Санакулов Зайниддин Ибодуллаевичнинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтиссослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Бадиий ономастик бирликлар воситасида талабалар лингвистик компетенсияларини ривожлантиришнинг назарий-педагогик асослари”, 13.00.01–Педагогика назарияси. Педагогик таълимотлар тарихи (педагогика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2025.2.DSc/Ped.____.
Илмий тадқиқот иши бажарилган муассаса номи: Чирчиқ давлат педагогика университети.
Илмий маслаҳатчи: Ходжамқулов Умид Негматович, педагогика фанлари доктори (DSc), профессор.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Чирчиқ давлат педагогика университети, DSc.03/30.04.2021.Ped.82.01.
Расмий оппонентлар: Хурвалиева Тармиза Латиповна, педагогика фанлари доктори (DSc), профессор; Жумабаева Жамила Шариповна, филология фанлари доктори (DSc), профессор; Якуббаев Муродилла Маруфович, педагогика фанлари доктори (DSc), профессор.
Етакчи ташкилот: Гулистон давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II.Тадқиқотнинг мақсади бадиий ономастик бирликлар воситасида талабалар лингвистик компетенсияларини ривожлантиришга қаратилган назарий-педагогик асосларни такомиллштириш бўйича таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқиш, лингводидактик имкониятларни асослаш ҳамда таълим жараёнига интеграциялашга йўналтирилган педагогик модел ва методик воситаларни яратишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
бадиий ономастик бирликлар воситасида талабалар лингвистик компетенсияларини ривожлантиришнинг педагогик имкониятлари педагогик-лингвистик тушунчалар тизимини таълимий мақсадлар мазмунига интеграциялашни маданий ва семиотик ёндашувларга мос таҳлил қилиш, ҳамда функсионал таҳлилга кўра фанлараро ёндашувлар орқали лингвистик компетенсияни ривожлантиришга йўналтирилган назарий-методик ёндашув асосида аниқланган;
бадиий ономастик бирликлар воситасида талабалар лингвистик компетенсияларини ривожлантириш методикаси бадиий-эстетик англашни нутқий фаоллик ва интерпретация кўникмаларига мазмунли йўналтириш, маъно қатламларини таҳлил қилиш, услубий тафсирлаш ва матн яратиш маҳоратини ўргатишга йўналтирилган амалий усуллар билан ўзаро уйғунлаштириш асосида такомиллаштирилган;
бадиий ономастик бирликлар воситасида талабалар лингвистик компетенсияларини ривожлантиришнинг педагогик модели лингвомаданий ёндашув, бадиий таҳлил фаолияти ва интерфаол таълим технологияларини интегратив методик принциплар орқали компетенсиявий мақсадларга кўра назарий-амалий жиҳатдан даражалаш ва бадиий кучига сезиларли таъсир кўрсатадиган адабий функсиядан мақсадли фойдаланиш асосида такомиллштирилган;
бадиий ономастик бирликлар воситасида талабалар лингвистик компетенсияларини ривожлантириш самарадорлиги маъно қатламли таҳлил, когнитив интерпретация, маданий контекстуаллаш ва тафаккур фаолиятларини таълимий вазифаларга услубий трансформациялаш ва методик жараённи функсионал моделлаш асосида ишлаб чиқилган;
бадиий ономастик бирликларни ўқув жараёнига интеграция қилиш механизми жанрий-услубий хусусиятларни лингвомаданий трансформация, таржима интерпретацияси ва когнитив мослашувга кўра таълимий моделлаштириш, функсионал қайта ишлаш ҳамда ижтимоий муҳит таъсир даражасини фактик аниқлаш асосида такомиллаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши:
Бадиий ономастик бирликлар асосида талабаларда лингвистик компетенсияни шакллантиришнинг илмий-педагогик асослари ва уни амалиётга татбиқ этиш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
