Meliqo‘ziev Dadaqo‘zi Jo‘raqo‘zievichning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon 

I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i): “O‘quvchilarning tabiiy-ilmiy savodxonligini rivojlantirishda PISA xalqaro baholash topshiriqlariga muqobil o‘quv vazifalarini loyihalash metodikasi” 13.00.02 – Ta’lim va tarbiya nazariyasi va metodikasi.
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2021.4.PhD/Ped2872
Ilmiy rahbar: Matkarimov Akramjon Muxtorovich  pedagogika fanlari falsafa doktori (PhD)
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Andijon davlat pedagogika instituti IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar) nomi: Qo‘qon davlat universiteti DSc.03/29.12.2022.Ped.132.02 
Rasmiy opponentlar: Abdulazizov Bahrom Toshmirza o‘g‘li fizika-matematika fanlari doktori, professor.
Xodjaev Begzod Xudoyberdievich, pedagogika fanlari doktori, professor. 
Yetakchi tashkilot: Guliston davlat universiteti. 
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II.Tadqiqotning maqsadi: o‘quvchilarda tabiiy-ilmiy savodxonlikni rivojlantirishda PISA xalqaro baholash dasturi topshiriqlariga muqobil o‘quv vazifalarini loyihalash metodikasini takomillashtirishdan iborat. 
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi quyidagilardan iborat:
o‘quvchilarda tabiiy-ilmiy savodxonlikni rivojlantirishning pedagogik mazmuni PISA xalqaro baholash dasturi talablari asosida ta’lim oluvchilarning fanga oid (ilmiy hodisa, dalillash, isbotlash) bilimlarini real hayotiy vaziyatlarga tatbiq etish strategiyalarini ishlab chiqish asosida aniqlashtirilgan;
o‘quvchilarda tabiiy-ilmiy savodxonlikni rivojlantirishning pedagogik shart-sharoitlari ta’lim jarayonida o‘quvchilarning ilmiy fikrlash ko‘nikmalarini shakllantirish modeliga turdosh fanlararo o‘qitish tizimga oid fan-mavzu-metod  asosida tasniflash blogini kiritish asosida takomillashtirilgan;
ta’lim oluvchilarda tabiiy-ilmiy savodxonlikni rivojlantirishning didaktik ta’minoti o‘quv vazifalarni loyihalashning metodik imkoniyatlariga PISA dasturidagi topshiriqlarga muqobil bilimlarni transformatsiya o‘quv vazifalarini shakllantirishning  bilimlarni etkazish, metodlarni tatbiq etish, ilmiy muloqot qilish va baholash bosqichlari bilan o‘quv jarayoniga intensiv ta’sirchanlik muhitiga kiritish orqali aniqlashtirilgan;
PISA dasturi asosida o‘quvchilarning tabiiy-ilmiy savodxonligini rivojlantirish metodikasi o‘quv-ta’lim jarayonida ilmiy dalillarni tahlil qilish va qo‘llash, ilmiy tadqiqot metodlarini amaliyotda ishlatish bo‘limlariga mos kontent-tahlil asosidagi baholash me’zonlarini adaptiv moslashtirish orqali takomillashtirilgan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. O‘quvchilarda tabiiy-ilmiy savodxonlikni rivojlantirishda PISA xalqaro baholash dasturi topshiriqlariga muqobil o‘quv vazifalari loyihalash metodikasi bo‘yicha o‘tkazilgan tadqiqot natijalari asosida:
