олувчи тала­баларнинг ўқув-машғулотлар жараёнида жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси Жисмоний тарбия ва спорт вазирлигининг 2018 йил 12 ноябрдаги 01-07-10-2762-сон маълумотномаси). Натижада белбоғли курашда рақибни кўтариб ўнг ва чап томон­ларга бурилиб ёки айланиб ташлаш усулларидаги асимметрик ҳаракатларни айланма вестибулосоматик машқлар ёрдамида 85–89% гача симметриялаштиришга эришил­ган;

статик кучланиш ҳолатларида (бир оёқда тик туриб, “қалдирғоч” ҳолати) мувозанат сақлаш функцияси вестибулосоматик йўналишдаги машқлар Ўзбекистон Миллий терма жамоасида шуғулланувчи юқори малакали белболғи курашчилар ўқув-машғулотларига татбиқ этилган (Ўзбекистон Республикаси Жисмоний тарбия ва спорт вазирлигининг 2018 йил 12 ноябрдаги 01-07-10-2762-сон маълумотномаси). Натижада белбоғли курашчиларнинг статик кучланиш ҳолатларида мувозанат сақлаш функцияси вестибулосоматик тайёргарлигини 70-75%га такомиллаштиришга хизмат қилган;

ўнақай-чапақай ҳаракат функцияларини (усулларини) симметриялашга ихтисос­лаштирилган машқлар мажмуаси юқори малакали белбоғли курашчиларнинг ўқув-машғулотлар жараёнида қўлланилган (Ўзбекистон Республикаси Жисмоний тарбия ва спорт вазирлигининг 2018 йил 12 ноябрдаги 01-07-10-2762-сон маълумотномаси). Натижада статик ва айланма-динамик кучланиш ҳаракатлари таъсирида мувозанат сақлаш функцияси 15–17%га такомиллашган, рақибни кўтариб ўнг ва чап томонларга айланиб ташлаш усулларини бажариш техникаси 27–29%га такомиллаштирилган,  мусобақа фаолиятида техник-тактик усулларни қўллаш кўлами 25–30%га кенгайти­рилган.