бадиий ономастик бирликлар воситасида талабалар лингвистик компетенсияларини ривожлантиришнинг педагогик имкониятлари педагогик-лингвистик тушунчалар тизимини таълимий мақсадлар мазмунига интеграциялашни маданий ва семиотик ёндашувларга мос таҳлил қилиш ҳамда функсионал таҳлилга кўра фанлараро ёндашувлар орқали лингвистик компетенсияни ривожлантиришга йўналтирилган назарий-методик ёндашув асосида аниқлашга оид таклиф ва тавсиялар “Назарий грамматика” дарслиги мазмунига сингдирилган (Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлигининг 2025-йил 4-апрелдаги 136-сонли буйруғи, 132154-рақамли гувоҳнома). Натижада, бадиий ономастик бирликлар асосида талабаларда лингвистик компетенсияни ривожлантириш учун мўлжалланган интерфаол дарс ссенарийларини ишлаб чиқишга хизмат қилган;
бадиий ономастик бирликлар воситасида талабалар лингвистик компетенсияларини ривожлантириш методикаси бадиий-эстетик англашни нутқий фаоллик ва интерпретация кўникмаларига мазмунли йўналтириш, маъно қатламларини таҳлил қилиш, услубий тафсирлаш ва матн яратиш маҳоратини ўргатишга йўналтирилган амалий усуллар билан ўзаро уйғунлаштириш асосида такомиллаштиришга доир хулосалардан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпаниясининг “Оʻзбекистон-24” ижодий бирлашмаси “Оʻзбекистон” телерадиоканали томонидан тайёрланган “Адабий жараён”, “Таълим ва тараққиёт”, “Ўзбекистон ёшлари” радиоешиттиришларининг 2025-йил январ ва май ойлари сонларида фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпаниясининг “Ўзбекистон 24” ижодий бирлашмаси давлат муассасасининг 2025-йил 28-майдаги 05-09-757-сонли маълумотномаси). Натижада, лингвомаданий ёндашув асосида ономастик бирликларни таҳлил қилишга йўналтирилган бадиий-таҳлил машғулотлари комплекс дастури ишлаб чиқишга хизмат қилган;
бадиий ономастик бирликлар воситасида талабалар лингвистик компетенсияларини ривожлантиришнинг педагогик модели лингвомаданий ёндашув, бадиий таҳлил фаолияти ва интерфаол таълим технологияларини интегратив методик принциплар орқали компетенсиявий мақсадларга кўра назарий-амалий жиҳатдан даражалаш ва бадиий кучига езиларли таъсир кўрсатадиган адабий функсиядан мақсадли фойдаланиш асосида такомиллштиришга оид таклифлар ва хулосалар “Назарий грамматика” дарслиги мазмунига сингдирилган (Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлигининг 2025-йил 4-апрелдаги 136-сонли буйруғи, 132154-рақамли гувоҳнома). Натижада, бадиий ономастик бирликларни ўқув жараёнига интеграция қилишга қаратилган методик қўлланма ва лингводидактик тавсиялар тизими такомиллаштиришга хизмат қилган.
бадиий ономастик бирликлар воситасида талабалар лингвистик компетенсияларини ривожлантириш самарадорлиги маъно қатламли таҳлил, когнитив интерпретация, маданий контекстуаллаш ва тафаккур фаолиятларини таълимий вазифаларга услубий трансформациялаш ва методик жараённи функсионал моделлаш асосида ишлаб чиқишга оид тавсиялар Тошкент давлат аграр университетида бажарилган АЛ-672205589-рақамли “Ўрмончилик соҳасига оид атамаларнинг ўзбекча-инглизча-русча-немисча иллюстратив электрон луғат ва мобил иловасини яратиш” (2024-2025 йй.) мавзусидаги амалий лойиҳани бажаришда фойдаланилган (Тошкент давлат аграр университетининг 2025-йил 16-майдаги 1/4-615-сон маълумотномаси). Натижада, немис тилидаги бадиий ономастик бирликларни таржима қилиш орқали лингвистик компетенсияни ривожлантиришга йўналтирилган таржима машғулотлар модулини оммалаштиришга эришилган.