PISA xalqaro baholash dasturi konsepsiyasida keltirilgan tabiiy-ilmiy savodxonlikni baholashning konseptual mezonlarini milliy ta’lim tizimi me’yoriy talablari bilan integrallashuvini barqaror ta’minlash asosida aniqlashtirilgan o‘quvchilarda tabiiy-ilmiy savodxonlikni rivojlantirish mazmuni, yo‘nalishi va bosqichlari doir mulohazalar “Umumiy fizika (kreativ fikrlashni baholashda “Elektr va magnetizm” modulidan o‘quv vazifalar” nomli o‘quv qo‘llanma mazmuniga singdirilgan (Oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligining 2023-yil 17-iyuldagi 314-son buyrug‘i asosida berilgan nashr ruxsatnomasi). Natijada umumiy o‘rta ta’lim maktabi o‘qituvchilarining PISA xalqaro baholash dasturi asosida o‘quvchilarning tabiiy-ilmiy savodxonligini rivojlantirishga doir metodik, diagnostik va baholash kompetentligini rivojlantirishga xizmat qilgan;
bilimlarni transformatsiya qilish shakllari bilan o‘quv vazifalarini shakllantirish bosqichlarini o‘quv jarayoniga intensiv ta’sirchanlik muhitiga kiritish orqali aniqlashtirilgan PISA xalqaro baholash dasturi topshiriqlariga muqobil o‘quv vazifalarini loyihalashning didaktik imkoniyatlari doir amaliy taklif va tavsiyalardan “Access Microschollarship” nomli grant doirasida belgilangan vazifalar ijrosini ta’minlashda foydalanilgan (Qo‘qon davlat pedagogika instituti tomonidan 2023-yil 18-avgustda berilgan 222-son dalolatnomasi). Natijada, umumta’lim maktablari tabiiy fan o‘qituvchilarining PISA xalqaro baholash dasturi topshiriqlariga muqobil o‘quv vazifalari loyihalash bo‘yicha testologik kompetensiyalari rivojlanishiga erishilgan;
ilm-fanni mohiyatini anglash, o‘rganilgan bilimlarni qo‘llash, tabiiy-ilmiy ma’lumotlarni baholash, ilmiy muloqot qilish kabi  tabiiy-ilmiy savodxonlikni baholash mezonlari bilan o‘quvchilarning kognitiv mustaqilligini ta’minlash, ularda emotsional labilizatsiyani keltirib chiqarish hamda samaradorlik preferensiyalarini o‘quv davrlari kesimida barqarorlashtirish asosida takomillashtirilgan tabiiy-ilmiy savodxonlikni rivojlantirishga yo‘naltirilgan o‘quv vazifalarini loyihalashning metodik ta’minotiga doir taklif va tavsiyalari Germaniya Federativ Respublikasi Bremen shahridagi Grona ta’lim akademiyasi tomonidan amalga oshirilgan SLiM-PhyS 2025/912.1 “Tabiiy-ilmiy savodxonlik: maktablarda fizika fanini o‘qitishning zamonaviy tendensiyalari” (“Scientific literacy: modern trends in teaching physics in schools”) loyihasida foydalanilgan (Germaniya Federativ Respublikasi Bremen shahridagi Grona ta’lim akademiyasi tomonidan 2025-yil 6-may kuni berilgan ma’lumotnoma). Natijada umumta’lim maktab o‘qituvchilari tomonidan tabiiy-ilmiy savodxonlikni rivojlantirishga yo‘naltirilgan o‘quv vazifalarini o‘quv jarayonida samarali foydalanishga erishilgan;
tabiiy fanlarning kontekstual mazmuni va tabiiy fanlarga doir bilimlar bilan  hodisalarni ilmiy tushunish, ilmiy tadqiqotlarning loyihalash va baholash, ma’lumotlar va dalillarni ilmiy talqin qilish kabi tayanch kompetensiyalarni o‘quv vazifalari mazmuniga adaptiv tarzda singsirish hamda real vaziyatlarga tatbiq etish asosida takomillashtirilgan PISA xalqaro baholash dasturi mezonlariga asoslangan o‘quv vazifalarini loyihalash modeliga doir taklif va tavsiyalardan YoA5-XT-1-31884-raqamli “Innovatsion texnologiyalar asosida fizika o‘qituvchisini metodik tayyorgarligini shakllantirish usullari” loyihasini ishlab chiqishda foydalanilgan (Nizomiy nomidagi Toshkent davlat pedagogika universiteti tomonidan 2023-yil 27-noyabrda berilgan 02-07-5187/04-sonli dalolatnomasi). Natijada, PISA xalqaro baholash tadqiqotining tashkiliy-metodik bosqichida umumta’lim maktablarining tabiiy fanlar o‘qituvchilarining tayyorgarlik darajasini orttishiga erishilgan.