Исомова Гулноза Акбаровнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Замонавий Фарғона шеъриятининг лингвокултурологик тадқиқи”, 10.00.01 – Оъзбек тили.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2021.4.PhD/Fil2054
Илмий раҳбар: Искандарова Шарифа Мадалиевна, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Қўқон давлат педагогика институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Қўқон давлат педагогика институти, PhD.03/04.06.2021.Fil.132.01.
Расмий оппонентлар: Азимов Иномжон Мамасодикович, филология фанлари доктори, профессор; Йўлдашев Маъруфжон Муҳаммаджонович , филология фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Наманган давлат университети
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II.Тадқиқотнинг мақсади Фарғона шоирлари асарларидаги тил бирликларини миллий-маданий, бадиий-лисоний хусусиятларини лингвокултурологик, лингвопоетик аспектда тадқиқ қилишдан иборат.
III.Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
ўзбек миллатининг менталитети, миллий онгининг ўзига хосликлари, қадриятлари Фарғона шоирлари ижодидаги гендерологик ёндашувнинг лисоний ифодаси, эркак ва аёл лисоний муносабатларининг ижтимоий, маънавий қирралари билан боғлиқ жиҳатлар бадиий матнни лингвомаданий жиҳатдан таҳлил этиш натижасида асослаб берилган;
рамзларнинг бадиий матннинг лингвокултурологик мазмунини ифода этувчи лисоний восита сифатидаги ўрни, макон ва замонни кўрсатувчи миллий-маданий бирликларнинг бадиий матндаги аҳамияти Фарғона шоирлари Б.Исо ва Э.Сиддиқова асарлари мисолида далилланган;
ўзбек лингвомаданиятига хос анор, дарахт, бешик, чироқ сўзлари орқали бадиий тасвир воситаларининг лингвокултурологик, лингвопоетик имкониятлари ҳамда троп(кўчим)нинг бадиий-лисоний аҳамияти очиб берилган;
Фарғона шоирлари ижодида қўлланилган паремик бирликларнинг миллий-маданий хусусиятлари“етдим деганида, йиқилмоқ”, “сочига қиров тушмоқ”, “кўчахўрга кўча, ошхўрга ош” каби паремик ифодаларнинг маъно белгилари воситасида аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Фарғона шоирлари ижодининг лингвокултурологик, лингвопоетик хусусиятларини тадқиқ этиш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
ўзбек миллатининг менталитети, миллий онгининг ўзига хосликлари, қадриятлари Фарғона шоирлари ижодидаги гендерологик ёндашувнинг лисоний ифодаси, эркак ва аёл муносабатларининг ижтимоий, маънавий қирралари билан боғлиқ жиҳатлар бадиий матнни лингвомаданий асосда таҳлил этиш натижасида асослашга доир илмий хулосалардан 2021-2023-йилларда “Мусиқа ва санъат ўқув муассасалари учун “Болалар рақслари” фанидан интерактив ўқув-методик қўлланмалар яратиш” мавзусидаги Ф3-2029081773-рақамли фундаментал лойиҳани бажаришда, хусусан, “Ўзбек болалар рақслари, рақс либослари ва тақинчоқлари номларининг ўзбекча-русча-инглизча-французча қисқача изоҳли луғати”ни яратишда фойдаланилган (Ўзбекистон давлат хореография академиясининг 2025-йил, 6-мартдаги №1/04-192-сонли маълумотномаси). Натижада лойиҳа илмий-назарий жиҳатдан бойиган, тайёрланган материалларнинг таъсирчанлиги, ранг-баранглиги ошган, мазмунан мукаммаллашиши таъминланган;
рамзларнинг бадиий матннинг лингвокултурологик мазмунини ифода этувчи лисоний восита сифатидаги ўрни, макон ва замонни кўрсатувчи миллий-маданий бирликларнинг бадиий матндаги аҳамияти, унинг шеърий асарлар мисолида далиллашга доир хулосалардан Қўқон давлат педагогика институти томонидан олиб борилган №574097-ЭПП-1 -2016-1-CЕППКА2-CБҲЕ-ЖР «Пилотинг ЭCВЕТ то тҳе Натионал ВЕТ Сйстем оф Руссиа анд Узбекистан» номли грант доирасида самарали ва кенг фойдаланилган (Қўқон давлат педагогика институти 2025-йил, 19-февралдаги №300/04-сонли маълумотномаси). Натижада грант лойиҳанинг илмий-амалий аҳамияти ортган, ўқувчилар маънавий дунёсининг бойишига эришилган;
ўзбек лингвомаданиятига хос анор, дарахт, бешик, чироқ сўзлари орқали бадиий тасвир воситаларининг лингвокултурологик, лингвопоетик имкониятлари ҳамда троп(кўчим)нинг бадиий-лисоний аҳамияти очиб беришга қаратилган илмий хулосалардан 2023-2024-йилларда ЎЗМТРК “Ўзбекистон” телерадиоканалининг бир қанча кўрсатувлари, хусусан, “Ўзбекистон тарихи” телеканалининг “Ҳамма учун” кўрсатуви ссенарийсини ёзишда фойдаланилган (“Ўзбекистон” телерадиоканали давлат муассасасининг 2024-йил, 24-декабрдаги №01-44-551-сонли маълумотномаси). Натижада мазкур кўрсатувларнинг илмий-амалий аҳамияти ортишига, мазмунан мукаммаллашувига эришилган.